حسین شهبازی در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه سیاهه انتشار آلودگی هوا مهمترین ابزار مدیریتی برای آلودگی هوا است، اظهار کرد: یکی از دلایل اصلی بی‌نظمی در زمینه مدیریت آلودگی هوا در چند سال گذشته شهر تهران نبود سیاهه انتشار آلودگی هوا بود. این وضعیت سبب می‌شد که سهم هر نهاد در آلودگی هوای شهر مشخص نباشد. در واقع سیاهه انتشار آلودگی هوا به معنی آن است که منابع آلاینده موجود در یک شهر را شناسایی و مقدار تولید آلودگی آن منابع را محاسبه کنیم تا سهم هر منبع در تولید آلودگی و اهمیت آن نسبت به منبع دیگر مشخص شود.
برنامه‌های کنترل آلودگی هوا در شهر تهران عمدتا بر اساس سیاهه انتشار سال 94 است
وی با بیان اینکه در سال 94 شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با همکاری دانشگاه صنعتی شریف سیاهه انتشار آلودگی هوای شهر تهران را بازنگری کرد و به نتایج ارزشمندی رسید، تصریح کرد: عمده برنامه‌هایی که در زمینه کنترل و کاهش آلودگی هوا شهر تهران مطرح می‌شود بر پایه سیاهه انتشار سال 1394 است. پس از توسعه سیاهه انتشار آلودگی هوا، مسئولان متوجه اهمیت آن در حوزه مدیریت آلودگی هوای کلان شهرها شدند. از این رو در مصوبه تیرماه سال 95 هیئت وزیران درباره کاهش آلودگی هوای کلان‌شهرها، تمام کلان شهرها موظف به تهیه سیاهه انتشار شدند تا بر اساس آن بتوانند آلودگی هوا در شهر را مدیریت کنند.
مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ادامه داد: طبق این مصوبه تهیه سیاهه انتشار آلودگی هوا بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است.
نقش منابع ساکن در تهیه سیاهه انتشار آلودگی هوا
شهبازی با تاکید بر اینکه منابع ساکن نیز در تهیه سیاهه انتشار آلودگی هوای شهر تهران بررسی شده‌اند، تصریح کرد: اگر از منابع ساکن در تهیه این سیاهه غفلت شده بود به اهمیت خودروها در آلودگی هوا پی نمی‌بردیم. همه منابعی که به طریقی سبب آلودگی هوای شهر تهران می‌شوند در این سیاهه دیده شده‌اند.
بر اساس نتایج سیاهه انتشار، خودروها در اولویت اول آلودگی هوا هستند
مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اشاره به اینکه تک تک منابعی که فکر می‌کردیم می‌توانند در آلودگی هوای شهر تهران مهم باشند را در سیاهه انتشار آلودگی هوا در نظر گرفتیم و میزان آلایندگی آن‌ها را تخمین زدیم، گفت: در نهایت به این نتیجه رسیدیم که منابع متحرک و خودروها بیشترین تاثیر را بر آلودگی هوا دارند و برای مدیریت آلودگی هوا باید برای منابع متحرک برنامه‌ریزی کنیم. برای مثال علاوه بر خودروها و دسته‌بندی آن‌ها در سیاهه انتشار آلودگی هوا، سهم منابع ساکن در بخش خانگی، تجاری و عمومی، نیروگاه‌ها و پالایشگاه، صنایع آلاینده، پایانه‌های اتوبوسرانی، فرودگاه مهرآباد و ایستگاه راه آهن نیز در تولید آلودگی شهر تهران در نظر گرفته شده است. نتایج نشان دادند صنایع، نیروگاه‌ها و پالایشگاه نیز اهمیت بالایی دارند اما خودروها در اولویت اول هستند و بیش از سایر منابع مورد غفلت قرار گرفته‌اند.
وی افزود: با تکمیل سیاهه انتشار به این نتیجه رسیدیم که حتی هیدروکربن‌های تبخیری در پمپ بنزین‌های شهر تهران نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند و باید فکری به حال هدر رفت زیاد بنزین بر اثر تبخیر در جایگاه‌ها شود.
سیاهه انتشار در همه کشورهای دنیا تا حدود سه سال مورد استفاده قرار می‌گیرد
شهبازی با بیان اینکه سیاهه انتشار آلودگی هوای شهر تهران در سال 94 بر مبنای اطلاعات سال 92 و 93 منتشر شده است، تصریح کرد: اینطور نیست که این سیاهه در حال حاضر قابل استفاده نباشد. در تمام کشورهای دنیا سیاهه انتشار دو یا سه سال مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در سیاهه انتشار شهر تهران کیفیت سوخت بر مبنای آخرین اندازه‌گیری‌ها است/ سیاهه انتشار همچنان قابل استفاده است
مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ادامه داد: سیاهه انتشار آلودگی هوای شهر تهران که در سال 1394 و بر مبنای اطلاعات سال‌های 1392 و 1393 منتشر شده در وضعیت فعلی نیز قابل استفاده است. در آن زمان کیفیت سوخت هم تفاوت چندانی با وضع فعلی نداشت و کیفیت سوخت برای بنزین و دیزل بر مبنای آخرین اندازه گیری‌ها در نظر گرفته شده بود.
وی در ادامه تصریح کرد: اگر قرار باشد در سال 96 نیز سیاهه انتشار بروزرسانی شود ابتدا باید اطلاعات سال‌های گذشته از جمله سال 94 و 95 مد نظر قرار گیرد و اینطور نیست که اگر مبنای اطلاعات برای بروزرسانی سیاهه انتشار سال 95 باشد، دیگر نتوانیم از آن سیاهه برای سال‌های بعد استفاده کنیم.
صرف به‌روزرسانی سیاهه انتشار باعث کاهش آلودگی هوای تهران نمی‌شود
شهبازی با اشاره به اینکه از سیاهه انتشار آلودگی هوای شهر تهران در سال 94 به یک سری راهکارهای علمی و عملی برای کاهش آلودگی هوای شهر تهران رسیدیم که مبنای مصوبه تیر ماه 1395 هیئت وزیران شد، گفت: سوال اینجاست که چه‌قدر از آن مصوبه عملی شده است و سازمان‌های مختلف تا چه میزان به وظایف خود عمل کرده‌اند؟ اینکه فقط سیاهه انتشار را بروزرسانی کنیم دردی از شهر تهران دوا نمی‌کند و باید به نتایج آن عمل شود. یکی از نتایج آن سیاهه انتشار سهم قابل توجه تعداد اندک خودروهای فرسوده و کاربراتوری در تولید آلودگی کل شهر است، اما چه مقدار از این خودروهای فرسوده، سواری و دیزل، نوسازی شده‌اند، جز اینکه روز به روز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود؟ طرح LEZ تا چه میزان عملی شده است؟ اما با این حال بروزرسانی سیاهه انتشار نیز امری ضروری است و شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گام‌های بسیار موثری در این زمینه برداشته است.
وی با تاکید بر اینکه سیاهه انتشار آلودگی هوا باید دو تا سه سال یکبار بروزرسانی شود، اظهارکرد: یک بار در سال 1375 سیاهه انتشار برای شهر تهران به دست آمد و بر مبنای آن گام‌های ارزشمندی برای مدیریت آلودگی هوای شهر تهران برداشته شد اما متاسفانه پس از آن دیگر به‌روزرسانی نشد و تبعات آن تا سال‌ها گریبان شهر را گرفته است.
به‌روزرسانی سیاهه انتشار تا سال آینده
به گفته مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران برای حل این معضل سامانه نرم‌افزاری آنلاین برای سیاهه انتشار آلودگی هوای شهر تهران راه‌اندازی شده است تا مشکل به‌روزرسانی سیاهه را حل می‌کند.
شهبازی ادامه داد: لازم بود که یک ساختار نرم‌افزاری استاندارد برای به‌روزرسانی اطلاعات سیاهه انتشار داشته باشیم. زیرساخت این ساختار نرم‌افزاری آماده شده است و شرکت کنترل کیفیت هوای تهران آمادگی دارد تا در سال آینده سیاهه انتشار آلودگی هوای شهر تهران را با جزییات بیشتری به‌روزرسانی کند. حتی شهرهای دیگر نیز می‌توانند از این بستر نرم افزاری و تجربه موفق شهر تهران استفاده کنند.
عدم همکاری برخی دستگاه‌ها برای به‌روزرسانی سیاهه انتشار
وی در ادامه ضمن انتقاد از عدم همکاری برخی دستگاه‌ها برای به‌روزرسانی سیاهه انتشار آلودگی هوا شهر تهران گفت: برای انجام این کار به اطلاعات بسیار زیادی مانند نوع و تعداد خودروها و صنایع آلاینده موجود نیاز است. سازمان‌های مختلف باید در این زمینه همکاری داشته باشند. گاهی دریافت یک سری از اطلاعات چندین ماه زمان می‌برد. سیاهه انتشار آلودگی هوا در مدیریت شهری باید به عنوان یک اصل قرار بگیرد و سازمان‌های مختلف همه ساله اطلاعاتی متناسب با سیاهه انتشار تهیه کنند.
شهبازی در پایان با بیان اینکه متاسفانه کمبود اطلاعات سبب می‌شود که سیاهه انتشارآلودگی هوای شهر تهران به برخی از کلان‌شهرهای دیگر تعمیم داده شود، گفت: هر شهر وضعیت و موقعیت خاص خود را دارد. برای مثال نوع آلودگی هوا در شهر اراک با شهر تهران متفاوت است و باید سیاهه انتشار خاصی برای شهر اراک استخراج و بر مبنای آن آلودگی هوا در آن شهر مدیریت شود. وضعیت برای سایر کلان شهرهای کشور نیز به همین ترتیب است.
