حدود 60 روز از زلزله ویرانگر در غرب کشور می‌گذرد؛ اگرچه همه امکانات کشور برای رفع مشکلات زلزله‌زدگان بسیج شده بود اما گاهی برخی اقدامات برای مدیریت بحران باشد، خودشان بحران‌زا هستند. توزیع دارو و اقلام دارویی در مناطق زلزله‌زده از جمله مواردی است که اگرچه مورد نیاز مردم بوده، اما مشکلاتی را هم با خود، به دنبال داشته است.
به گزارش به نقل از آنا؛ شهرهای سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی روی هم رفته 8 داروخانه دارند، سه تا از داروخانه‌ها که در همان لحظه اول زلزله با خاک یکسان شدند و هنوز هم سرپا نشده‌اند، اما 5 داروخانه دیگر، با وجود خسارت‌هایی که دیده بودند، از همان روز اول، خدمت‌رسانی به مردم را آغاز کردند و در این مدت هم تلاش کرده‌اند تا خدمات‌رسانی‌شان با اشکالی روبرو نباشد.
داروخانه دکتر ایازی، یکی از داروخانه‌های معروف شهر سرپل ذهاب است. اگرچه پیش از زلزله این داروخانه به اندازه خودش در شهر معروف بود اما انتشار تصاویری از خدمات‌رسانی این داروخانه پس از وقوع زلزله، شهرت این داروخانه را به حد زیادی افزایش داد.
داروخانه دکتر ایازی اگرچه به واسطه زلزله تخریب نشده بود اما زلزله خسارت زیادی به قفسه‌های دارویی وارد کرده بود؛ اما همه اینها بازهم مانع خدمت‌رسانی به مردم نشده بود. دکتر مهرداد ایازی، مسئول فنی داروخانه در این خصوص توضیح می‌دهد: «تمام پرسنل این داروخانه با وجود آسیب‌های روحی و روانی و نبود برق برای خدمت رسانی به مردم مشتاق بودند، طوریکه آنها علاوه بر ارائه دارو به صورت رایگان، خدمات درمانی مانند پانسمان هم خارج از داروخانه انجام می‌دادند.»
حالا که 60 روز از زلزله گذشته است، اوضاع ظاهری داروخانه مرتب به نظر می‌رسد اما دکتر ایازی در خصوص اولین روزهای پس از زلزله می‌گوید: بسیاری از داروهای داخل این داروخانه به دلیل لرزش شدید از قفسه خارج و شیشه آنها شکسته شده بود البته خوشبختانه به دلیل انبار دارویی، این صدمه، آسیب جدی به تامین دارو در داروخانه وارد نکرد.
بحران توزیع دارو
اگرچه این داروساز معتقد است که کمبود دارو در روزهای اول نداشتند اما تاکید می‌کند که کمبود لوازم بهداشتی برای زنان و پوشک برای کودکان از جمله مهمترین کمبودها در روزهای اول زلزله بوده است.
وی اضافه می‌کند: لوازم بهداشتی کودکان و بانوان از جمله کمبودهای کوتاه مدت در روزهای اولیه بحران بود که خوشبختانه از سوی مردم، نهادها و ارگان‌های دولتی و همچنین مساعدت انجمن داروسازان کرمانشاه این کمبود جبران شد.
مؤسس داروخانه ایازی، البته از توزیع نامناسب دارو و اقلام بهداشتی در منطقه گلایه‌مند است و می‌گوید: شیرخشک یکی از نیازهای مهم برای زلزله‌زدگانی بود که دارای فرزند شیرخواره بودند اما در همان ایام برخی نهادهای دولتی با ماشین‌های سنگین اقدام به پرتاب کردن شیرخشک بین مردم می‌کردند؛ حتی بسیاری از مردم که نیازی به شیرخشک‌های مخصوص کودکان هم نداشتند، در آن روزها شیرخشک گرفتند.
دکتر ایازی، خودش معتقد است که در شرایط بحرانی نمی‌توان انتظار مدیریت صحیح از نهادهای عمل‌کننده در بحران داشت اما تاکید می‌کند: «نباید به گونه‌ای عمل کرد که برای رفع یک بحران، بحران جدید ایجاد کرد.»
وی از توزیع زیاد داروی رایگان بین مردم هم انتقاد می‌کند و ادامه می‌دهد: در روزهای اولیه به دلیل توزیع داروی رایگان از سوی نهادها و ارگان های دولتی، فروش دارو در داروخانه به یک پنجم رسیده بود البته این امر به مرور بهتر شد به طوریکه امروزه وضعیت فروش به روزهای عادی و قبل از زلزله بازگشته است.
شیرخشک NAN فقط 5 هزار تومان!
داروخانه دیگری که پس از زلزله سرپل ذهاب، در این منطقه همچنان فعال مانده است و خسارت کمتری در زلزله متحمل شده، داروخانه دکتر امیری است. گلایه‌های دکتر ایازی، در داروخانه دکتر امیری هم به گوش می‌رسد، به طوریکه دکتر زیدان امیری مسئول فنی داروخانه دکتر امیری در این خصوص می‌گوید: انتظار می رفت نهادهای دولتی، داروخانه‌ها را بعنوان امین خود می‌دانستند و توزیع دارو را به داروخانه‌ها واگذار می‌کردند؛ نه اینکه هرکسی به هر نحوی که می‌خواهد، دارو و شیرخشک بین مردم توزیع کند.
وی اضافه می‌کند: داروخانه ما با وجود آسیب فراوان، روز بعد از زلزله، دارو رایگان بین مردم توزیع کرد؛ همچنین پرسنل داروخانه دوش به دوش تیم پزشکی به امداد رسانی مشغول بودند. پرسنل فنی داروخانه‌ها می‌توانستند به میزان لازم و متناسب با نیاز مردم به آنها دارو بدهند اما نهادهای مسئول، این کار را نکردند.
دکتر امیری به ماجرای توزیع نامناسب شیرخشک و پرتاب آن به سمت مردم اشاره می‌کند و با انتقاد از این شیوه توزیع می‌گوید: به دلیل توزیع نامناسب، برخی افراد سودجو با مراجعه به داروخانه، شیرخشک‌های NAN که در حالت عادی هر قوطی آن 21 هزار تومان به فروش می‌رسد را به مبلغ 5 هزار تومان می‌فروختند. آیا درست است که شیرخشک به کسانی داده شود که نیاز ندارند و آنها هم بخواهند شیر خشک را بفروشند تا احتکار کنند؟
داروهای اهدایی بحران بزرگ داروسازان
با وقوع زلزله مردم بسیاری از نقاط کشور اقدام به ارسال کمک‌های اهدایی خود به مناطق زلزله‌زده کردند؛ علاوه بر مواد خوراکی، پتو و چادر که در همان ساعات اولیه روانه مناطق غرب کشور شده بود، بسیاری از مردم از سر خیرخواهی، داروهای موجود در داروخانه‌های داخل خانه‌هایشان را هم برای کمک به مناطق زلزله‌زده ارسال کرده بودند، این در حالی بود که ارسال زیاد اینگونه داروها به معضل جدی داروسازان تبدیل شده بود.
دکتر سیاوش اسکندری، دکتر داروساز بیمارستان شهداء سرپل ذهاب در خصوص این مشکلات توضیح می‌دهد: یکی از معضلاتی که در روزهای اول پس از زلزله وجود داشت، تفکیک داروهای اهدایی از سوی مردم به زلزله‌زدگان بود.
وی اضافه می‌کند: متاسفانه مردم به دلیل عدم آگاهی تمام داروهای موجود و انبار شده در یخچال خانه‌های خود را، بدون توجه به اینکه تاریخ مصرف دارد یا نه؟ یا در شرایط مناسب نگه‌داری شده یا خیر؟ به مناطق زلزله‌زده ارسال می‌کردند که تفیک و سامان‌دهی این نوع داروها، زمان زیادی را از داروسازان می‌گرفت.
دکتر اسکندری به مثالی از روزهای اول زلزله اشاره می‌کند و می‌گوید: گاهی یک گونی داروی اهدای به بیمارستان شهداء می‌رسید اما حتی یک پلاستیک کوچک هم نمی‌توانستیم دارو از آن استخراج کنیم؛ در مواردی حتی از یک برگ 10 تایی قرص، 9 تای آن مصرف شده بود و تنها یک قرص درون برگه بود، اما با این حال به منطقه ارسال شده بود.
دکتر داروساز بیمارستان شهداء سرپل ذهاب از توزیع رایگان و بی‌ضابطه دارو توسط برخی نهادها در منطقه هم اظهار گلایه می‌کند و می‌گوید: توزیع دارو در بیمارستان شهداء سرپل ذهاب به صورت ضابطه‌مند بود؛ اگرچه بیمارستان خسارت زیادی دیده بود اما در حیاط بیمارستان ارائه خدمات به مردم ادامه داشت به طوریکه علاوه بر دارو، لوازم بهداشتی کودکان و بانوان نیز به صورت رایگان توزیع می‌شد.
دکتر اسکندری تاکید می‌کند:. بیشتر داروسازان در بیمارستان شهدا مستقر بودند و هیچ‌گونه دارویی بدون نسخه در بیمارستان تحویل بیماران نمی‌شد اما با توزیع رایگان دارو در برخی مناطق، برخی سودجویان این دارو را دریافت و آن را به فروش می‌رساندند که همین موضوع هم مشکلاتی را در منطقه ایجاد کرده بود.
این داروساز با تاکید بر اینکه هیچ گونه دارویی از سوی بیمارستان شهدا بدون نسخه به بیمار تحویل داده نشده است،تصریح کرد: متاسفانه برخی سودجویان داروهای رایگان را دریافت و به فروش می رساندند، به همین دلیل داروسازان به ازای نسخه, دارو تحویل می دادند به طوریکه در روزهای اول تعداد 2 هزار نسخه و به مرور بین 500 تا 700 نسخه از بیمار دریافت می شد.
وی در خصوص توزیع نامناسب شیرخشک هم توضیح می‌دهد: برای جلوگیری از خرید و فروش شیرخشک‌های توزیع شده در میان خانواده‌های زلزله‌زده دارای نوزاد، پلمب شیرخشک‌ها پیش از تحویل به خانواده‌ها باز می‌شد؛ البته این تنها در خصوص شیرخشک‌هایی بود که از طریق سیستم داروسازان توزیع می‌شد وگرنه در خصوص شیرخشک‌هایی که نهادها توزیع می‌کردند،چنین موضوعی رعایت نمی‌شد.
دکتر اسکندری در رابطه با اینکه در حال حاضر بعد از گذشت 50 روز از زلزله، مردم کماکان داروهای OTC درخواست دارند، تصریح می‌کند: امروزه مردم بیشتر داروهای OTC (فروش بدون نسخه) از جمله داروهای سرماخورگی، مسکن، مشکلات گوارشی و پمادهای خشکی دست و صورت درخواست می‌کنند.
این داروساز از تشدید موارد عفونت و سرماخوردگی در منطقه خبر می‌دهد و اضافه می‌کند: وضعیت اسکان مردم این منطقه باید هر چه سریع‌تر مشخص شود، چرا که به دلیل سرمای هوا و مشکلات بهداشتی، مردم این منطقه با مشکلات عفونی و سرماخوردگی دست و پنجه نرم خواهند کرد به همین دلیل درخواست دارم مسئولین درصدد تهیه کانکس برای مردم باشند.
اگرچه در روستاهای منطقه تعداد زیادی کانکس توزیع شده است، اما مشاهدات میدانی خبرنگار آنا نشان می‌دهد که تنها 30 درصد مردم شهر سرپل ذهاب کانکس گرفته‌اند و همچنان بخش زیادی از مردم در چادر زندگی می‌کنند؛ این وضعیت در حالی است که زمستان سرد و استخوان‌سوز سرپل ذهاب بسیار کوتاه مدت است و از اردیبهشت‌ماه تابستان گرم این منطقه آغاز می‌شود و اگر وضعیت اسکان تا آن زمان سامان پیدا نکرده باشد، مشکلات عفونی و گرمازدگی هم به مشکلات منطقه اضافه می‌شود. موضوعی که دکتر ایازی و دکتر اسکندری هم بر آن تاکید دارند و معتقدند که مسئولان باید برای تامین سرپناه مناسب مردم، کار بیشتری را صورت دهند.
دکتر اسکندری در همین خصوص می‌گوید: نهادها و سازمان‌های دولتی می‌بایست در ابتدای روزهای بحران به ازای هر 5 کانکس، یک کانکس سرویس بهداشتی به منطقه ارسال می‌کردند تا امروزه شاهد مشکلات بهداشتی مردم نباشیم.
وی تاکید می‌کند: شیوع بیماری‌های پوستی و عفونی در منطقه روبه افزایش است و اگر اقدام فوری صورت نگیرد، این مشکلات حادتر هم خواهد شد.
داروسازان از ابتدا کنار مردم بودند
با وجود همه مشکلاتی که در سیستم توزیع دارویی در منطقه زلزله‌زده وجود داشته اما دکتر شهرام افضلی، رئیس انجمن داروسازان استان کرمانشاه، حضور و کمک داروسازان در زلزله را بسیار خوب توصیف می‌کند و می‌گوید: انجمن داروسازان کرمانشاه از همان ابتدای این بحران با هماهنگی انجمن داروسازان ایران ستاد بحران تشکیل داد، همچنین فراخوانی تحت عنوان کمک نقدی و غیر نقدی به تمام انجمن‌های داروسازان سراسر کشور ارسال کرد.
نماینده داروسازان در نظام پزشکی می‌افزاید: خوشبختانه از همان ابتدا تا به امروز، استقبال بی‌نظیری در راستای کمک و خدمت دهی به مردم شریف سرپل از سوی داروسازان سراسر کشور صورت گرفت و داروسازان داوطلب با حضور خود در این بحران خدمات ارزنده‌ای انجام دادند.
وی ادامه می‌دهد: دسته‌بندی، سامان دهی و توزیع مناسب دارو و از همه مهمتر حضور در تیم پزشکی از دیگر خدمات داروسازان داوطلب بوده است. البته داروسازان به لحاظ قانونی مجوز لازم جهت خدمات پزشکی نداشتند، به همین دلیل آنها در کنار تیم پزشکی به دیگر نقاط آسیب‌دیده ارسال شدند.
نماینده داروسازان در سازمان نظام پزشکی تصریح می‌کند: انجمن داروسازان کرمانشاه با همت و تلاش داروسازان داوطلب، بسته‌هایی تحت عنوان بسته کودک، بسته بانوان و بسته مواد غذایی تهیه و متناسب با شرایط خانواده‌ها در بین آنها توزیع کردند.
وی می‌افزاید: پیرو فراخوان انجمن داروسازان کرمانشاه بسیاری از داروسازان در سراسر کشور علاوه بر ارایه خدمت به صورت داوطلبانه جهت کمک به داروخانه های آسیب دیده، به این مناطق ارسال شده شدند ضمن اینکه مسئولان دیگر انجمن داروسازان کرمانشاه چندین مرتبه از مناطق زلزله زده بازدید داشتند و بسیاری از مشکلات داروخانه داران را پیگیری و رفع کردند.
مشکلات داروخانه‌ها در مناطق زلزله‌زده
رئیس انجمن داروسازان کرمانشاه با بیان اینکه از 8 داروخانه در منطقه سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی، 3 داروخانه به صورت صد درصد تخریب شده اند، اظهار می‌کند: با توجه به وضعیت داروخانه‌های تخریب شده و شرایط نامناسب اقتصادی آنها، انجمن داروسازان کرمانشاه از سازمان‌های بیمه‌گر و شرکت‌های توزیع دارو درخواست مساعدت با داروخانه‌های منطقه را داشته است.
وی اضافه می‌کند: خوشبختانه در چند روز اخیر رئیس انجمن داروسازان ایران برای بازدید به این شهر آمدند که بلافاصله ایشان نامه‌ای به رئیس انجمن پخش ایران نوشت و در آن تقاضا شد تا شرکت‌های پخش دارو یک مهلت 6 ماهه به این داروخانه‌ها برای پرداخت بدهی‌هایشان بدهند اما این شرکت‌ها تنها با مهلت سه ماهه در این خصوص موافقت کردند.
