دکتر سیدضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی
اثر درمانی روزه و امساک در غذا خوردن از دیرباز بسیار مورد توجه بوده و در طول تاریخ کهن همواره بر اثرات درمانی روزه و روزه‌داری تاکید شده و در بسیاری از ادیان آسمانی و حتی آیین‌های زمینی کهن، روزه از جمله احکام واجب بوده است. در بین ادیان مختلف و آیین‌های متعدد جالب‌ترین، کامل‌ترین و اثرگذارترین آئین، روزه‌داری در ماه مبارک رمضان است.
حضرت رسول اکرم فرموده است که روزه بگیرید تا تندرست باشید و یا معده کانون همه بیماری‌ها است و پرهیز و امساک سرلوحه داروها و درمان‌ها تلقی می‌گردد. به طور کلی از زمان‌های بسیار دور و در طول تاریخ، اندیشمندان و دانشمندان بسیار مشهور و اثرگذار بر سرنوشت بشری همواره بر آثار مفید و درمانی روزه و روزه‌داری تاکید و توصیه نموده‌اند.
از جمله این افراد می‌توان به بقراط، پدر علم طب، جالینوس حکیم، پاراسلوس اشاره کرد که امساک و روزه را به عنوان یکی از روش‌های مفید و اثرگذار برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد تأکید قرار داده‌اند. حتی متفکران نامی تاریخ مثل افلاطون و سقراط به اثر درمانی روزه اعتقاد راسخ داشته‌‌اند. دانشمند نامی جهان، ابوعلی‌سینا نیز معالجه انواع بیماری‌ها را به وسیله روزه توصیه نموده و حتی فصلی از کتاب قانون را به مداوا با روزه اختصاص داده است.
توصیه‌های تغذیه‌ای برای وعده‌های مختلف
الف- افطار
هنگام شکستن روزه و آغاز مجدد تغذیه، به علت تغییراتی که در سیستم گوارش و پارامترهای بیوشیمیایی خون به دلیل فاصله تقریباً طولانی از آخرین زمان تناول غذا ایجاد می‌شود، توصیه می‌شود:
جهت تأمین قند مورد نیاز بدن و فراهم نمودن انرژی لازم برای مغز و اعصاب، از منابع غذایی حاوی قندهای طبیعی، که به سرعت جذب و به تعدیل سطح قندخون کمک می‌‌‌‌کنند، استفاده گردد.
برای افطاری می‌توان از یک لیوان شیر و یک قاشق چایخوری عسل طبیعی یا شیره انگور یا یک عدد خرما یا یک قاشق چایخوری کشمش یا شیر و موز شیرین‌نشده استفاده کرد.
در صورت عدم رغبت یا عدم تحمل شیر، آب میوه خانگی کمی رقیق‌شده با آب یا سوپ‌های سبک، فرنی با شیربرنج با دوشاب یا مربای بهارنارنج، یا عسل میل کنید. غنی‌‌سازی فرنی یا شیربرنج با خلال بادام همراه با هل یا گلاب نیز بسیار دلپذیر خواهد بود.
اگر ترجیح می‌دهید با آش افطار کنید، آش تهیه شده از سبزیجات مختلف، مخصوصاً کلم، هویج، سبزیجات مختلف، آش با کمی غلات پرک شده و حبوبات سبک مثل عدس، ماش، کمی لوبیای سفید یا چیتی توصیه می‌گردد؛ به شرط آنکه از پیاز سرخ شده در روغن فراوان استفاده نشود.
سبزی خوردن تازه و سالم با نان سنگک دو آتشه و پنیر لیقوان، گردوی لواسان نیز برای شکستن روزه بسیار خوشایند است و اگر با خوشه کوچکی از انگور یا نصف لیوان طالبی یا هندوانه یا خربزه تراش داده شده همراه گردد، بهتر است.
از مصرف نوشیدنی‌های گازدار و یا آب یخ و یا چای داغ به صورت پی‌درپی خودداری فرمایید. چرا که هرچه نوشیدنی سردتر و یا چای گرم‌تر میل شود، نه تنها عطش را فرو نخواهد نشاند، بلکه میل به نوشیدن مایعات را موجب می‌گردد.
به علت آنکه دستگاه عظیم گوارش شما ساعت‌ها در حال استراحت بوده و تمامی سیستم‌های هضم و جذب خود را به صورت سکون درآورده است، برای به کار افتادن مجدد، بدون آسیب دیدن، توصیه می‌شود با آرامش کامل و بدون عجله افطاری را تناول فرمایید و از انباشتن سریع معده خود با انواع خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های سرد و گرم بپرهیزید.
بدین ترتیب، نه تنها سلامتی معده و روده‌ها تضمین خواهد شد، بلکه از ولع شدید خوردن و انباشته شدن معده نیز جلوگیری می‌شود.
شام
بعد از تعدیل ولع خوردن و آشامیدن و پیشگیری از نیاز ویارگونه به مصرف مواد شیرین و زیانبار، هم‌زمان با آماده‌تر شدن دستگاه گوارش به انجام کار و فعالیت، می‌توانید در حد اعتدال از خوراکی‌های مورد علاقه خود که پرچرب و سنگین نباشند نیاز به انرژی، پروتئین و سایر گروه‌های غذایی از جمله ویتامین‌ها و مواد معدنی را برآورده نمایند به این منظور می‌توانید از غذاهای ساده و سبک حاوی 60- 90 گرم از انواع گوشت‌های سفید و قرمز، یک‌سوم لیوان حبوبات پخته با سبزیجات مناسب و دلخواه با دو کف دست نان یا پنج تا ده قاشق برنج با یک لیوان ماکارونی یا دو عدد سیب‌زمینی تنوری یا آبپز همراه با یک‌سوم لیوان ماست و یا یک لیوان دوغ نیز استفاده کنید.
مصرف انواع سالادهای فصل از سبزیجات مختلف به صورت پخته یا خام غنی‌شده با یک قاشق سوپخوری لوبیا یا ذرت پخته و یک قاشق چایخوری کشمش و چهار پره گردو یا سس تهیه‌شده از دو قاشق سوپخوری ماست کم‌چرب، یک قاشق سوپخوری رب گوجه یا کچاب، یک قاشق چایخوری خردل با آبلیموی تازه یا آبغوره یا سرکه به مقدار نیاز روغن زیتون 2- 3 قاشق مرباخوری به تأمین انواع ویتامین‌های مختلف و مواد معدنی مورد نیاز و فیبرهای محلول و نامحلول و انواع آنتی‌اکسیدان‌ها یا ضد زنگ‌های بدنتان کمک خواهد کرد. کلم بروکلی، گل کلم، هویج، نخودفرنگی، ذرت، قارچ، لوبیای سبز، کدو و چغندر، کرفس و غیره برای استفاده در سالاد مناسب هستند...
برای خواندن بخش دوم- تأثیر روزه بر سلامتی جسم و جان- اینجا کلیک کنید.
