واردات خودرو، ۵۱ برابر صادرات

در شرایطی صادرات خودروهای سواری ایران 38 میلیون دلار است که در سال 1395 بالغ بر یک میلیارد و 935 میلیون دلار خودروهای خارجی وارد شده‌ که ارزش آن در قیاس با صادرات 50.92 برابر است. آمارهای رسمی گویای آن است که در سال 1395 در بخش تجارت خودروهای سواری در ایران بیش از 6000 تن خودرو به ارزشی بالغ بر ٣٨ میلیون دلار به کشورهای مختلف صادر شده است.

البته ارزش این صادرات و وزن آن در قیاس با سال قبل یعنی سال 1394 افزایشی نزدیک به سه برابر داشته و 14 میلیون دلار به 38 میلیون دلار رسیده است با این وجود این رقم نسبت به سال 1393 که صادرات انواع خودرو بیش از 100 میلیون دلار ارزش داشت همچنان رقمی پایین محسوب می‌شود. حتی این رقم در سال 1391 از این نیز فراتر رفته و به 325 میلیون دلار می‌رسید که این مسائل به خوبی گویای آن است که در زمینه صادرات خودرو هنوز با روزهای خوب خود فاصله بسیار داریم.

خودروهای ایرانی کجا می‌روند؟

از کشورهای عراق، الجزایر، سوریه، ترکمنستان، لبنان، چین، ساحل عاج، آذربایجان، آلمان و جیبوتی به عنوان عمده بازارهای هدف صادرات انواع خودروی سواری ایران یاد شده است که در میان این کشورها عراق با سهم 76.3 درصدی بیشترین سهم واردات خودرو را به خود اختصاص داده و پس از آن الجزایر و سوریه به ترتیب با سهمی 5.3 و 4.2 درصدی در رده‌های بعدی قرار دارند. اما حجم صادرات به کشورهایی مانند چین تنها 0.8 درصد، ساحل عاج 0.3 درصد، آذربایجان 0.3 درصد، آلمان و جیبوتی هر یک 0.2 درصد کل صادرات ایران بوده است.

همچنین ترکمنستان و لبنان دیگر کشورهایی هستند که سهمی بیش از یک درصد صادرات خودروی سواری را به خود اختصاص داده و به ترتیب 2.6 درصد و 2.4 درصد را از آن خود کرده‌اند.البته طبق اعلام جمهوری کره، ترکیه، قزاقستان، ارمنستان، بلژیک، فرانسه، روسیه، رومانی، مجارستان و مالزی دیگر کشورهایی هستند که می‌توان از آنها به عنوان بازارهای مهم بالقوه صادرات خودرو یاد کرد.

رقبای صادراتی خودروی ایرانی

اما بر اساس آمارهای ارائه شده در بخش صادرات خودروهای سواری جمهوری چک، اسلوواکی، تایلند، ترکیه، هند، چین، روسیه و بحرین مهم‌ترین رقبای ایران به شمار می‌روند.

نقش پررنگ چین در قطعات خودروی ایرانی

در زمینه واردات مواد اولیه مورد نیاز در سال 1395، 47 درصد از این کالاها از کشور چین تامین شده و در کل رقمی بالغ بر 565 میلیون دلار کالا در این بخش از کشورهای مختلف وارد ایران شده است. پس از چین، رومانی 14 درصد واردات مواد اولین خودروسازی ایران را به خود اختصاص داده و 76 میلیون دلار ارز کشور بابت واردات کالا از رومانی مصرف شده است. جمهوری کره با صادرات 48 میلیون دلار ( 8 درصد)، ژاپن 47 میلیون دلار (7 درصد)، سوئد 43 میلیون دلار (8 درصد)، ترکیه 41 میلیون دلار (7 درصد) از واردات قطعات مورد نیاز خودروسازی ایران را به خود اختصاص می‌دهند.همچنین طبق این آمارها در زمینه صادرات انواع خودرو شرکت ایران‌خودرو 19 میلیون دلار و شرکت سایپا 53 میلیون دلار صادرات داشته‌اند.

واردات حدود دو میلیارد دلار خودرو سواری

اما در بخش واردات خودرو، در سال گذشته حجم واردات ایران رقمی بالغ بر یک میلیارد و ٩٣5 میلیون دلار بوده است که این رقم نسبت به سال 1394 که واردات این بخش ارزشی معادل یک میلیارد و 233 میلیون دلار بوده، رشدی قابل توجه را نشان می‌دهد.

رشد ٢١ درصدی تولید

طبق آنچه در آمارهای منتشر شده اعلام شده، در سال 1395 در کشور بالغ بر یک میلیون و 255 دستگاه خودروی سواری تولید شده است البته به گزارش انجمن خودروسازان ایران، این رقم در شش ماهه نخست سال جاری نیز معادل 643 هزار و 321 دستگاه انواع خودروی سواری بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد 21 درصدی را نشان می‌دهد.

بزرگترین صادرکنندگان خودرو در دنیا

در حوزه تجارت جهانی خودروهای سواری، کشور آلمان با صادراتی معادل 152 میلیارد دلار در سال 2016 میلادی 22 درصد مجموع صادرات این بخش را به خود اختصاص داده است و در رده اول جدول قرار می‌گیرد پس از آن ژاپن با 92 میلیارد دلار صادرات که 13 درصد کل بازار می‌شود در رده دوم قرار گرفته و آمریکا با 54 میلیارد دلار (8 درصد)، کانادا 49 میلیارد دلار (7 درصد)، انگلستان 41 میلیارد دلار (6 درصد)، جمهوری کره 37 میلیارد دلار (5 درصد) از صادرات خودروی دنیا را به خود اختصاص می‌دهند. همچنین در حوزه تولید بر اساس آمارهای اعلام شده کشور چین با تولید 34 درصد تولید جهان در سال 2016 در رده اول جدول قرار گرفته و پس از آن کشورهای ژاپن و آلمان به ترتیب با 11 و 8 درصد از کل تولید دنیا، رتبه 2 و 3 جدول را به خود اختصاص داده‌اند.

نقاط قوت خودروی ایرانی

مهم‌ترین نقاط قوت صادرات خودروی ایرانی بر اساس آنچه اعلام شده قیمت تمام شده مناسب و قابل رقابت این محصول در بازارهای جهانی، سرمایه‌گذاری در برندسازی، کسب سهم از بازارهای جهانی و ماندگاری در بازار، محصول باکیفیت رقابتی، ایجاد شبکه توزیع و فروش، انعطاف‌پذیری در تنوع محصول، کسب فرصت‌های ورود به بازارهای جهانی و رشد بازار و حفظ رقابتی محصول در بازار به شمار می‌رود.

چوب‌های موجود لای چرخ صادرات خودرو

البته در کنار این موارد موانع متعددی نیز بر سر راه صادرات انواع خودروی ایرانی وجود دارد که از میان آنها می‌توان به کاهش قدرت خرید مردم در منطقه خاورمیانه، عدم ثبات سیاسی و اقتصادی در برخی از بازارها که منجر به توقف یا کاهش صادرات می‌شود، مشکلات نقل و انتقال ارز، هزینه بالای حمل به خصوص حمل دریایی، عدم ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت و رقابتی توسط بانک‌های داخلی و عدم امکان استفاده از تسهیلات بانک‌های خارجی، عدم پرداخت مشوق‌های صادراتی، تغییر قوانین واردات کشورها به سمت استانداردهای سختگیرانه و اعمال ناگهانی این نوع قوانین در برخی از کشورها اشاره کرد.

همچنین مشکلات ارائه اسناد بازرگانی با مبدا ایران در بازارهای هدف، عدم تمایل تجار صاحب‌نام در بازارهای هدف به همکاری با شرکت‌های ایرانی، عدم امکان گشایش ال سی ایرانی کالاها با مبدا ایران و عدم تخصیص ارز دولتی در صورت عدم گشایش ال سی در بازارهای آفریقایی و عدم عضویت ایران در اتحادیه‌های اقتصادی از دیگر مشکلات صنعت خودروسازی و صادرات آن به شمار می‌رود.

برای رفع این موارد نیز مواردی مانند برقراری مجدد مشوق‌های صادراتی، الگوبرداری از کشورهای موفق مانند چین و کره، واقعی ساختن نرخ ارز، اختصاص وام‌های کم‌بهره، سیاستگذاری و کمک به ایجاد شرکت‌های حرفه‌ای حمل، ایجاد ظرفیت در پایانه‌های مرزی، اتصال خط ریلی ایران و عراق، ایجاد ارتباط بین بانک‌های ایرانی و خارجی و ورود ایران به اتحادیه اقتصادی از جمله راهکارهای پیشنهادی در این بخش به شمار می‌رود.

منبع: ایسنا