تدابیر دندانپزشکی در بیماران اوتیسمی

اوتیسم یک اختلال تکامل عصبی است که برای اولین بار در سال ۱۹۴۳ شناخته شده است. کودکان مبتلا اغلب در سه سال اول زندگی تشخیص داده می‌شوند و شیوع آن در پسرها ۴ برابر دختران می‌باشد.

دکتر مهکامه میرکریمی؛ متخصص دندانپزشکی کودکان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی

اوتیسم یک اختلال تکامل عصبی است که برای اولین بار در سال 1943 شناخته شده است.

کودکان مبتلا اغلب در سه سال اول زندگی تشخیص داده می‌شوند و شیوع آن در پسرها 4 برابر دختران می‌باشد.

از علایم بارز افراد مبتلا عدم برقراری ارتباطات اجتماعی، اشکالات یادگیری و اختلالات تکلم می‌باشد.

وضعیت دهان و دندان این کودکان نیازمند توجه ویژه می‌باشد، زیرا به دلیل آگاهی اندک برخی خانواده‌ها در بسیاری از موارد این کودکان با التهابات لثه و پوسیدگی‌های پیشرفته و گاهی درمان ناپذیر به دندانپزشک مراجعه می‌نمایند.

اوتیسم یک اختلال تکامل عصبی است که برای اولین بار در سال 1943 شناخته شده است. کودکان مبتلا اغلب در سه سال اول زندگی تشخیص داده می‌شوند و شیوع آن در پسرها 4 برابر دختران می‌باشد.

از علایم بارز افراد مبتلا عدم برقراری ارتباطات اجتماعی، اشکالات یادگیری و اختلالات تکلم می‌باشد.

وضعیت دهان و دندان در کودکان مبتلا به اوتیسم

بر طبق تحقیقات انجام شده کودکان مبتلا به اوتیسم در اغلب موارد از نظر ساختار دندان تفاوتی با کودکان عادی ندارند ولی از آنجایی که این کودکان تمایل زیادی به غذاهای نرم و شیرین دارند و در برخی مواقع دچار ضعف عضلات اطراف دهان و در نتیجه کاهش کارایی جویدن می‌باشند و حتی گاهی تمایل به نگه داشتن لقمه غذا به مدت طولانی در دهان وجود دارد میزان پوسیدگی در این کودکان بیشتر می‌گردد.

همچنین به دلیل عدم توانایی در مسواک زدن به طور صحیح و عدم همکاری کافی با والدین پوسیدگی و التهابات لثه در این کودکان بیشتر مشاهده می‌گردد.

تفاوت درمان دندانپزشکی کودک مبتلا به اوتیسم با سایر کودکان

با توجه به ویژگی‌های ذکر شده مسلما درمان دندانپزشکی یکی از چالش‌های خانواده‌های دارای کودکان مبتلا به اوتیسم می‌باشد، زیرا عدم توانایی این کودکان در پردازش صحیح، صداهای دستگاه‌ها، نور یونیت دندانپزشکی و سایر ویژگی‌های محیطی موجب ایجاد عکس‌العمل در آنها می‌گردد و همچنین عدم برقراری ارتباطات کلامی و چشمی و کاهش تمرکز و انجام حرکات ناگهانی بدن درمان را برای دندانپزشک دشوار می‌سازد.

در محیط دندانپزشکی چه باید کرد؟

بهتر است در جلسه معاینه اجازه دهید کودک اندکی در محیط دندانپزشکی باقی بماند و حس آشنایی اولیه با محیط در وی ایجاد گردد.

در مورد شرایط ویژه کودک بخصوص اگر سابقه ابتلا به تشنج در وی وجود داشته است با دندانپزشک صحبت کنید.

اجازه دهید کودک اسباب بازی، ملحفه یا عروسک مورد علاقه خود را به همراه خود به دندانپزشکی بیاورد.

از آنجایی که کودکان مبتلا به اوتیسم تمایل به یکنواختی در امور مختلف دارند بهتر است کارهای دندانپزشکی آنها در یک محیط و توسط یک دندانپزشک مشخص انجام گردد.

این کار احتمال بهبود همکاری در جلسات متعدد را بیشتر می‌کند.

جلسات دندانپزشکی باید کوتاه و همراه با تشویق و تقویت رفتارهای مثبت باشد.

دندانپزشک برای درمان کودکان مبتلا به اوتیسم از روش‌های خاصی که شامل معرفی وسایل دندانپزشکی و درمان‌های مرحله به مرحله است استفاده می‌نماید.

همکاری شما با دندانپزشک و پیروی از دستورات وی و حفظ آرامش شما در طی درمان به بهبود روند درمان کمک می‌کند.

بدلیل احتمال حرکات بدنی ناگهانی این کودکان ممکن است دندانپزشک از شما بخواهد در نگه داشتن کودک کمک کنید و یا از وسایل خاصی برای این کار استفاده نماید.

درمان‌های دندانپزشکی تحت بیهوشی عمومی و آرام بخشی

اوتیسم دارای انواع مختلفی بوده و شدت و علایم آن در کودکان مختلف متفاوت است.

برخی کودکان مبتلا به هیچ وجه قادر به همکاری در محیط دندانپزشکی نیستند و انجام درمان‌های دندانپزشکی در محیط مطب یا کلینیک ممکن است برای آنها خطر‌آفرین باشد همچنین به دلیل عدم همکاری کودک کیفیت کارهای دندانپزشکی انجام شده نیز ممکن است دستخوش تغییر گردد، لذا برای این کودکان درمان‌های دندانپزشکی تحت بیهوشی عمومی یا آرامبخشی انجام می‌گردد.

این درمان‌ها در محیط بیمارستانی انجام می‌گردد و کلیه اقدامات دندانپزشکی در اغلب موارد در یک جلسه انجام می‌شود.

در بیشتر مواقع در صورت مساعد بودن وضعیت بیمار نیاز به بستری نبوده و پس از انجام اقدامات دندانپزشکی و بیدار شدن کامل کودک ترخیص می‌گردد.

اقدامات بهداشتی ضروری در منزل

والدین مسولیت اصلی برقراری بهداشت دهان خوب را برعهده دارند. مسواک زدن توسط خود کودک منعی ندارد، ولی کافی نیست.آموزش مسواک زدن به کودک مبتلا به اوتیسم مثل بسیاری از موارد دیگر باید به صورت مرحله به مرحله انجام گیرد مثلا مرحله اول باز کردن درب خمیر دندان مرحله دوم کنار گذاشتن درب خمیر دندان مرحله سوم مالیدن خمیر دندان بر روی مسواک مرحله چهارم بستن درب خمیردندان و ... .

برای یادگیری هر مرحله باید زمان اختصاص داده شود. این آموزش‌ها باید با آرامش و به صورت دلپذیر به کودک داده شود تا مسواک زدن به صورت امری خوشایند به کودک معرفی گردد.

در موارد شدید اوتیسم که کودکان مقاومت شدید دارند با توجه به اهمیت بهداشت دهان، والدین باید روبروی یکدیگر در حالی که زانوان‌شان در تماس با هم قرار دارد بنشینند و کودک روی دامان والدین قرار گیرد.

یکی از والدین پاها و دستان کودک را نگه دارد و والد دیگر در حالی که سر کودک را نگه داشته عمل مسواک زدن را انجام دهد.

دندان قروچه و سایر شرایط خاص

بسیاری از کودکان مبتلا در طی شب و یا حتی روز دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهند و می‌سایند این حرکت ممکن است باعث ایجاد ترک‌های مینایی و یا شکستن ترمیم‌های قرار داده شده بر روی دندان‌ها گردد.

گاهی برای کودکان مبتلا داروهای خاصی توسط پزشک تجویز می‌گردد. بسیاری از این داروها باعث کاهش جریان بزاق و خشکی دهان می‌گردند.

برخی از کودکان دچار اوتیسم حتی با تحریکات جزیی مکررا دچار «اغ زدن» (gag reflex) می‌شوند. این امر ممکن است باعث ورود اسید معده به حفره دهان شده و موجب سایش مینای دندان‌ها شود.