نبرد پنهانکارها؛ سوخو-۵۷ در برابر اف-۲۲ رپتور

برترین ها - ترجمه از حسین علی پناهی: اعلام رسمی طراحی جت PAK-FA/T-50 با عنوان سوخوی 57 در روسیه بار دیگر به ما یادآوری می کند که میدان جنگنده های نسل پنجم نیز در حال شلوغ شدن است. ایالات متحده،چین، روسیه، ژاپن و کره همه بر روی طراحی های جنگنده های نسل پنجم خود کار می کنند اما تاکنون تنها سه جنگنده در این نسل یعنی اف 22 رپتور، جنگنده اف 35 و جی 20 چینی عملیاتی شده اند. تنش های رو به افزایش میان ایالات متحده و ناتو از یک طرف و روسیه از طرف دیگر بار دیگر کارشناسان را در فکر فرو برده است: زمانی که سوخوی 57 عملیاتی شود چطور در مقابل اف 22 رپتور قدرت نمایی خواهد کرد؟

 

 

اف 22 رپتور به عنوان یک جنگنده ی بسیار برتر همانند دوران اف 15 سی ایگل وارد عرصه ی هوایی جهان شد. این جنگنده توسط کمپانی لاکهید مارتین طراحی و ساخته شده است که در زمینه ی ساخت اولین هواپیمای جنگی پنهانکار یعنی جنگنده ی پنهانکار اف 117 اَی نایت هاک تجربه داشت. در سال 1990، نمونه ی اولیه جنگنده وای اف 22 در نبرد هوایی آزمایشی با وای اف 23 بلک ویدو 2 برنده شد و برتری خود را تا حدود زیادی مدیون قابلیت پنهانکاری و توانایی مانور بیشتر خود بود.

 

 

 

پنهانکاری ویژگی اصلی اف 22 بوده است که به سوپر کامپیوتر Cray  به کار رفته در آن مربوط می شود. طراحی اف 22 با بال های الماسی شکل و نوک تیزش و سطوح تراش داده شده اش بیشترین فرار سنسوری را فراهم کرده است. ضامن سرعت، درهای مخازن سلاح و اگزوزهای موتور دندانه دار بوده تا اثر راداری هواپیما را به کمترین حد ممکن رسانده و دم بزرگ، افقی و اریب آن اثر مادون قرمز را از زوایای خاص کاهش می دهد. سطوح متالیک این جنگنده با مواد و رنگ های جاذب راداری اندود شده است. استفاده از سوپر کامیپوتر Cray  باعث شده که قدرت مانور اف 22 به خصوص در زاویه های بلند حمله به شدت افزایش یابد.

 

یکی از ویژگی های کلیدی اف 22 استفاده از کنترل سمتی پیشرانه است که به هواپیما اجازه می دهد قدرت موتور را با مانور در زوایای بالای حمله برای برتری یافتن در نبردهای تن به تن بدست آورد. کابین حبابی شکل در زمان ساخت اف 22 بزرگ ترین تکه یکپارچه پلی کربنات در جهان بود که دید بسیار خوبی را در اختیار خلبان قرار می دهد. ترکیب قدرت مانور بالا و دید عالی بدین معناست که خلبان می تواند به خوبی و به سرعت تهدیدهای اطرافش را شناسایی کرده و به آن ها پاسخ دهد. اف 22 از موتور توربوفن پس سوز 119 سود برده که نیروی پیشرانه ای معادل 70.000 پوند را تولید خواهد کرد که 40 درصد بیش از ال 15 ایگل است.

 

 

 

این موتورها به رپتور امکان می دهند که بدون پس سوزها به سرعت 1.4 ماخ برسد که دسترسی آن به مسافت های بیشتر را ممکن می سازد که مزیت خوبی برای هواپیمایی است که نمی تواند یک مخزن سوخت اضافه را با خود حمل نماید و به میدان نبرد ببرد. سنسور اصلی این جنگنده، رادار AN/APG-77 است که برای تهدیدات دشمن در فواصل بسیار دور از دسترس تهیه شده است که قبل از شناسایی شدن رپتور تهدیدات دشمن را شناسایی و طبقه بندی کرده که جنگنده آمریکایی را قادر می سازد نه تنها دشمن را زودتر شناسایی کرده بلکه زودتر نیز شلیک کند.

 

رپتور سه مخزن سلاح دارد که دو تای آن ها برای یک موشک هدایت مادون قرمزی AIM-9M/X Sidewinder و محفظه شکمی دیگر  برای 6 موشک هدایت لیزری AIM-120 AMRAAM با برد بیش از 65 مایل (104 کیلومتر) طراحی شده است. مخزن مرکزی همچنین توانایی حمل موشک های هدایت شده ماهواره ای JDAM  یا 4 تانکر با ظرفیت 600 گالن سوخت را دارد. همچنین اف 22 یک مسلسل گتلینگ 20 میلیمتری ششلول نیز در زیر بال راست با مهمات کافی برای تنها کمتر از 5 ثانیه تیراندازی مداوم را  دارد.

اطلاعات بسیار کمتری در مورد جنگنده سوخوی 57 روسی وجود دارد. علی رغم گذشت 7 سال از اولین پرواز آزمایشی این جنگنده هنوز بسیاری از ویژگی های اصلی آن رد هاله ای از ابهام باقی مانده اند. تنها چیزهایی که در مورد این جنگنده فوق پیشرفته می دانیم این است که سوخوی برای توسعه ی آن تلاش بسیاری کرده است از جمله در بخش های اصلی و مهم آن مانند موتور. اولین نسخه ی عملیاتی شده از این جنگنده در سال 2019 به ناوگان نیروی هوایی ارتش روسیه ملحق خواهد شد.

 

 

اگر چه هر دو از نسل پنجم جنگنده ها هستند اما سوخوی 57 در فلسفه ی طراحی از اف 22 رپتور بسیار متفاوت است. در بخش های کلیدی مانند سرعت، قدرت مانور و پنهانکار بودن، رپتور بر قدرت مانور بهتر و پنهانکاری موثرتر تاکید دارد اما سوخوی در طرف دیگر بر قدرت مانور و سرعت تاکید بیشتری کرده است که آن را بسیار شبیه وای اف 23 بلک ویدو 2 می کند. کارشناسان بر این باورند که سوخوی 57 نسخه ی تغییر یافته و پیشرفته تر سوخوی 27 فلنکر دستکم از لحاظ شکل ظاهری است که در مورد دیدن شدن توسط رادارهای کوتاه مدرن سازی شده و قدرت مانور بسیار بیشتری دارد.

 

بر اساس ادعاهای یک کارشناس هوانوردی روس به نام پیوتر باتوفسکی عدم ثبات استاتیک بالای این جنگنده قدرت مانور بسیار بیشتری در سرعت های مافوق صوت را نسبت به جنگنده های دیگر برای آن فراهم می سازد. طراحی ترکیبی بال ها باعث بهبود عملکرد هواپیمای سوخوی 57 از لحاظ عملکرد دستگاه های خودکار، مصرف سوخت بهینه تر و تیراندازی بهتر و دقیق تر خواهد شد. نکته ی مهم در مورد سوخوی 57 دو موتور آن است. موتورهای ساترن izdeliye 30 هر کدام بین  24.054 تا 35.556 پوند قدرت پیشران تولید خواهند کرد که با موتورهای اف 119 جنگنده اف 22 برابری خواهد کرد. این موتورها می توانند سرعت جنگنده روسی را به 1.5 ماخ در حالت سوپر کروز برسانند. سوخوی 57 با یک سیستم راداریN056 Byelka ملقب به «سنجاب» و بسته راداری ضد جنگ الکترونیک L402  مجهز خواهد شد.

 

 

 

آنتن های باند ال مهم ترین و اصلی ترین وسیله ی موجود در این جنگنده برای شناسایی هواپیماهای پنهانکار دشمن خواهد بود در حالی که در بردهای پایین تر بسته راداری الکترواپتیکال 101KS Atoll شامل جستجوی مادون قرمز و سیستم ردیابی خواهند بود که به ردیابی، دنبال کردن و هدف قرار دادن اهداف با موشک های هدایت شونده مادون قرمز کمک خواهد کرد. سوخوی 57 دو مخزن سلاح بسیار بزرگ در کنار هم دارد که طول قابل استفاده تمام این هواپیما را اشغال کرده است.

 

در هر مخزن تا 4 موشک هدایت شونده راداری خارج از دید  K-77M را در خود جای می دهد. در مقایسه با موشک های قدیمی تر K-77  که ناتو آن ها را AA-12 Archer می نامید، موشک های K-77M طول بیشتر و جستجوی راداری با اسکن الکترونیکی فعالی داشته که به آن اجازه می دهد با اهداف بسیار چابک با فاصله ی فراتر از 160 کیلومتر نیز درگیر شود. همچنین این جنگنده یک جفت موشک هدایت شونده مادون قرمز برد کوتاه K-74M2 نیز دارد که در زیر بال ها قرار گرفته اند.

اولویت های طراحی هر دو جنگنده برتری های متفاوتی را در بخش های متفاوت برای دو جنگنده موجب خواهد شد. اولویت های سوخوی 57 و مهمات آن بر روی شناسایی و از بین بردن تهدیدها در مسافت های طولانی تمرکز دارد بنابراین رادارهای این جنگنده باید جت های پنهانکار را در مسافت های بسیار دو شناسایی نمایند. تمرکز این جنگنده بر روی سرعت به آن این امکان را می دهد که به سرعت به تهدیدات پاسخ دهد و در صورتی که بداند برنده مبارزه نیست خواهد توانست خیلی سریع پا به فرار بگذارد.

 

 

 

وقتی این دو جنگنده در میدان دید یکدیگر قرار بگیرند ترکیب قدرت مانور بالا و جستجوی مادون قرمز و یافتن هدف در سوخوی 57 آن را به یک سلاح کشنده تبدیل خواهد کرد.اف 22 رپتور در طرف دیگر بر روی ویژگی پنهانکاری و قدرت مانور تاکید دارد. این جنگنده نیز می تواند دشمن را در فاصله های بسیار دور شناسایی کرده و در صورتی که بتواند خود را از شناسایی شدن توسط رادارهای دشمن در امان نگه دارد خواهد توانست قبل از متوجه شدن دشمن با یک کمین سریع آن را از بین ببرد.

 

از این رو به نظر می رسد که اف 22 رپتور شانس بیشتری برای بدست گرفتن ابتکار عمل و بردن نبرد قبل از این که دو جنگنده در میدان دید یکدیگر قرار گیرند خواهد داشت. نکته ی کلیدی در مورد استراتژی اف 22 رپتور این است که خاصیت پنهانکاری آن می تواند از آن در برابر دیده شدن توسط رادارهای جنگنده روسی مراقبت نماید.

 

در نبرد روبرو و تن به تن سخت است که یکی را برنده ی زودهنگام میدان بدانیم زیرا هنوز نمی دانیم قدرت مانور سوخوی 57 در چه حدی است. همچنین قدرت جستجوی مادون قرمز و سیستم ردیابی پیشرفته جنگنده روسی چیزی است که در جنگنده آمریکایی دیده نمی شود که یک برتری بسیار بزرگ را در میدان نبرد برای جنگنده روسی در بر خواهد داشت. اف 22 رپتور یک هواپیمای بی نقص و بی نظیر در جهان است که از پیشرفته ترین تکنولوژی های مدرن هوایی استفاده می کند. سوخوی 57 نیز یک جنگنده ی بسیار خوب است که بنطر می رسد می تواند اف 22 رپتور را در حوزه های مختلف به چالش بکشد. اگر این دو روزی با هم روبرو شوند بنظر می رسد که نبرد آن ها سال ها ادامه خواهد یافت اما این خبر خوبی برای جهانیان نخواهد بود.