کلنگ که به زمین بخورد، سه‌سال زمان لازم است تا پلاسکوی جدید در حصار ناصری قد علم کند؛ ساختمانی که ٣٠دی‌ماه سال گذشته بر اثر آتش‌سوزی فرو ریخت و ١٥ آتش‌نشان و ٦ شهروند عادی در آن جان خود را از دست دادند.
به گزارش ، شهروند نوشت: حالا ساختمان ١٠طبقه جدیدی قرار است با موافقت میراث فرهنگی در آن‌جا ساخته شود که در محاصره بناهای تاریخی ازجمله کلیسای ژاندارک و مدرسه هدایت یا همان ژاندارک است و طبق طرح تفصیلی، پهنه فعلی آن S١٢٣، یعنی ٦ طبقه است. احمد مسجدجامعی، عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران هم دیروز برنامه تهرانگردی خود را به حوالی همین ساختمان مخروبه اختصاص داد، با محلی‌هایی که در این یک‌سال تحت‌تاثیر این حادثه بوده‌اند؛ ازجمله مالک «پارکینگ اکبر»، حرف زد و درددل ساکنان خانه‌های تاریخی اطراف را هم شنید.
پلاسکویی که به اعتقاد این عضو شورای شهر تهران، ساختمان قبلی آن نماد یک «رانت ویژه» و «پشتیبانی خاص» است؛ چراکه بعد از ساخت آن در دوران قبل از انقلاب، بدون رعایت حقوق همسایگان در هر چهار طرف پنجره داشته و در صددرصد سطح اشغال خود ساخته شده است. حالا در این محل، خیابان جمهوری تهران و حصار ناصری خبری از خانه باغ‌های قدیمی نیست و به قول مسجدجامعی، خانه باغ‌ها به دلیل ناامنی تغییر کاربری داده شده‌اند و آن‌جا حالا دیگر پر از مغازه است: «در زمانی که پلاسکو ساخته شد، رعایت حقوق همسایگان بسیار اهمیت داشت، درحالی که پلاسکو در صددرصد سطح اشغال خود ساخته شد و در چهارطرف و به سمت خانه‌های پیرامونی پنجره داشت، درحالی که این سبک در گذشته و حتی حالا هم مرسوم نیست. بعد از ساختمان پلاسکو بسیاری از خانه‌های اطراف تخریب و باغ‌ها به مغازه تبدیل شده‌اند که این ناشی از رانت ویژه در ساخت پلاسکو بوده است.» او معتقد است که در زمان ساخت پلاسکو به هویت معماری آن زمان توجه نشده است؛ درحالی که در آن اطراف بناهای ارزشمندی وجود داشته است که بی‌توجه به آن ساختمان آهنی ساخته‌اند: «بعد از آن هم شاهد ساخته‌شدن پاساژها به همین شیوه بودیم که پاساژ «آلومینیوم» و «فردوسی» هم کپی‌برداری از پلاسکو هستند که کاملا حقوق همسایگان را نقض می‌کند.»
مسجدجامعی از مدل ساختمان‌سازی که پلاسکو باب کرد، حرف زد و اینکه از آن به بعد مدل این نوع از ساختمان‌سازی باب شد: «پلاسکو هم بر بافت شهری آسیب زد و هم به حقوق شهروندان تعرض کرد که البته حالا باید به مسائلی که مربوط به حقوق مالکانه کسبه پلاسکو است، توجه ویژه‌ای داشته باشیم.»
بی‌اطلاعی همسایگان از کلنگ‌زنی پلاسکو
کمی آن‌طرف از پلاسکو پارکینگ اکبر و برخی مغازه‌های اطراف پلاسکو قرار دارد که پارسال هنگام امدادرسانی به دستور دادستانی تخریب شده‌اند. چند روز قبل مهدی حجت، معاون شهرسازی و معماری شهردار تهران اعلام کرد که بنیاد مستضعفان زمینی که در زیر ساختمان بود، همچنین پارکینگ اکبر در شرق آن به مساحت ٤٢٠٠متر و ساختمان ٥ طبقه پشتی را خریداری کرده تا بتواند مجتمعی بسازد.
این درحالی است که مالک پارکینگ اکبر و سایر مالکان از ساخت ساختمان جدید پلاسکو بی‌اطلاع هستند؛ ساختمانی که در شب سالگرد پلاسکو قرار است کلنگ آن بر زمین بخورد. خلیلی، مالک یکی از همین مغازه‌هاست که در این‌باره حرف‌هایی دارد: «به من گفتند که اجازه بده مغازه‌ات را تخریب کنیم تا بتوانیم بهتر امدادرسانی کنیم و قول دادند که ١٤روزه مغازه من را درست کنند اما هیچ اتفاقی نیفتاده و حالا از رسانه‌ها می‌شنویم که قرار است ساختمان پلاسکوی جدید زده شود.»
حتی مالک پارکینگ اکبر هم از اینکه قرار است ملکش ضمیمه ساختمان جدید پلاسکو شود، بی‌خبر است: «چطور می‌خواهند این پارکینگ بیش از ٢هزارمتر را بسازند که ما خبر نداریم؟ حتی حاضر نشدند خاک تونل‌هایی که حفر کرده‌اند را از این پارکینگ خارج کنند و هروقت به آنها می‌گوییم حداقل بیایید خاک را خالی کنید، می‌گویند پول نداریم. از رسانه‌ها شنیدیم که می‌خواهند این پارکینگ را ضمیمه پلاسکو کنند اما کو؟ چه کسی پول داده؟ اصلا چه کسی موافقت کرده است؟»
مشکلات پلاسکوی قدیمبرای کلیسای ژاندارک
کلیسای ژاندارک یکی از ساختمان‌های اطرف خرابه پلاسکو است که مسجدجامعی به بازدید آن هم رفت و یکی از خواهران مستقر در این کلیسا از آزار و اذیت ساختمان ضلع‌جنوبی پلاسکو یا همان ادامه پلاسکو حرف زد: «بعضا از پنجره‌های پلاسکو به درون کلیسا زباله پرتاب می‌شد، یا کسبه درهای پنجره را باز می‌کردند هرچند که در روزهای نخست به ما گفتند این پنجره‌ها را برای کانال کولر می‌زنند اما بعد از مدتی مزاحمت‌ها آغاز شد.» او درباره معماری خاص کلیسای ژاندارک هم توضیحاتی داد: «سقف این کلیسا طوری طراحی شده که گویی انگشتان دو دست در هم گره خورده، به این معنا که ما در دستان خدا و مورد حمایت او هستیم. ١٤ مرحله به صلیب‌کشیدن حضرت مسیح از زمان محکومیت تا به صلیب‌کشیدن توسط تابلوهای چوبی به تصویر کشیده شده و در اطراف کلیسا نصب شده است.» آنها معتقدند که ساختمان قدیم پلاسکو مشکلات جدی را برای کلیسا داشته است و امیدوارند که در ساختمان جدید تکرار نشود.
تخریب قسمت‌هایی از مدرسه هدایت
مدرسه هدایت یا همان ژاندارک سابق مقصد بعدی تهرانگردی روز جمعه بود؛ مدرسه‌ای که به گفته مدیریت آن، در زمان ساخت سریال سرزمین کهن به متولیان سریال سپرده شد اما بعد از تحویل قسمت‌هایی از آن تخریب شده است. مسجدجامعی هم به معماری خاص این مدرسه اشاره کرد که ضدزلزله ساخته شده بود: «در آن زمان جنگ جهانی اول و دوم بود و برای حفاظت از دانش‌آموزان سقف مدرسه چهار بخشی ساخته شد تا در برابر حملات هوایی مقاوم باشد.» او حتی پیشنهاد داد که این مدرسه موزه مشاهیر آموزش و پرورش شود تا در کنار مدرسه دارالفنون که موزه اسناد است، به فعالیت خود ادامه دهد: «اینجا مدرسه پرهزینه‌ای است، ضمن اینکه اسکان در این منطقه کم است و این مدرسه آنطور که باید، رونق ندارد؛ پس بهتر است به موزه مشاهیر تبدیل شود.»
بازدید از خانه نخست‌وزیر زمان احمدشاه
کمی آن‌طرف‌تر از پلاسکو، خانه پیرنیا نخست‌وزیر زمان احمدشاه است که البته حالا در اختیار دانشگاه علوم پزشکی ایران است و دیروز به‌عنوان مقصد دیگر تهرانگردی انتخاب شده بود؛ خانه‌ای که برخی از ترک‌های آن، بعد از زلزله اخیر در تهران عمیق‌تر شده است و به گفته این عضو شورای شهر تهران نیاز به مقاوم‌سازی و استحکام‌بخشی دارد: «پیرنیا کتاب تاریخ ایران باستان را در سه جلد به نگارش درآورده است، این کتاب یکی از مهمترین کتب تاریخی تهران بود که حالا هم از اعتبار بالایی برخوردار است.» در زیرزمین این خانه، کاشی‌های تاریخی تصاویر پادشاهان است که به دلیل نم‌دادگی دیوار درحال تخریب هستند و مسجدجامعی معتقد است که باید فکری به‌حال آن شود: «پیش‌نویس قانون اساسی در این خانه نوشته شده و مشیرالدوله پیرنیا هم نخستین کسی بود که مدرسه علوم سیاسی را تأسیس کرده است؛ پیشنهاد می‌شود این خانه به موزه پزشکی تهران تبدیل شود.»
او در میان حرف‌های خود درباره خانه هرمز پیرنیا هم حرف زد که در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام و درحال تخریب است: «درحوالی خانه پیرنیا، سینما متروپل که حالا به سینما رودکی تغییرنام داده و درحال حاضر هم بسته است، قرار دارد. براساس طرح تفصیلی مالک سینما متروپل می‌تواند ٨ طبقه بسازد و این سینما هم درحال حاضر در معرض تهدید است و باید در بازنگری طرح تفصیلی فکری به‌حال طرح تفصیلی خیابان لاله‌زار بکنیم.» بعد از آن هم نوبت به بازدید از مسجد هدایت رسید که در زمان حادثه پلاسکو پشتیبان نیروها و امدادگران بود و البته که سینماپارک که در کنار مسجد هدایت است. حالا با وجود اینکه پرده این سینما حفظ شده اما به محل یادگیری ورزش‌های رزمی تبدیل شده است: «خداوند نگهدار کسی باشد که این سینما را هرچند با تغییر کاربری حفظ کرده، وگرنه حالا هزارباره تبدیل به پاساژ شده بود.» مسجدجامعی درباره مسجد هدایت هم گفت: «توانسته‌ایم ٧ قبر خانواده رضاقلی‌خان را که زیر فرش‌های مسجد هدایت است را پیدا کنیم.»
پیشنهاد ساخت موزه آتش‌نشانان شهید پلاسکو
ساخت موزه آتش‌نشانان شهید پلاسکو در قسمتی از این ساختمان هم پیشنهادی بود که این عضو شورای شهر تهران درباره آن حرف زد تا با توجه به ایمنی و یادمانی از این افراد ساخته شود: «در ساختمان جدید باید به حقوق مالکان پلاسکو احترام گذاشته شود، بنابراین پیشنهاد می‌شود که در ساختمان جدید به بناهای ارزشمند پیرامونی دقت لازم صورت گیرد، حتی موزه یا المانی در ساختمان جدید در نظر گرفته شود و نشان داده که پلاسکوی جدید می‌تواند نماد احترام به حقوق شهروندی، احترام به مقررات شهرسازی، احترام به بناهای ارزشمند و... باشد؛ چراکه پلاسکو و اتفاقاتی که از سر گذراند، در معرض دید همگان بود و همه مردم به نوعی به پلاسکو حساس هستند.» او پلاسکو را دومین بازار مهم پوشاک کشور بعد از بازار تهران دانست که گردش مالی زیادی داشت: «همه برای احیای پلاسکو تلاش کنند، چون ساختمان جدید پلاسکو می‌تواند یادگاری از دوران قانونمداری و توجه به حقوق مالکان و حقوق شهروندی باشد.»
پیگیری مصوبه شورادر دیدار با خانواده شهدای آتش‌نشان
اما بخش دیگری از این تهرانگردی به بازدید از خانواده چند نفر از شهدای پلاسکو رفت تا درباره اجرای مصوبه شورای شهر چهارم درباره حمایت از خانواده این افراد پرس‌وجو کند. آنها در ابتدا به خانه شهید محسن روحانی رفتند که یک فرزند ٦ساله هم به نام مهسا دارد. مسجدجامعی درباره شهید روحانی که تنها ٣٢سال داشت، حرف زد که در ایستگاه حسن‌آباد مشغول به فعالیت بود و در حادثه ریزش ساختمان پلاسکو شهید شد: «برای پیگیری مصوبه شورا که بعد از حادثه پلاسکو در راستای حمایت از خانواده‌های داغدار تصویب شد، به اینجا آمدیم؛ امیدواریم شهرداری تهران در یک‌سال اخیر توانسته باشد به خانواده این شهدا خدمات‌رسانی لازم را داشته باشد.» البته همسر شهید روحانی هم در پاسخ گفت که شهرداری به تمام تعهدات خود درباره پرداخت حقوق، پاداش، مزایا و... عمل کرده است: «تنها مشکل ما این است که بنیاد شهید این شهدا را به‌عنوان شهید محسوب نمی‌کند.» مقصد بعدی خانه شهید امیرحسین داداشی دیدار با پدر او بود که خود از بازنشستگان سازمان آتش‌نشانی است. پدر امیرحسین داداشی گفت: «بعد از حادثه پلاسکو همه مردم و هنرمندان به ما لطف داشتند، یکی از هنرمندان با ناخن تصویر ١٦ شهید پلاسکو را طراحی کرد و آن را برای ما هم ارسال کرده است. بهنام اسبقی هم مدال جهانی کاراته مکزیک خود را تقدیم امیرحسین کرد.»
او این را هم گفت که بسیاری از سازمان‌های دولتی و خصوصی برای افزایش ایمنی ساختمانشان از آتش‌نشانانی که در شیفت استراحت قرار دارند یا بازنشسته شده‌اند، برای ارتقای سطح ایمنی ساختمانشان استفاده می‌کنند اما جای سوال است که چرا شهرداری، پاساژها و... را ملزم نمی‌کند که در راستای افزایش ایمنی ساختمانشان از افراد کاربلد استفاده کنند؟ اگر در زمان حریق کوچک در پلاسکو افراد کاربلدی حضور داشتند، هیچ‌وقت این حریق به این سرعت افزایش نمی‌یافت و این ماجراها ایجاد نمی‌شد.» او به وضعیت ٤ آتش‌نشان مجردی اشاره کرد که در ماجرای پلاسکو بودند: «حقوق، مزایا و پاداش افراد متأهل پرداخت می‌شود اما با اینکه همه مزایا به خانواده افراد مجرد تخصیص داده شده است اما حقوقمان قطع شده که البته امور ایثارگران سازمان آتش‌نشانی اعلام کرده که پیگیر این موضوع است.» احمد مسجدجامعی در پایان این دیدار از مصوبه‌ای یاد کرد که در سال گذشته برای حمایت از خانواده‌های شهدای آتش‌نشان وضع شد: «در این مصوبه درباره ارایه پاداش سنواتی، حقوق، بازنشستگی و حتی اشتغال یکی از بازماندگان مصوباتی داشته‌ایم. با اینکه این مصوبه ارزشمند است و شهرداری هم به آن توجه کرده است اما کاستی‌هایی هم وجود دارد که در شورای جدید حتما به آن توجه می‌شود و در این فرصت باقیمانده هم برای اصلاح آن اقدام خواهیم کرد.»
