سالک یا کُپه (لیشمانیوز)، این بیماری که به صورت تک تک یا به صورت همه‌گیر مشاهده می‌شود، بیماری سختی و مزاحمی است که در مقابل درمان از خود استقامت نشان می‌دهد و حتی 1 سال هم ممکن است بماند و درمان نشود و حتی پس از درمان نیز جای آن روی پوست بدن انسان مادام‌العمر باقی بماند. انگل آن در موش‌های صحرایی وجود دارد و به وسیله‌ی نیش یک نوع پشه‌ی خاکی به انسان انتقال می‌یابد و گاهی از آب‌های کهنه و مانده در یک محل تولید می‌شود. در گذشته که آب‌ها را در انبار برای مصرف تابستان ذخیره می‌کردند و یا در سطح زمین می‌گستراندند تا به مرور زمان تبخیر شود و نمک آن را برای استفاده بگیرند، سالک فراوان‌تر بود و این روزها که آب‌ها همیشه تازه و در لوله‌ها در گردش می‌باشد زخم سالک به مراتب کمتر شده است و گه گاه به چشم می‌خورد. زخم سالک ممکن است بر هر قسمتی از پوست ایجاد شود، ولی اکثراً روی پوست صورت و روی گونه‌ها (لُپ) را فرا می‌گیرد. در اوایل مانند جوش کوچک و قرمز رنگ است و به مرور رو به افزایش گذارده و حتی گاهی به قدر گردی کف دست نیز می‌رسد.
برای علاج آن باید هسته‌ی هلو را بسوزانید، بعد مغز هسته را جدا کرده و نرم بسایید، سپس با هم وزن آن سنگ لاسرخ نرم شده را مخلوط کنید و روزی سه مرتبه روی سالک بمالید.
* محلول بلودومتیل قوی 5% را روزی چهار مرتبه روی سالک بمالید و تا بهبودی کامل ادامه دهید.
* پماد نیترات درژان (سنگ جهنم) 1% را روی سالک بمالید.
* محلول کات کبود 1% را روزی سه مرتبه روی سالک بمالید.
* زاج سفید، زاج سیاه و کات کبود (سولفات دوکوئیور)، همه را به نسبت مساوی بسوزانید، بعد نرم بسایید و با روغن خوراکی یا کره‌ی گاو یا شیر مادری که طفل دختر را شیر می‌دهد، مخلوط کرده و روزی سه مرتبه روی سالک بمالید.
* گِل ارمنی را در
سرکه حل کنید و روزی سه مرتبه روی سالک بمالید.
* نخود الوند، خردل، نمک، مقل ازرق و زاج از هرکدام 10 گرم و زنگار (براده‌ی مس) و اوشق از هرکدام 20 گرم، همه را نرم بکوبید و با روغن گندم، سرکه و کمی عسل مخلوط کرده و پس از شستشوی زخم با مخلوط گِل ارمنی و سرکه، آن داروی آماده شده را بر محل سالک ضماد کنید.
* موم عسل، سغز دشتی، سفیدآب قلع، کندر، مردارسنگ و تخم مورد را به نسبت مساوی نرم بسایید، بعد در مقداری روغن ریخته و بپزید تا به صورت ضماد در آید و روزی یک مرتبه آن را روی زخم قرار دهید و روزهای بعد باز هم عوض و تکرار کنید.
* کات کبود 5 گرم و آرد گندم و سفیدآب قلع از هرکدام 10 گرم، همه را نرم بسایید، بعد با یک عدد زرده‌ی تخم‌مرغ خام و یک فنجان آب گشنیز تازه مخلوط کرده و به محل سالک بمالید.
* موم 5 گرم و کندر، سغز و اوشق از هرکدام 15 گرم، همه را نرم بسایید، بعد با 200 گرم روغن زیتون مخلوط کرده و بپزید تا سفت شود و به صورت پماد در آید و هر بار محل زخم را با محلولی که 5 گرم صبر زرد را در یک فنجان آب حل کرده باشید بشویید، بعد آن پماد را ضماد کنید.
* مریم گلی، گل بومادران و آویشن شیرازی را به نسبت مساوی بجوشانید و آب آن را برای شستشو استفاده کنید، امّا اول کات کبود، گوگرد زرد، مردارسنگ، سفیدآب قلع و تخم خطمی از هرکدام 10 گرم و تخم کرفس، تخم بزرک سفید، تخم مورد و داروکله از هر کدام 20 گرم، همه را نرم بسایید و در یک لیوان سرکه و 30 گرم قرقروت مخلوط کرده و بپزید و هر روز پس از شستن محل سالک با مواد شستشوی فوق‌الذکر این دارو را بر محل سالک ضماد کنید.
* کتیرای نرم شده را با آب برگ و گل شب‌بوی تازه مخلوط کنید و بمالید.
* پنجاه گرم برگ ازگیل را در یک لیتر آب 15 دقیقه بجوشانید، بعد 10 دقیقه هم بگذارید تا دم بکشد، سپس صاف کرده و آب آن را روزی سه مرتبه روی سالک بمالید.
* آهک تصفیه شده را با روغن زیتون مخلوط کنید و مانند مرهم بر آن بگذارید.
*اسپرزه را در سرکه بخیسانید، بعد بکوبید و مانند مرهم روی آن بگذارید.
منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرة المعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پازدهم. 