داستان اردوی دانش‌آموزان هر سال تکرار می‌شود. هر سال دانش‌آموزان با شور و شوق فراوان برگه اجازه رفتن به اردوی دانش‌آموزی را به‌دست والدینشان می‌رسانند تا والدین هم با دستی لرزان و نگاهی نگران برگه اجازه‌نامه را امضا کنند. تلفات دادن در اردوهای دانش‌آموزی سال‌هاست که دیگر اتفاق عجیبی نیست.
به گزارش ، صبح نو نوشت: سال‌هاست که دانش‌آموزان نخبه در اردوهای علمی، تفریحی و زیارتی، تلفات می‌دهند. به خاطر همین است که هر سال قوانینی درباره ایمن کردن اردوهای دانش‌آموزی وضع می‌شود.
سال‌هاست که اردوی دانش‌آموزی، فراز و نشیب‌های زیادی داشته است. از ممنوعیت اردوها و کاهش آن گرفته تا ممنوعیت‌های خاص تردد در ساعاتی خاص و تفکیک سنی کردن دانش‌آموزان و حتی‌تر محدود کردن مناسبات اردوی دانش‌آموزشی، همه از تصمیماتی است که برای اردوها در این سال‌ها گرفته شده است. به تازگی هم تصمیم جدید در خصوص اردوها گرفته شده است.
ماجرای این تصمیم البته به شهریورماه برمی‌گردد. وزارت‌آموزش‌وپرورش در همین زمان در اطلاعیه‌ای خبر داد: «یک کارگروه تخصصی مأموریت یافته تا با مشارکت معاونت‌های مربوطه نسبت به بازنگری و اصلاح ضوابط و مقررات برگزاری اردوها و بازدیدها با رویکرد افزایش ضریب ایمنی دانش‌آموزان در سفرهای گروهی، حداکثر ظرف یک ماه آینده اقدام کند.» در این دستور مقرر شده بود تا زمان بررسی مجدد دستورالعمل و شیوه‌نامه برگزاری اردوها و بازدیدهای دانش‌آموزی، اعزام دانش‌آموزان در شب، جز از طریق وسیله نقلیه ریلی و هوایی ممنوع شود. بعد از گذشت چندین ماه، مدیرکل فرهنگی هنری وزارت آموزش‌و‌پرورش، آقای «علی رمضانی» در گفت‌وگو با ایسنا، از اجرای برنامه جدید اردوهای منطقه‌ای با پیش‌بینی 50 هزار اردوی سالانه از تابستان 97 خبر داد و گفت: «دستورالعمل نهایی اردوهای دانش‌آموزی تا پایان اسفند ابلاغ می‌شود. بزرگ‌ترین دغدغه ما شاداب سازی مدارس است. سیاست ما شکل‌گیری فعالیت‌های گروهی چون سرود است، ما باید محتوا را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهیم تا به کمک مربی و ظرفیت‌های موجود آن را اجرا کنند. سیاست ما ارسال بخشنامه‌های متعدد نیست. او درباره تصمیم محدود کردن اردوهای ملی در پی حوادث جاده‌ای و سایر اشکالات برگزاری اردوها نیز توضیح داد: «وقتی دانش‌آموزی از یک شهر می‌آید به جایی چون تهران، ممکن است ضد شهر خودش بشود و دیدگاهش نسبت به شهر خودش تغییر کند در‌حالی‌که دانش‌آموزان ما باید ابتدا ظرفیت‌های استانی خود را بشناسند. فرزندان ما هنوز ظرفیت‌های منطقه خود را نمی‌شناسند.
باید بتوانیم در وضعیت موجود، فضای جدیدی بسازیم. قصد داریم اردوهای منطقه‌ای به ویژه برای دانش‌آموزان ابتدایی را با حضور خانواده‌هایشان برگزار کنیم که این طرح از تابستان 97 شروع می‌شود و ضمن آثار تربیتی خوبی که دارد، یک فرصت اقتصادی برای مناطق است.» هر چند که رمضانی از ابلاغ دستورالعمل جدید اردوهای دانش‌آموزی تا پایان اسفندماه خبر می‌دهد، اما خود او درباره این دستورالعمل معتقد است: «تفاوت این دستورالعمل جدید با شیوه‌نامه فعلی زیاد نیست و شاید حدود پنج درصد باشد.» اما تفاوت پنج درصدی دستورالعمل جدید با دستورالعمل فعلی می‌تواند تلفات اردوهای دانش‌آموزی را کم کند؟
قاتلی به‌نام اردوی دانش‌آموزی
سالی نیست که اردوهای دانش‌آموزی تلفاتی نداشته باشد. آخرین تلفاتی که اردوی دانش‌آموزی داشته است به تصادف سوسنگرد و اردوی راهیان‌نور برمی‌گردد. حادثه‌ای که با تصادف اتوبوس دانش‌آموزان دختر همراه بود. 4کشته و 20 مصدوم از تلفات تصادف اتوبوس بود.
این اما تنها تصادف دانش‌آموزان نبوده است. تصادف دانش‌آموزان در مسیر میبد با کامیون، واژگونی اتوبوس در یزد و غرق شدن چندین باره دانش‌آموزان در دریاچه خزر از حوادثی بودند که هر سال در انتظار اردوی دانش‌آموزان است. غرق شدن دانش‌آموزان در دریاچه پارک شهر تهران در سال 1381 اما حادثه‌ای بود که تا مدت‌ها اردوی دانش‌آموزان را به تعطیلی کشاند. غرق شدن دانش‌آموزان در چهاردهم اردیبهشت ماه و با غرق شدن 6 دختر دانش‌آموز و یک قایقران در دریاچه پارک شهر در زیر بارش شدید باران شروع شد. صبح اتوبوس حامل دانش‌آموزان در مقابل پارک شهر متوقف شد و دانش‌آموزان زیر باران شدید به همراه مربیان خود به سمت دریاچه مصنوعی رفتند.
در پی این حادثه اردوهای دانش‌آموزی به مدت چندین ماه لغو، میزان اردوهای دانش‌آموزی سال به نصف رسید و شماری از مراکز تفریحی تهران تعطیل شد. مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رییس‌جمهور وقت حجت‌الاسلام خاتمی، وزیر آموزش‌و‌پرورش، شهردار وقت تهران آقای «محمدحسین مقیمی» شورای شهر تهران و رییس وقت مجلس شورای اسلامی این حادثه را تسلیت گفتند. آقای «محمد عطریان‌فر» رییس وقت شورای شهر تهران در واکنشی به این حادثه گفت: «حادثه تلخ پارک شهر به ما نشان داد که مدیریت شهری در کشور ما آشفتگی بسیار دارد. باید با این موضوع به صورت ریشه‌ای و جامع در کشور برخورد شود.»
واکنش‌ها و تسلیت‌ها تنها حواشی غرق شدن قایق نبودند. بعد از غرق شدن دانش‌آموزان در دریاچه مصنوعی، پای پرونده دانش‌آموزان به شعبه‌های قضایی هم باز شدند. یک سال بعد، در بررسی کارشناسانه این حادثه توسط یک گروه 5 نفره از کارشناسان، میزان تقصیر آقای «اسدالله فردی» شهردار وقت منطقه دوازده، 85 درصد قلمداد و آموزش‌و‌پرورش نیز 5 درصد مقصر معرفی شد. 5 سال بعد اما دوباره پرونده بازگشایی شد تا حادثه، از جنبه عمومی جرم بررسی شود. مقصران این حادثه توسط دادگاه، 8 نفر از مسوولان شهرداری منطقه 12 و 4 نفر از مسوولان آموزش‌و‌پرورش شناخته شدند.
اجباری وجود ندارد
اردوهای دانش‌آموزی همیشه و هر سال و با آغاز سال تحصیلی حرف و حدیث‌های زیادی داشته است؛ اما با وجود تمام مشکلات و تلفاتی که اردوهای دانش‌آموزی داشتند و با وجود تعطیلی‌های مقطعی اردوها وزارت آموزش‌و‌پرورش و مجلس شورای اسلامی هیچ‌گاه راضی به چشم‌پوشی از اردوها نبودند. آقای «محمد مهدی زاهدی» رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی درباره بار حقوقی دریافت رضایت‌نامه از والدین هنگام اعزام دانش‌آموزان به اردوهای دانش‌آموزی در مهرماه امسال، در گفت‌وگو با سلامت‌نیوز گفت: «در جریان اردوهای دانش‌آموزی اگر حادثه‌ای رخ دهد باعث سلب مسوولیت برگزارکنندگان نیست و مدیر کل آموزش‌و‌پرورش استان باید پاسخگو باشد.»
او توضیح داد: «در کل وقتی دانش‌آموزی از خانه بیرون می‌آید و به اردو می‌رود با اطلاع والدینشان بوده است. مربیان مدرسه هم ضمن احترام و حرمت نگه داشتن بزرگ‌ترها و والدین با اطمینان بیشتری دانش‌آموزان را راهی اردو می‌کنند. البته این اعتماد بین دانش‌آموز، والدینش، مدیر و مربیان و بالعکس وجود دارد و سعی می‌شود اردوها در فضایی عاطفی و تعاملی برگزار شود و اگر هم حادثه‌ای رخ دهد در سایه همفکری و همدلی می‌توان مسائل و مشکلات روی داده را راحت‌تر حل کرد.» در بین اظهارنظرهای مدیران حوزه آموزشی درباره اردوهای دانش‌آموزی، نظر آقای «محمد بطحایی» وزیر آموزش‌و‌پرورش در حاشیه مراسم تودیع و معارفه مدیرعامل پیشین و جدید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در آذرماه عجیب بود. او با اشاره به حادثه دانش‌آموزان در سفر راهیان نور گفت: «به رغم اینکه از دید تمام کارشناسان تعلیم و تربیت حذف اردوهای دانش‌آموزی راهکار درستی نیست اما برای هیچ اردوی دانش‌آموزی از جمله اردوی راهیان نور اجباری در کار نیست و چنانچه دانش‌آموز یا اولیا رضایت از حضور در اردوی دانش‌آموزی نداشته باشد، اجبار نخواهد شد.»
باید تغییر کنند
آقای «اسدالله عباسی» نماینده رودسر و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی درباره خواسته مجلس شورای اسلامی از وزارت آموزش‌و‌پرورش و تغییر دستورالعمل فعلی اردوی دانش‌آموزی توضیح می‌دهد: «قرار بر این بود که یک تغییراتی درباره اردوهای دانش‌آموزی اتفاق بیفتد. قرار بر این بود که مراقبت‌هایی بشود، در سیستم حمل‌ونقل و انتقال دانش‌آموزان، مربیانی که همراه آن‌ها هستند و زمان اردو، از نظر مبدأ و مقصد و طول مسافتی که دارند کاملاً کم و کیف آن را بررسی کنند آن هم به حوادثی که در سال‌های اخیر اتفاق افتاده و باعث از دست رفتن بسیاری از دانش‌آموزان و نخبگان کشور
شده است.»
او توضیح می‌دهد که وزارت آموزش‌و‌پرورش باید در رویه خود تغییر ایجاد کند: «آموزش‌و‌پرورش باید یک سختگیری‌هایی در رابطه با اسکان دانش‌آموزان و وسایل نقلیه‌ای که دانش‌آموزان با آن منتقل می‌شوند و زمان سفر که باید در شب‌ها تردد نکنند، اعمال کند. همه این موارد وجود دارد. قصد ما این است که با اعمال این سختگیری‌ها از حوادث احتمالی جلوگیری کنیم تا دانش‌آموزان در فضای سالمی که برای آن‌ها ایجاد شده است، بتوانند از فرصت اردوها استفاده کنند و والدین هم درعین‌حال، دل‌نگرانی نداشته باشند.»
نماینده رودسر با اشاره به تلفاتی که سالانه در اردوهای دانش‌آموزی اتفاق می‌افتد، دلایل زیادی را برای اتفاقات ناگوار در اردوها بیان می‌کند. عباسی توضیح می‌دهد: «یکی از دلایل آن نداشتن برنامه‌های دقیق در اردوهاست.این که دانش‌آموزان چه برنامه‌ها و اهدافی را در اردوها دنبال می‌کنند، اهمیت دارد. هدف داشتن در اردوها، بازدهی کار و امر تعلیم‌و‌تربیت را ارتقا می‌دهد. از امکانات مناسبی که در اردوها وجود دارند، دانش‌آموزان باید استفاده کنند.» اما یکی از مسائلی که عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی از دلایل وجود اتفاقات را سیستم حمل‌ونقل می‌داند: «باید وسایل نقلیه از ایمنی مناسبی برخوردار باشند. رانندگان مطمئنی باشند. زمان حرکتشان مناسب باشد، مثلاً در زمانی که آب‌وهوای و شرایط جوی مساعد نیست، حرکت نکنند. بسیاری از تلفاتی که روی داده است، به خاطر خطای انسانی است. بسیاری از مسائل ضعف مدیریتی و عدم توجه به این مسائل هستند.»
عباسی توضیح می‌دهد که به خاطر همین مسائل بسیاری از خانواده‌ها از اردوها استقبال نمی‌کردند: «با توجه به مسائلی که در افکار عمومی وجود داشته است، خانواده‌ها از اردوها استقبال نمی‌کردند، بنابراین آموزش‌و‌پرورش باید این مساله را ریشه‌یابی کنند و دلایل نقص آن را بررسی کند تا مشکلاتی را که در برگزاری اردوها وجود دارد حل کند تا ان‌شاالله دانش‌آموزان از آن اهدافی که مدنظر برگزاری اردوها هستند، استفاده کنند. در هر صورت نمی‌توان این نکته را انکار کرد که برگزاری اردوها برای دانش‌آموزان مهم است.»
نماینده رودسر توضیح می‌دهد که در صورتی که آموزش‌و‌پرورش درباره تنظیم برنامه‌ریزی اردوی دانش‌آموزان از کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی هم کمک بگیرد، کمیسیون حتماً به آموزش‌و‌پرورش کمک خواهد کرد: «هر یک از اعضای کمیسیون آموزش نظر خود را دارند. امیدوارم که جمع‌بندی همه این‌ها بتواند، یک تصمیم مناسب در رابطه با آن اهدافی که در برگزاری اردوها وجود دارد،گرفته شود.»
هیچ یک از مدیران آموزش‌و‌پرورش و کارشناسان آموزشی کشور از ممنوعیت کامل اردوهای دانش‌آموزان استقبال نمی‌کنند. مسلماً وجود اردوهای دانش‌آموزی در نظام آموزشی کشور لازم و مؤثر است. با مدیریت کارآمد و برنامه‌ریزی درست می‌توانند هم لذت خوش اردو را برای دانش‌آموزان تبدیل به خاطره خوش تحصیلی کند و اطمینان خاطری به دل والدین دهد.
