آنفلوانزای پرندگان یک بیماری حاد تنفسی است که در اثر عفونت با ویروس‌های آنفلوانزا ایجاد می‌شود و عامل این بیماری یک نوع ویروس می‌باشد. تمامی پرندگان و بعضاً پستان‌داران دیگر از جمله خوک‌ها به این بیماری با درجات متفاوتی حساس هستند، این بیماری اولین بار در حدود یک قرن پیش در پرندگان ایتالیا گزارش شد.
پرندگان نقش یک ناقل مکانیکی را ایفا می‌کنند و حتی شواهد محدودی حاکی از نقش کک‌ها به عنوان ناقل مکانیکی وجود دارد. تجارت جهانی پرندگان زنده از کشوری به کشور دیگر از راه‌های مهم انتقال بیماری است. وضعیت این بیماری در کشور ایران، به دلیل قرار گرفتن آن در مسیر مهاجرت پرندگان آبزی از مسیر روسیه و قزاقستان و هم چنین بیش از 270 تالاب و زیستگان آبی همه ساله با نزدیک شدن فصل سرما، میلیون‌ها قطعه از پرندگان مهاجر را در خود جای می‌دهد، می‌تواند حالت نگران کننده‌ای ایجاد کند، پرندگان مهاجر آبزی فاقد هرگونه علایم بیماری‌زا بوده و در مقابل ابتلا به بیماری شدیداً مقاومت هستند، در حالی که مرغان اهلی و بوقلمون‌ها شدیداً به فرم کشنده‌ی بیماری حساس می باشند.
راه‌های سرایت
راه اصلی انتقال، جا به جایی فضولات آلوده است. انتقال ویروس از هوا به واحدهای پرورش دیگر در مقایسه با انتقال مکانیکی، نقش مهمی در انتشار بیماری ندارد، مگر آن که واحدها به هم پیوسته و یا نزدیک باشند. هم چنین از نکات مهم، وجود انبوه ویروس در فضله‌ی پرندگان و یا آلودگی گرد و خاک می‌باشد. پرندگان نقش یک ناقل مکانیکی را ایفا می‌کنند و حتی شواهد محدودی حاکی از نقش کک‌ها به عنوان ناقل مکانیکی وجود دارد. تجارت جهانی پرندگان زنده از کشوری به کشور دیگر از راه‌های مهم انتقال بیماری است. مقاومت بالای ماکیان آبزی در مقابل بیماری به ویژه اردک‌های وحشی که مخازن طبیعی این ویروس می‌باشند، موجب شده است که این پرندگان بدون آن که به بیماری شدید مبتلا شوند، ویروس را تا مسافت‌های طولانی حمل کنند.
علایم بیماری
اصولاً تب بالا می‌تواند به 40-41 درجه‌ی سانتی‌گراد برسد. اسهال تا 70% در بعضی گزارشات عنوان شده است که اصولاً آبکی است، معمولاً بدون خون و التهاب که گاهاً یک هفته قبل از علایم تنفسی ایجاد می‌شود. استفراغ، شکم درد، درد قفسه‌ی سینه، خون‌ریزی از بینی و لثه‌ها، سرفه، بدن درد و خلط که گاهاً خونی است و هم چنین تنگی نفس، افزایش تعداد تنفس و کاهش دامنه‌ی تنفسی قابل توجه از دیگر علایم قابل ذکر است و دیگر آن که علایم تنفسی فوقانی مثل آب ریزش از بینی و گلودرد کمتر بوده و بیشتر علایم گرفتاری راه‌های تحتانی (عوارض ریوی) وجود دارند.
حفاظت و پیش‌گیری
از تماس با پرندگان اهلی و وحشی حتی‌الامکان خودداری کنید.
پرندگان اهلی را در قفس نگه دارید.
برای رفع خطر وجود احتمالی ویروس آنفلوانزای پرندگان، از مصرف تخم‌مرغ نیم پز، خام یا شل پرهیز کنید.
به کودکان خود بیاموزید که از در آغوش گرفتن و نوازش کردن پرندگان به خصوص در زمان شیوع بیماری جداً خودداری کنند.
چنان چه به تب، سردرد، گلودرد، سرفه و یا اسهال دچار شدید، از خوددرمانی پرهیز کرده و به پزشک مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید.
برای رفع وجود احتمالی ویروس آنفلوانزای پرندگان، غذاهای حاوی گوشت ماکیان، مانند جوجه کباب و همبرگرهای تهیه شده از گوشت پرندگان را با 70 درجه‌ی سانتی‌گراد و حداقل به مدت 30 دقیقه طبخ کنید.
رعایت بهداشت مناسب اعم از دست دادن، شستشوی دست‌ها، عدم استفاده از ظروف مشترک، تماس صورت به صورت (مثل روبوسی) با بیماران مشکوک و یا قطعی و استفاده از ماسک‌های باقدرت بالا و حفاظ‌های چشمی لازم و ضروری است.
منبع مقاله :
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرة المعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پازدهم. 