بر اساس گزارش چند سال پیش سازمان بهداشت جهانی یکی از عوامل اصلی مرگ افراد بین 15 الی 44 ساله سوانح جاده ای است. هر ساله بیش از 6 میلیون نفر در سرتاسر جهان به دلیل جراحت های ناشی از تصادفات جان خود را از دست می دهند. از بین این افراد حدود 20 درصد که چیزی در حدود 1.25 میلیون نفر می شود، در دم جان باخته یا بلافاصله پس از انتقال به بیمارستان از دنیا می روند.
از آنجایی که این رقم خیلی زیاد است، جای تعجبی ندارد که بسیاری از افراد ایمنی را یکی از ملاک های اصلی خود در انتخاب و خرید وسیله نقلیه ای مناسب در نظر بگیرند.
برای ارزیابی ایمنی خودروها چندین موسسه وجود دارند. "سازمان ارزیابی خودروهای جدید" که به اختصار با عنوان NCAP شناخته می شود، یکی از این موسسات است که مراکزی را در نقاط مختلف جهان دایر کرده و خودروهای هر منطقه را در نزدیک ترین مرکز ارزیابی می کند.
شناخته شده ترین و معروف ترین شاخه انکپ، شعبه اروپایی آنست که یورو انکپ نام دارد. این شعبه همانند همتایان آمریکایی خود یعنی NHTSA و IIHS سازمانی غیر انتفاعی بوده و در سال 1997 پایه گذاری شده است.
یورو انکپ اگر چه توسط بریتانیایی ها تاسیس شده اما توسط کمیسیون اروپا و هفت کشور دیگر این قاره پشتیبانی می شود.
به منظور تعیین سطح ایمنی خودروها یورو انکپ تست های مختلفی را برگزار کرده و نتیجه نهایی را در قالب حداکثر 5 ستاره که حکم بیشترین ایمنی را دارد، منتشر می کند. در این نوشتار قصد داریم به این تست ها پرداخته و کمی درباره جزئیات آنها بحث کنیم.
برخورد از جلو یا Frontal Impact
در این تست، خودروها با سرعت اولیه 40 مایل (64 کیلومتر) در ساعت با یک مانع برخورد می کنند. این مانع از بلوکی که در قسمت جلویی جنسی از آلومینیوم دارد، ساخته شده است.
هدف از طراحی این تست که باید 40 درصد از محدوده جلوی خودرو را در بر بگیرد، شبیه سازی رایج ترین نوع تصادفات یعنی برخورد شاخ به شاخ بوده و در آن نحوه عملکرد اتومبیل در سناریوهای مشابه ارزیابی می شود.
در هنگام اجرای تست برخورد از جلو، دو آدمک در صندلی های راننده و سرنشین کناری حضور داشته و تمامی نیروهای وارده به آنها اندازه گیری می شوند. عدم تغییر شکل قسمت کابین خودروها در این تست، بسیار مهم و حیاتی است.
از سال 2015، یورو انکپ تست دیگری را به منظور ارزیابی عملکرد خودروها در برخورد از جلو طراحی و اجرا می کند. در این تست اتومبیل ها با سرعت 31 مایل (50 کیلومتر) در ساعت طوری به مانع سخت کوبیده می شوند که تمام عرض خودرو تحت تاثیر برخورد قرار بگیرد.
علی رغم اجرای این تست با سرعتی پایین تر نسبت به تست اول (64 کیلومتر بر ساعت)، فقط اتومبیل هایی که مجهز به کمربندهای مناسب بوده و از حرکت بیش از حد آدمک های موجود بر روی صندلی های جلو و عقب جلوگیری کنند، موفق به کسب امتیاز خوب می شوند.
برخورد جانبی با یک خودروی دیگر یا Car to Car Side Impact
یکی دیگر از مهم ترین تست هایی که یورو انکپ اجرا می کند، برخورد جانبی است. در این تست یک مانع متحرک با سرعت 31 مایل (50 کیلومتر) در ساعت از کنار به در راننده برخورد می کند. ابعاد این مانع 150 در 50 سانتی متر بوده و صدمات احتمالی آن به آدمک حاضر در صندلی راننده مورد بررسی قرار می گیرد.
برخورد جانبی با ستون یا Pole Side Impact
در تست برخورد جانبی نحوه عملکرد خودرو در حفاظت از شکم، قفسه سینه و سر راننده هنگام برخورد با اجسامی همانند ستون ها یا تیرهای برق ارزیابی می شود. تا قبل از 2009، نتایج این تست به عنوان یک مکمل برای برخورد جانبی با یک خودروی دیگر محاسبه می شد؛ اما امروزه با سختگیرانه تر شدن قوانین اجرای آن اجباری شده و امتیازهای آن جداگانه محاسبه می شوند.
روش اجرای تست برخورد جانبی به این شکل است که در آن اتومبیل ها با سرعت 20 مایل (32 کیلومتر) در ساعت به یک ستون نازک اما مستحکم کوبیده می شوند. این نوع از برخورد فشار بسیار زیادی را به سازه خودرو وارد کرده و در صورت عدم تجهیز به ایربگ های پرده ای، ضربات بسیار شدیدی به سر راننده وارد می شود. شدت این ضربات گاها به حدی است که می تواند مرگ راننده را به دنبال داشته باشد.
برخورد با عابر پیاده یا Pedestrian Impact
در برخی از تصادفاتی که هر روزه در گوشه و کنار جهان رخ می دهند، وسایل نقلیه با عابرین و افراد پیاده برخورد می کنند. از آنجایی که این افراد در حوادث رخ داده کاملا بی دفاع هستند، وظیفه کاهش صدمات وارد شده بر آنها باز هم به دوش وسایل نقلیه می افتد.
تست های موسسه یورو انکپ برای ارزیابی میزان امنیت عابرین پیاده شامل چند سناریوی شبیه سازی می شود. در این سناریوها اتومبیل ها با سرعت 40 کیلومتر در ساعت به آدمک ها برخورد کرده و نتیجه از لحاظ فاکتورهایی مثل تغییر شکل پا در قسمت پایین و بالا و شدت ضربه به سر بررسی می شود.
ارزیابی سیستم کنترل الکترونیکی پایداری (ESC)
از سال 2011 و با مهم تر شدن نقش سیستم های ایمنی فعال، یورو انکپ ارزیابی سیستم ESC را به تست های خود اضافه کرد. هنگام آزمایش این سیستم، یوروانکپ مواردی مثل فرمان پذیری و انحراف دماغه خودرو را در حین تغییر مسیر بین دو باند ارزیابی می نمود. این تست "sine-with-dwell" نام داشت و با سرعت 80 کیلومتر در ساعت، ناگهان فرمان خودروها تا 270 درجه چرخانده می شدند.
از آنجایی که از اواخر سال 2014 تمامی خودروهای فروخته شده در اروپا به ESC مجهز هستند، یورو انکپ در تست های جدید خود امتیازی برای این سیستم در نظر نمی گیرد.
سیستم ترمز اضطراری خودکار (AEB) بین شهری
یورو انکپ سیستم ترمز اضطراری بین شهری را در سه سناریوی مختلف مورد ارزیابی قرار می دهد. در سناریوی اول مدل های مورد تست با سرعتی بین 30 الی 80 کیلومتر در امتداد یک خودروی ثابت حرکت می کنند.
در سناریوی دوم مدل های مورد ارزیابی پشت سر یک خودرویی که رفته رفته سرعت آن کاسته می شود، قرار می گیرند. در سناریوی سوم نیز این مدل ها در پشت خودرویی که با سرعت 50 کیلومتر در ساعت ناگهان ترمز گیری می نماید، حرکت می کنند.
در این تست سیستم های ایمنی هر خودرویی که بتواند از برخورد پیشگیری نموده و یا از شدت آن بکاهد، امتیاز بالایی دریافت خواهند کرد.
سیستم ترمز اضطراری خودکار (AEB) داخل شهر
تست AEB شهری که از سال 2014 اجرا می شود، به نوعی حرکت خودرو در ترافیک داخل شهر را شبیه سازی می کند. در این تست اتومبیلی فرضی با سرعت حداقل 10 کیلومتر در جلوی خودروی مورد ارزیابی ناگهان ترمز می کند.
بخش اعظمی از امتیازها در شرایطی اعطا می شود که برخوردی رخ ندهد. البته چنانچه اثر ضربه به واسط سیستم ها خفیف تر شوند، امتیازی هر چند کم، تعلق می گیرد.
سیستم ترمز اضطراری خودکار (AEB) عابر پیاده
ارزیابی عملکرد خودروها هنگام برخورد با عابرین پیاده از سال 2016 اجرا می شود. برای این کار یورو انکپ سه تست متفاوت طراحی کرده است. در هر یک از این تست ها، چنانچه سیستم AEB دخالت نکند، اثر ناشی از برخورد می تواند منجر به مرگ عابر پیاده شود.
در دو تست اول، یک آدمک در جلوی خودرو از چپ به راست حرکت می کند. در تست سوم، آدمک به طور ناگهانی از پشت خودروی پارک شده و از سمت سرنشین کناری خارج می شود.
از آنجایی که همه سیستم های AEB نمی توانند بطور کامل از برخورد پیشگیری کنند، یورو انکپ برای خودروهایی که از طراحی ایمن تری در بخش دماغه برخوردار هستند، امتیازهایی در نظر گرفته است.
سیستم های ایمنی فعال پیشرفته
یورو انکپ برای هر یک از سیستم های ایمنی پیشرفته که نقشی موثر در پیشگیری از وقوع تصادفات داشته باشند، امتیازهایی کنار گذاشته است. این سیستم ها شامل مواردی مثل کنترل نقاط کور، حفظ خودرو در بین خطوط، اخطار سرعت غیر مجاز، ترمز اضطراری، دستیار حفظ تمرکز، تماس اضطراری خودکار و سیستم های جلوگیری از برخورد می شوند.
موارد دیگر
در کنار موارد یاد شده، یورو انکپ میزان محافظت خودروها از کودکانی را که ممکن است با استفاده از ایزوفیکس (ISOFIX) در داخل کابین حضور داشته باشند، ارزیابی می کند. میزان مراقبت از سر و گردن سرنشینان داخل خودرو هنگام برخورد یک خودرو از پشت، فاکتور مهم دیگری است که توسط این موسسه مورد ارزیابی قرار می گیرد.
آپشن ها و سیستم هایی مثل کنترل الکترونیکی پایداری (ESC)، یادآور کمربند و محدود کننده های سرعت نیز امتیازهای خاص خود را دارند که در صورت موجود بودن امتیازهای مربوطه به امتیاز نهایی اضافه می شوند.
جمع بندی
تردیدی در این نیست که تست های تصادف تا چه اندازه در ارتقای ایمنی خودروها موثر بوده اند. اگر چه به دلیل برگزاری در شرایط کنترل شده ممکن است این تست ها بطور کامل با دنیای واقعی تطابق نداشته باشند، اما یقینا نتایج آنها نقشی انکارناپذیر در پیش بینی بخشی زیادی از صدمات وارده به سرنشینان یا عابرین پیاده در سناریوها مشابه دارند.
در اثبات کارایی تست های تصادف همین بس که به واسطه اجرای آنها، ایمنی یک خودروی مدل 2018 به هیچ وجه قابل مقایسه با ایمنی خودرویی که بیش از 30 سال از عمر آن سپری شده، نیست.
مساله مهم دیگر اینکه اگر اتومبیلی موفق به کسب امتیاز کامل از یورو انکپ یا موسسه های مشابه شده، به معنای این نیست که مدل مذکور در هر شرایطی قادر به حفظ جان سرنشینان خود خواهد بود. شاهد این ادعا افرادی هستند که هر ساله به دلیل عدم رعایت نکات ایمنی یا سرعت مطمئنه جان خود را در برخی از ایمن ترین خودروهای جهان از دست می دهند.
به هر ترتیب همانطور که خودروسازان وظیفه دارند با همکاری موسسات و سازمان هایی مثل یورو انکپ اتومبیلی استاندارد و امن به مشتریان تحویل دهند، رانندگان نیز موظف هستند با رعایت قوانین و نکات ایمنی از احتمال وقوع حوادث تا حد توان جلوگیری کنند.
