شرلوک، کارآگاهی برای تمام فصول

هنگامی‌که سر آتور کان دویل در سال 1887 اولین داستان از سری شرلوک هلمز را بانام “اتودی در قرمز لاکی” نوشت برای پیدا کردن ناشری که حاضر به چاپ این داستان باشد به مشکلات فراوانی برخورد، او مجبور شد به مجلاتی روی آورد که داستان‌های مختلف و کم‌فروش را در یک یا چند شماره خود با کاغذهای ارزان‌قیمت چاپ می‌کردند؛ اما یک سال بعد با انتشار داستانش نقدهای خوبی دریافت کرد و بالاخره این داستان به‌صورت کتابی مستقل توسط “وارد لاک کمپانی” چاپ شد و رفته‌رفته به شهرت و محبوبیت آن افزوده شد.
برخورد دویل نسبت به مشهورترین مخلوقش به‌شدت دوگانه بود. در نوامبر سال 1891 او به مادرش نوشت:

من به کشتن هلمز فکر می‌کنم…اینکه از شرش برای همیشه خلاص شوم. او جای چیزهای بهتری را در ذهن من اشغال کرده.

مادرش در پاسخ به او نوشت:”تو نباید! نمی‌توانی! نباید این کار را بکنی!”. او در تلاش برای منحرف کردن خواسته ناشران برای داستان‌های بیشتری از هولمز، دست مزد خود را از سطح در نظر گرفته‌شده بالاتر برد تا آن‌ها را منصرف کند، اما ناشران حاضر به پرداخت مبالغی حتی بالاتر از خواسته او بودند. درنتیجه او تبدیل به یکی از گران‌ترین نویسندگان زمان خود شد.

سر آتور کان دویل در تلاش برای منحرف کردن خواسته ناشران برای داستان‌های بیشتری از هولمز، دست مزد خود را از سطح در نظر گرفته‌شده بالاتر برد تا آن‌ها را منصرف کند، اما ناشران حاضر به پرداخت مبالغی حتی بالاتر از خواسته او بودند. درنتیجه او تبدیل به یکی از گران‌ترین نویسندگان زمان خود شد.

در دسامبر 1893 دویل در داستان “مشکل نهایی”، هولمز و پرفسور موریارتی را در پایین آبشار راشنباخ به کام مرگ فرستاد، بااین‌حال اعتراضات گسترده عمومی او را مجبور به نوشتن رمان “درنده باسکرویل” در سال 1901 کرد و در سال 1903 در داستان “ماجرای خانه خالی” زنده‌بودن و بازگشت هولمز را اعلام کرد. هولمز نهایتاً در 56 داستان کوتاه و چهار رمان نوشته‌شده توسط دویل ظاهر شد و از آن زمان تاکنون در خیلی از رمان‌ها و داستان‌های نویسندگان دیگر حضورداشته.همین محبوبیت هولمز باعث شده که اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی زیادی از روی این کارتر و مجموعه داستان‌هایش ساخته شود. با بیش از 70 بازیگر که در بیش از 200 فیلم نقش او را بازی کرده‌اند؛ اما شاید محبوب‌ترین آن‌ها جرمی برت و بندیکت کامبربچ باشند.

منتقد، جولیان ولفرِیز، جرمی برت را “هولمزِ غایی” نامیده است. برت نقش کارآگاه را از 1984 تا 1994 در چهار سریال از شرلوک هولمز که توسط “بریتیش گرانادا تِلِویژن” ساخته شد بازی کرد؛ و همچنین به‌عنوان هولمز در تیاتر نیز ظاهر شد. نقش واتسن را ابتدا دیوید برک و سپس ادوارد هاردویک در این سریال بازی کردند.

این سریال که برداشتی از داستان‌های آرتور کانن دویل بود توسط جان هاکس-ورث و دیگران نوشته‌شده بود. اگرچه او همیشه از اینکه در یک نقش ثابت بازی کند بیزار بود، در 41 قسمت از این سریال بازی کرد. بعد از قبول این نقش طاقت‌فرسا او تنها در چند نقش دیگر بازی کرد و اکنون او به‌عنوان نماد شرلوک هولمز شناخته می‌شود. برت که در سال 1933 به دنیا آمد و یک سال پس از پخش آخرین قسمت این سریال، در سال 1995 از دنیا رفت، او از هر لحاظ واقعی‌ترین تصویر در تجسم شرلوک هلمز بود. این سریال در دهه 70 شمسی با دوبله بهرام زند در نقش هولمز از شبکه‌های سراسری تلویزیون ایران بخصوص شبکه دو پخش شد و به یکی از محبوبت ترین و نوستالژیک‌ترین سریال‌های خارجی پخش‌شده توسط تلویزیون ایران تبدیل شد.

و اما جدیدترین مجموعه تلویزیونی که به خلق دوباره این کارآگاه محبوب جهانی دست‌زده سریال «شرلوک» است که توسط شبکه “بی.بی.سی.وان” تهیه و تولیدشده. نویسندگان آن مارک گاتیس (که نقش مایکرافت برادر شرلوک را هم به عهده دارد)، استیون مافت و استِفِن تامپسون هستند. بندیکت کامبربچ در نقش شرلوک و مارتین فریمن در نقش دکتر واتسون در این سریال به ایفای نقش پرداختند. تاکنون 4 فصل از این سریال در سال های 2010، 2011 ٬ 2014 و 2017 به نمایش درآمده که هر فصل شامل سه اپیزود است. یک اپیزود ویژه در یکم ژانویه 2016 به نام “شرلوک: عروس منفور” هم‌زمان در انگلستان و آمریکا روی آنتن رفت. فیلم‌برداری فصل چهارم این سریال در آوریل 2016 آغاز شد و تاریخ پخش آن سال 2017 اعلام‌شده. تفاوت عمده این سریال با دیگر سریال‌های شرلوک هولمز این است که داستان این سریال در زمان حال می‌گذرد، تنها در اپیزود ویژه آن است که داستان به زمان اصلی داستان هولمز بازمی‌گردد.

خود کامبربچ درباره این نقش می‌گوید: ” بازی کردن نقش او مسئولیت بزرگی است، به خاطر حجم بالای از کلمات که در ذهنتان است و سرعت‌بالای تفکر، شما باید ارتباطات خود را خیلی سریع ایجاد کنید. او یک‌قدم از مخاطبان و هرکسی باهوش طبیعی که در اطراف اوست جلوتر است.” 

استیون مافت و مارک گاتیس نویسندگان مجموعه، هر دو از طرفداران شرلوک هولمز هستند و تجربه استفاده و اقتباس از ادبیات ویکتوریایی برای سریال‌های تلویزیونی رادارند. هردو آن‌ها که از نویسندگان سریال «دکتر هو» هستند، در طول سفری با قطار به کاردیف درباره ساخت اقتباسی از هولمز برنامه‌ریزی کردند. مافت و گاتیس در سپتامبر 2008 از استفن تامپسون دعوت کردند تا شروع به نوشتن سریال بکنند. ابتدا قرار بود که یک فیلم تلویزیونی 60 دقیقه‌ای به نام شرلوک ساخته شود تا اگر استقبال از کار خوب بود یک سریال در ادامه آن تولید شود، اما مسئولان شبکه “بی.‌بی‌.سی.وان” نگران بودند که از این فیلم استقبال مناسبی به عمل نیاید به همین دلیل سفارش 3 اپیزود 90 دقیقه ای با داستانی متفاوت را دادند. مافت و سو ورچو تهیه کننده (و همسر مافت) بعد از دیدن بازی بندیکت کامبربچ در فیلم «تاوان» بسیار علاقه‌مند به انتخاب او به‌عنوان نقش اول بودند. همان‌طور که در مجله “گاردین” آمده:” کامبربچ برای بازی در نقش مردان عجیب‌وغریب، زیرک و درخشان مشهور است و هولمزی که او ایفا کرده سرد، اهل‌فن و کمی دارای سندرم اسپرگر (توانایی‌ها و روابط اجتماعی ضعیف، رفتارهای وسواسی و تکراری و خویشتن-محوری) است”. خود کامبربچ درباره این نقش می‌گوید: ” بازی کردن نقش او مسئولیت بزرگی است، به خاطر حجم بالای از کلمات که در ذهنتان است و سرعت‌بالای تفکر، شما باید ارتباطات خود را خیلی سریع ایجاد کنید. او یک‌قدم از مخاطبان و هرکسی باهوش طبیعی که در اطراف اوست جلوتر است.”

همان‌طور که در مجله “گاردین” آمده:” کامبربچ برای بازی در نقش مردان عجیب‌وغریب، زیرک و درخشان مشهور است و هولمزی که او ایفا کرده سرد، اهل‌فن و کمی دارای سندرم اسپرگر (توانایی‌ها و روابط اجتماعی ضعیف، رفتارهای وسواسی و تکراری و خویشتن-محوری) است”.

مارک گاتیس در مصاحبه‌ای با مجله “آبزرور” می‌گوید آن‌ها مشکلات بیشتری در پیدا کردن هنرپیشه مناسب برای نقش دکتر واتسن نسبت به نقش اصلی داشتند. تهیه کننده سو ورچو می‌گوید: ” بندیکت درواقع تنها کسی بود که ما برای نقش شرلوک دیدیم… وقتی بندیکت را داشتیم تنها باید اطمینان حاصل می‌کردیم رابطه مناسب اش با جان واتسون برقرار شود و من فکر می‌کنم وقتی آن دو باهم وارد اتاق شوند جرقه بینشان را احساس خواهی کرد، می‌توانستی ببینی که این رابطه کار می‌کند” چندین بازیگر برای نقش واتسن تست بازیگری دادند و در نهایت مارتین فریمن این نقش را گرفت (مت اسمیت هم برای این نقش تست داد و رد شد اما بعدازآن مافت او را برای ایفای نقش یازدهمین دکتر هو انتخاب کرد). مافت درباره فریمن می‌گوید:”او به‌نوعی در همه‌چیز کامل متضاد بندیکت بود به‌جز در میزان استعداد… مارتین نوعی شاعرانگی در یک مرد معمولی یافت. من عاشق رئالیسم موشکافانه‌ای هستم که در هر کاری که او می‌کند وجود دارد.”

طبق نظرسنجی سایت “متاکریتیک” فصل اول رتبه 85 از 100 را بر اساس هفده ری ویو، فصل دوم رتبه 91 از 100 را بر اساس بیست‌وچهار ری ویو و فصل سوم رتبه 88 از 100 را بر اساس بیست‌ودو ری ویو دریافت کرده است.

مجموعه «شرلوک» با تحسین منتقدان روبه‌رو بوده است و موفق به حفظ ری ویو های مثبت خود در طول هر سه فصل بوده. طبق نظرسنجی سایت “متاکریتیک” فصل اول رتبه 85 از 100 را بر اساس هفده ری ویو، فصل دوم رتبه 91 از 100 را بر اساس بیست‌وچهار ری ویو و فصل سوم رتبه 88 از 100 را بر اساس بیست‌ودو ری ویو دریافت کرده است. در سایت تخصصی جمع‌آوری نظراتِ “روتن تومِیتو” دو فصل اول رتبه 100 از صد و فصل سوم رتبه 97 از صد را دریافت نمودند. «شرلوک» برای جوایز متعددی نامزد شده ازجمله: “بفتا”، “امی” و “گلدن گلوب” و برنده چندین جایزه در بخش‌های مختلف شده. مجموعه در “امی” 2014 موفق به کسب 7 جایزه شد که ازجمله آن می‌توان به بهترین نویسندگی برای
مافت، بهترین هنرپیشگی نقش اول برای کامبربچ و بهترین هنرپیشگی نقش مکمل برای فریمن اشاره کرد. 

فصل چهارم سریال همزمان با کریسمس سال 2017 از شبکه بی‌بی‌سی پخش شد. برعکس فصول قبلی که داستان هر قسمت جدا و به صورت آنتولوژی بود (البته به غیر چند استثنا) هر سه قسمت فصل چهارم ارتباطی تنگانگ چه از لحاظ داستانی و چه از لحاظ شخصیت پردازی با هم دارند. فصلی که به گفتهٔ نویسندگان تاریک‌ترین فصل سریال بوده و برخلاف گذشته که بیشتر بر هوش و نبوغ شرلوک تمرکز می‌شد این فصل به احساسات این شخصیت پرداخته‌است. یک روز قبل از پخش آخرین اپیزود فصل سوم این قسمت از طرف یک کانال روسی بر روی اینترنت لو رفت. هر چند سازندگان از تماشاگران خواستند تا زمان اصلی پخش صبر کنند اما با این حال تعداد دانلود بالایی هم در اینترنت گزارش شد. شرلوک در این فصل به مراتب جامعه گریزتر از همیشه است و استفاده بیش از اندازه اش از مواد مخدر باعث می‌شود دیگران در قبالش احساس نگرانی داشته باشند. رابطه او با واتسون هم به گرمی فصل‌های گذشته نیست و هر دو درگیر اتفاقات تلخی می‌شوند که برایشان میفتد. خبرها دربارهٔ تولید فصل پنجم ضد و نقیض است با این حال اعلام شده که موفات و گیتس طرح اولیه فصل پنج را نوشته‌اند اما با توجه به پایان بندی فصل چهارم و استقبال منتقدین و مردم علاقه چندانی به تولید ندارند. دتی بعد اما خبر رسمی منتشر شد که در طی آن اعلام گردید بندیکت کامبربچ بازیگر نقش شرلوک برای فصل پنجم قرارداد امضا کرده‌است. در مورد جزئیات ماجرا هنوز هیچ خبر رسمی منتشر نشده‌است.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.