دیابت و ارتباط آن با بیماری های قلبی

دکتر مهدی کریمی؛ متخصص قلب و عروق

اگر شما دیابت دارید احتمال ابتلا به بیماری‌های عروق کورونری در شما نسبت به افراد دیگر بیشتر است.

دیابت باعث افزایش سطح گلوکز در خون می‌شود که می‌تواند بر دیواره‌های عروق تاثیرگذاشته و منجر به تجمع و انباشتگی چربی (آتروم) در آنها شود.

اگر چربی در عروق کورونری (عروقی که خون حامل اکسیژن را به قلب می‌رسانند) شما انباشته شد، شما به بیماری‌های عروق کورونری مبتلا خواهید شد که می‌تواند باعث حمله قلبی و آنژین صدری شود.

چرا بیماری‌های قلبی در افراد دیابتی شیوع بیشتری دارد؟

با وجود اینکه عوامل و مکانیزم های متنوع دیگری – نه تنها فقط سطح گلوکز خون- در ابتلا به بیماری‌های قلبی نقش دارند ولی امروزه دیابت به خودی خود مهم‌ترین عامل بیماری‌های قلبی شناخته می‌شود.

احتمال آسیب به شریان‌های خونی در بیماران مبتلا به دیابت که بیشتر در معرض عوامل خطر دیگر نظیر استعمال دخانیات، کلسترول بالا، فشارخون بالا قرار دارند بیشتر است.

بیش از 90 درصد افراد دیابتی حداقل یکی از این عوامل خطرزا را دارند.

با توجه به کنترل ناکافی بر سطح گلوکز خون در بافت‌ها یا به دلیل آسیب سلول‌های دیگر، احتمال آسیب شریان‌های خونی در افراد دیابتی بسیار زیاد است.

همجنین اثبات شده است که اضافه وزن و چاقی، داشتن سبک زندگی کم تحرک و عدم کنترل سطح گلوکز خون باعث افزایش احتمال ابتلا به افزایش فشارخون و اختلال در میزان چربی‌های خون (مثل کلسترول بالا، تری گلسیرید بالا و HDL پایین) می‌شود.

چگونه می‌توان خطرات ابتلا به بیماری‌های قلبی ناشی از دیابت را کاهش دهم؟

شما می‌توانید خطرات ناشی از دیابت نوع دو را به مقدار زیادی با کنترل وزن و انجام فعالیت‌های فیزیکی منظم کاهش دهید.

خبر خوب اینکه شما با رعایت این موارد کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی نظیر بیماری‌های عروق کورونری قلب و سکته قرار می‌گیرید و در کل، زندگی روحی، روانی و فیزیکی بهتری تجربه خواهید کرد.

چگونه می‌توان از ابتلا به بیماری‌های قلبی ناشی از دیابت پیشگیری کرد یا آنها را به تأخیر انداخت؟

بهترین راه برای پیشگیری یا به تأخیر انداختن بیماری‌های قلبی عروقی پیشگیری از ابتلا به دیابت است. افرادی که احتمال ابتلا به دیابت در آنها بیش از سایرین است باید شناسایی شوند.

برنامه پیشگیری دیابت که یک موسسه ملی سلامتی حامی مطالعات علمی بانی آن است و مطالعات دیگر در مورد پیشگیری از دیابت نشان می‌دهد که کاهش و اصلاح وزن و 30 دقیقه تمرین ورزشی منظم در 5 روز از هفته به مدت سه سال می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری دیابت نوع دو را تا 50درصد کاهش دهد.

علاوه بر این افراد درمعرض دیابت که به پیش دیابت دچارند و آنهایی که به دیابت مبتلا هستند و اختلال در فشارخون و سطوح چربی هم دارند می‌توانند شناسایی شده و تحت درمان پیشگیرانه برای بیماری‌های قلبی عروقی قرار گیرند.

کنترل وزن و عدم استعمال دخانیات دو عامل مهم در پیشگیری از بیماری‌های قلبی هستند.

مطالعات نشان می‌دهد حتی در افرادی که دچار اضافه وزن هستند انجام فعالیت‌های فیزیکی و ورزش منظم تأثیر عمده‌ای بر بهبود عملکرد قلب و عروق آنها دارد.

مطالعات در سرتاسر دنیا نشان می‌دهد که کنترل بهینه سطح LDL که کلسترول بد است و فشارخون می‌تواند بین 30 تا 50 درصد باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی شود.

انجمن دیابت آمریکا و انجمن قلب آمریکا سطح LDL  کلسترول در افراد دیابتی را کمتر از 100 میلیگرم بر دسی لیتر اعلام کرده‌اند.

بر اساس مطالعات اخیر در افرادی که در حال حاضر از بیماری‌های قلبی رنج می‌برند، LDL مطلوب کمتر از 70 میلیگرم بر دسی لیتر است. فشارخون بهینه برای افراد دیابتی باید کمتر از 130 / 80 باشد.

در بیشتر افراد مبتلا به دیابت رسیدن به این سطح از فشارخون مستلزم استفاده از یک یا دو قرص است، خوشبختانه داروهای خوب و مطمئنی در دسترس افرد دیابتی است که می‌تواند به آنها در تنظیم سطوح چربی و فشارخون کمک کند. به علاوه کنترل صحیح بر میزان گلوکز خون و استفاده از آسپیرین با دوز پایین می‌تواند کمک کننده باشد.

اگر دچار اضافه وزن هستید از وزن خود بکاهید

اضافه وزن احتمال افزایش گلوکز، فشار و سطوح چربی خون را بالا می‌برد. حتی تعدیل 10 تا 20 پوند (5 تا 10 کیلوگرم) باعث بهبود شرایط می‌شود.

برای کاهش وزن، غذاهای سالم کم چرب با فیبر زیاد خورده و فعالیت‌های فیزیکی خود را افزایش دهید. این به شما در ثابت نگه داشتن قند و چربی خون در محدوده نرمال کمک می‌کند.

با پزشک خود مشورت کرده تا راه‌ها و میزان افزایش تحرک فیزیکی سالم را برای شما معین کند.

فشارخون خود را تحت کنترل نگه دارید

فشارخون بالا احتمال سکته را افزایش می‌دهد. فشارخون خود را حداقل دو بار در سال کنترل و چک کنید.

اگر فشارخون شما از 80/130 بالاتر است، وزن خود را کاهش دهید.

این هدف برای افراد دیابتی نسبت به افراد معمولی پایین‌تر است. از یک برنامه غذایی کم نمک پیروی کنید و فعالیت‌های فیزیکی خود را افزایش دهید.

از پزشک خود بخواهید تا داروهای کاهنده فشارخون برای شما تجویز کند.

فعالیت‌های فیزیکی خود را افزایش دهید

فعالیت‌های فیزیکی قلب را سالم و قند و سطوح چربی خون را تحت کنترل نگه می‌دارند؛ بنابراین تنبل نباشد.

با یک مربی ورزشی برای شروع فعالیت‌های ورزشی با یک برنامه ورزشی منظم صحبت کنید.

حتماً قبل از شروع فعالیت‌های فیزیکی یا افزایش سطح این فعالیت‌ها با پزشک خود مشورت کنید.

همچنین از وی در مورد فعالیت‌های فیزیکی ممنوع برای افراد دیابتی اطلاعات لازم را دریافت کنید.

چربی‌ها و کلسترول خون را تحت کنترل داشته باشید

چربی و کلسترول خون بالا احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

چون شما به دیابت مبتلا هستید احتمال افزایش چربی خون در شما بیشتر است؛ بنابراین به این موضوع توجه ویژه داشته باشید که باید از سطح چربی خون خود آگاه باشید.

امروزه اثبات شده است که هر چه سطح کلسترول بد خون (LDL) کمتر باشد احتمال حمله قلبی در افراد دیابتی راکاهش می‌دهد.

میزان کلسترول بد خون شما باید کمتر از حد نرمال افراد معمولی باشد. میزان کلسترول خوب خون (HDL) در مردان باید بیشتر از 40 و درزنان باید بیش از 50 باشد.

میزان کلسترول بد خون (LDL) باید زیر 100 باشد. میزان تری گلسرید خون که یکی دیگر از چربی‌های بد خون است باید زیر 150 باشد.

گلوکز خون خود را تحت کنترل داشته باشید

میزان گلوکز خون خود را (براساس آنچه آموزش دیده‌اید) به طور منظم اندازه گیری کنید و بدانید که در برابر تغییرات گلوکز خون چه اقداماتی باید انجام دهید.

اگر گلوگز پلاسمای خون شما به صورت غیرطبیعی بالا رفت (بالاتر از 180 میلی‌گرم بر دسی لیتر دو ساعت بعد از خوردن غذا یا بیش از 130 میلیگرم بر دسی لیتر قبل از خوردن غذا) باید بدانید که چگونه داروها، تمرینات و رژیم غذایی خود را تنظیم کنید و به طور مشابه اگر گلوکز خون به طور غیر طبیعی کاهش یافت (کمتر از 70 میلی‌گرم بر دسی لیتر یا کمتر از 90 میلی‌گرم بر دسی لیتر همراه با علائم) چه کارهایی باید انجام دهید.

گلوکز خون بالا در همه انواع دیابت احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد بنابراین آگاهی از سطح گلوکز خون از اهمیت زیادی برخوردار است.