به گزارش خبرنگار مهر، موضوع «دستیابی به فناوری اعزام انسان به فضا (با مشارکت جهان اسلام و همکاری های بین‌المللی)» که در احکام مرتبط با سند جامع توسعه علمی کشور، احکام مندرج در قانون برنامه ششم و سیاستهای اقتصاد مقاومتی لحاظ شده، در لایحه بودجه سال 97 ملاحظه نشد و برای آن ردیف مرتبط در تکالیف دستگاه اجرایی متولی تعلق نگرفته است.
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس احکام مرتبط با دستیابی به فناوری اعزام انسان به فضا در لایحه بودجه سال 1397 ملاحظه نشده است و به نظر می رسد این امر، عمدتا به دلیل مغایرت مأموریت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با فناوری های فضایی و تمرکز بر حوزه ارائه خدمات فضایی است.
این درحالی است که این حکم قبلا در ردیف اعتبارات متفرقه در قوانین بودجه سال های 1392 و 1393 لحاظ شده بود.
رشد 5 درصدی اعتبارات برنامه ای بخش هوافضا
درهمین حال براساس بررسی مرکز پژوهشهای مجلس در لایحه بودجه سال 1397 به طور کلی مجموع اعتبارات برنامه ای بخش هوافضای کشور رشد 5 درصدی داشته است و از مجموع رقم حدود 3.582 میلیارد ریال در قانون بودجه سال 1396 به رقم 3.656 میلیارد ریال در لایحه بودجه سال 1397 رسیده و حدود 0.1 درصد از مجموع اعتبارات عمومی کل کشور را به خود اختصاص داده است.
مجموع درآمدهای بخش هوافضای کشور در لایحه بودجه سال 1397 رشد 7 درصدی داشته و از مجموع رقم حدود 2832 میلیارد ریال در قانون بودجه سال 1396 به رقم حدود 3036 میلیارد ریال در لایحه بودجه سال 1396 رسیده است. همچنین در بررسی بودجه شرکت های بخش هوافضا در لایحه بودجه سال 1397 مشخص شد که مجموع 50 درصد سود ویژه این شرکت ها بالغ بر 868 میلیارد ریال می باشد که نسبت به سال گذشته حدود 0.12 درصد افزایش داشته است.
در حوزه هوایی سهم اعتبارات برنامه ای در لایحه بودجه سال 1397 رشد 5 درصدی داشته و از رقم 1474 میلیارد ریال در قانون بودجه سال 1396 به 1551 میلیارد ریال در سال 1397 رسیده است.
در حوزه فضایی اما مشاهده می شود که سهم اعتبارات برنامه ای حوزه فضایی در لایحه بودجه سال 1397 رشد قابل توجهی نداشته و از مبلغ 2088 میلیارد ریال در قانون بودجه سال 1396 به 2092 میلیارد ریال در لایحه بودجه سال 1397 رسیده است.
اراده ای برای ارتقای جایگاه فضایی کشور وجود ندارد
مرکز پژوهشهای مجلس با نگاهی به مجموع 19 درصد بودجه تخصیص داده شده به سازمان فضایی ایران و پژوهشگاه فضایی ایران در سال 1395 و همچنین 13 درصد در شش ماهه نخست سال 1396 ، اعلام کرده که «به نظر می رسد اراده ای برای توسعه و ارتقای جایگاه حوزه فضایی کشور از جانب وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وجود ندارد.»
در بررسی لایحه بودجه سال 1397 با توجه به حذف ردیف های هزینه ای برنامه های «توسعه فناوری ها و فعالیت های فضایی» و «توسعه کاربردهای فضایی و حفظ نقاط مداری» ذیل سازمان فضایی ایران و همچنین پایان مهلت اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) به ایران تا سال 1397 مبنی بر عملیاتی شدن نقطه زهره 2 و اهمیت فوق العاده این موضوع ردیف اعتباری یاد شده بسیار ناچیز است و به نظر می رسد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات خرید ماهواره خارجی را با توجه به تعریف ردیف برنامه ای «توسعه کاربردها و خدمات بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات» و توسعه خدمات فضایی در اولویت قرار داده است.
در لایحه بودجه سال 1397 ردیف متفرقه برنامه «توسعه زیرساخت ها و خدمات کاربردی ارتباطی و پایه فضایی» با مجموع اعتبار هزینه ای 5700000 میلیون ریال که در قانون بودجه سال 1396 تحت عنوان برنامه «توازن منطقه ای و کاهش شکاف اطلاعاتی و دیجیتالی بین مناطق و استان های کشور و زیرساختهای ماهواره ای» ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار داشت به دلیل عدم شفافیت صرف اعتبار این برنامه در حوزه های فضایی و غیرفضایی و همچنین ایجاد بی نظمی در محاسبات بودجه ای لحاظ نشده است. با توجه به هزینه بالای تأمین ماهواره سنجشی و مخابراتی پیشنهاد می شود با موافقت دولت، سهم حوزه فضایی از مبلغ ردیف یاد شده منفک و به ردیف های اعتبارات برنامه ای ذیل سازمان فضایی ایران اضافه شود.
مرکز پژوهشهای مجلس پیشنهاد کرده که به منظور توسعه زیرساخت هاو خدمات کاربردی ارتباطی و پایه فضایی، بخشی از اعتبارات ردیف متفرقه تملک دارایی سرمایه ای 149000-1 تحت عنوان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ذیل لایحه بودجه سال 1397 کل کشور کسر و به ردیف تملک دارایی های سرمایه ای به شماره ردیف 111100-1 تحت عنوان «وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح» اضافه شود.
به کسب و کارهای نوپای حوزه فضایی اعتبار تعلق گیرد
همچنین پیشنهاد می شود به منظور حمایت از کسب و کارهای نوپا در حوزه های سنجش از دور، کاربردهای فضایی نوین و فناوری اطلاعات و ارتباطات به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اجازه داده شود که بخشی از مبلغ 1400 میلیارد ریال موضوع بند «ب» تبصره «18» ماده واحده را به منظور تأمین سرمایه بخش دولتی در امور سرمایه گذاری خطرپذیر در قالب صندوق های پژوهش و فناوری غیر دولتی تخصیص دهد. موضوع فعالیت این صندوق ها حمایت از کسب و کارهای نوپا در حوزه سنجش از دور، کاربردهای فضایی نوین و فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
در راستای ایجاد و توسعه اپراتورهای فضایی پیشنهاد می شود موضوع بند «ج» تبصره «18» ماده واحده به صورت زیر اصلاح شود:
«به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اجازه داده شود از طریق سازمان فناوری اطلاعات ایران و سازمان فضایی ایران نسبت به مشارکت خصوصی- عمومی داخلی و خارجی به منظور انجام طرح پروژه های دولت الکترونیک، توسعه خدمات الکترونیکی و ایجاد اپراتورهای فضایی اقدام کند. منابع مورد نیاز جهت سرمایه گذاری بخش دولتی از محل اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و منابع داخلی شرکت های تابعه به تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور تأمین می شود.»
از سوی دیگر در بررسی غیراعتباری لایحه بودجه سال 1397 به نظر می رسد احکام مرتبط با بند «پ» از ماده (53) قانون برنامه ششم توسعه درباره سیاستگذاری و لحاظ کردن تدابیر لازم جهت مشارکت صنایع هوایی داخلی با اولویت بخش خصوصی در ساخت و تولید انواع هواپیما و بالگردهایی که تأمین و خرید آنها از خارج کشور صورت می پذیرد در لایحه بودجه سال جاری رعایت نشده است.