ایران دارای یکی از بی‌نظیرترین اکوسیستم‌های تالابی جهان است. از 42 نوع تالاب شناخته شده در جهان 41 نوع آن در کشور وجود دارد. تنها نوع «تندرا» که در سیبری واقع است، در ایران وجود ندارد.
به گزارش ، جوان نوشت: ضمن اینکه 35 تالاب کشور هم در قالب 24 عنوان در کنوانسیون جهانی تالاب‌ها (کنوانسیون رامسر) به ثبت رسیده که این تالاب‌ها حدود 1/5 میلیون هکتار از مساحت کشور را تشکیل می‌دهند، اما این روزها اوضاع تالاب‌های بی‌نظیر ایرانی خوب نیست.
در همین زمینه، مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط‌زیست، در نخستین جلسه مدیریت تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور، توسعه ناپایدار کشاورزی، زهکشی و ورود آلاینده‌ها را از جمله مهم‌ترین تهدیدات اکوسیستم تالابی ایران برشمرد.
مسعود باقرزاده کریمی با اشاره به شناسایی250 تالاب در ایران گفت: «بر اساس قانون تالاب‌ها، سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نیرو مکلف به تأمین نیاز آبی تالاب‌ها هستند.»
وی افزود: «تأکید و نگاه مثبت دولت یازدهم به حفظ و احیای تالاب‌ها منجر به آن شد که برای نخستین‌بار جدول تخصیص حقابه تالاب‌های کشور که معادل 11میلیارد مترمکعب است؛ توسط وزارت نیرو منتشر و تصویب قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور در اردیبهشت ماه 1396 منجر به شفافیت تکالیف دولت در این حوزه شد.»
آب کم و انتظارات زیاد
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم در این جلسه گفت: «وضعیت آبی کشور بسیار وخیم‌تر از تصور است و هر سال نیز بدتر از سال گذشته می‌شود. تالاب‌ها به‌رغم نقش و جایگاه مهم خود، قربانی زیاده‌خواهی نسل حاضر و قربانی پیشرفت تکنولوژی شده‌اند.»
عیسی کلانتری با اعلام اینکه میزان بارش امسال 54درصد کمتر از بارش بلند‌مدت و 32درصد کمتر از بارش سال گذشته است، خاطر نشان کرد: «با شرایط آبی حال حاضر کشور، تنها راهکار افزایش تطبیق و سازگاری با شرایط موجود از طریق تنظیم مصارف و افزایش بهره‌وری است.»
معاون رئیس‌جمهور ضمن یادآوری این موضوع که هر کجا تالابی خشک شده، پایداری منابع آبی هم از بین رفته است، گفت: «این موضوع به ویژه در مناطق مرکزی کشور که با نبود آب سطحی یا میزان کم آب سطحی روبه‌رو هستند، تأثیر بیشتر و چشمگیرتری دارد.»
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: «نسل جدید بدترین استفاده را از تکنولوژی داشته و برای ویران کردن طبیعت از آن بهره گرفته است. استفاده از اره برقی برای نابودی درختان و جنگل‌ها، تفنگ ژسه برای کشتار حیات‌وحش و دستگاه‌های حفاری برای غارت منابع آبی نمونه‌هایی از بدترین استفاده از پیشرفت تکنولوژی در طبیعت است.»
کلانتری با انتقاد از شیوه مدیریت منابع آبی در کشور گفت: «با آب کم می‌خواهیم انتظارات زیادی در کشور را برآورده کنیم و به همین خاطر کم‌ترین بازدهی برای جایی است که فراوانی آب است. طبق آمار وزارت جهاد‌کشاورزی، در‌حالی‌که متوسط بازدهی آب در کشور، 45 سنت به ازای هر متر مکعب است، در خوزستان پر آب، این رقم به 12سنت به ازای هر متر مکعب می‌رسد.»
باید برای تالاب بجنگیم
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با یادآوری این موضوع که یکی از چهار سیاست ابلاغی رئیس‌جمهوری در حوزه محیط‌زیست برای چهار سال دولت دوازدهم، حفظ و احیای تالاب‌ها است، افزود: «از جمله اولویت‌های برنامه‌ای سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نیرو، تعیین و تأمین حقابه محیط‌زیست است، زیرا یقین داشته باشید بدون پرداخت سهم آبی محیط‌زیست، تالاب‌ها خشک می‌شوند.»
کلانتری با بیان اینکه اگر به دنبال احیا و حفظ تالاب‌های کشور هستید باید شجاعت تلاش برای دریافت حق‌آبه تالاب را هم داشته باشید، گفت: در این سرزمین آب گرفتن برای تالاب، جنگیدن است، ولی اگر برای تالاب نجنگید، آب هم نخواهیم داشت.»
از سوی دیگر به گفته معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو حدود 2 میلیارد متر مکعب آب از محل طرح‌های مختلف آبی و 45 میلیارد متر مکعب آب نیز از رودخانه‌ها برداشت و تأمین می‌شود.
هدایت‌الله فهمی معتقد است که «میزان آب سطحی ما در بهترین حالت کمتر از 60 میلیارد متر مکعب است و در نتیجه امکان تأمین حقابه‌های محیط‌زیستی در شرایط فعلی ممکن نیست.»
چالشی جدی برای منابع آبی کشور
این در حالی است که با توجه به شرایط فعلی منابع آبی، امکان احیای تمامی پهنه‌های تالابی ایران وجود ندارد. پرداخت حقابه‌های محیط‌زیستی هم که در گذشته محاسبه و اعلام شده در شرایط کنونی ممکن نیست.
طی یک دهه اخیر با 10 درصد کاهش بارش و 25درصد کاهش روان آب در کشور روبه‌رو شده‌ایم. این در حالی است که عمده تالاب‌های کشور با آب‌های سطحی تغذیه می‌شوند.
حجم مصرف کنونی کشور از محل سدها، 21 میلیارد مترمکعب است و 22 میلیارد متر مکعب آب نیز از طریق انهار سنتی و پمپ‌ها تأمین می‌شود که نگران‌کننده است.
نانوشته نباید گذاشت که وابستگی بیش از 90درصد اقتصاد روستایی ایران به کشاورزی و عدم دستور کار و برنامه مشخص برای توسعه روستایی و افزایش سهم سایر بخش‌های اقتصادی همچون گردشگری و صنایع دستی در روستاها چالش بسیار بزرگی است که تأثیری مهم بر منابع آبی کشور نیز دارد.
