" مادرم ایرانی است اما پدرم نه، با اینحال متولد ایرانم تمام عمرم را در ایران بودم و زندگی کردم حتی یک بار هم خارج نشدم . همین جا هم ازدواج کردم اما چون شناسنامه ندارم و باید از ایران خارج شوم کارمان به جدایی کشیده شده."
به گزارش ، معصومه وقتی فهمید خواستگارش ایرانی نیست، گفت شوهر افغان نمی‌خواهم اما کسی گوش نکرد. پدر و مادرش به رسم خیلی از همشهری‌هایشان که در مشهد زندگی می کردند، برایشان فرقی نمی‌کرد دخترشان با چه‌کسی ازدواج کند. حالا 20 سال از آن روزگار گذشته و 4٢ سال دارد. از سال‌های زندگی با «جاسم» می‌گوید: " این سالها خیلی سخت بود، چندسال که شوهرم در مشهد بیکار بود و وقتی هم که به تهران آمدیم،چون مدارک هویتی نداشت کار درستی به او نمی دادند. بچه‌هایم شناسنامه ندارند، پاسپورت دارند. خیلی دوندگی کردیم تا برایشان شناسنامه ایرانی بگیریم ولی قبول نکردند، گفتند بروید بعد از ١٨ساله شدنشان بیایید، شاید بشود کاری کرد."
او می گوید: " وقتی ازدواج‌مان را ثبت کردیم پلیس امنیت، نامه داد و رفتیم ثبت‌احوال، آن‌جا هم کاغذی دادند و گفتند آزمایش بدهید، آزمایش دادیم و دوباره بردیم ثبت اسناد، ازدواج‌مان را ثبت کردیم. برای دخترمان هم اقدام کردیم که کارت اقامت بگیریم، گفتند بروید وزارت‌خارجه و وقتی رفتیم گفتند دیر آمده‌اید و کارت‌اقامت ندادند. پسرهایم هم نه‌کارت‌اقامت دارند، نه‌شناسنامه."
این شرح حال بسیاری از کودکانی است که از ازدواج مادران ایرانی با پدران خارجی متولد شده اند.آنها که در داخل همین خاک هستند بدون شناسنامه و بی هویت هستند، آنها هم که خارج ، ایرانی محسوب نمی شوند.
آمار ازدواج زنان ایرانی با مردان اتباع
برای اولین بارعلی‌اکبر محزون، مدیرکل دفتر اطلاعات آمار و جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت‌احوال کشور گفت: تهران و استان‌های مرزی بیشترین آمار ازدواج زنان و مردان با اتباع بیگانه را به‌خود اختصاص داده‌اند: «براساس آمارهای جمع‌آوری شده پایگاه اطلاعات جمعیتی کشور، ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی که در داخل کشور هستند در سال ٩٢، ٧4٩ مورد به ثبت رسیده است که این آمار نسبت به آمار کل ازدواج‌های انجام شده در سال‌گذشته یک به‌هزار است.»
به‌گفته او «استان‌های مرزی بیشترین آمار این ازدواج‌ها را به خود اختصاص داده‌اند به‌طوری‌که تهران به دلیل جمعیت بالا با ١64مورد، خوزستان با 6٩ مورد، خراسان‌رضوی با 66 مورد، قم به دلیل مهاجرت‌های غیرایرانی با 6١ مورد و آذربایجان‌غربی با 5١ مورد بیشترین ازدواج‌های زنان ایرانی با اتباع خارجی را به خود اختصاص داده‌اند. بیشترین ازدواج‌های زنان ایرانی با اتباع یعنی ١٧٠ مورد در ٣٠ تا ٣4سالگی و ١5٠ مورد آن نیز در ٢5 تا ٢٩ سالگی به ثبت رسیده است.»
آنطور که محزون آن زمان گفت، «ازدواج بیشتر مردان غیرایرانی یعنی ١5١مورد آن در سن ٣٠ تا ٣4 سال و ١٣١ مورد نیز در سن ٢5 تا ٢٩سال انجام شده است.» او همان موقع صریحا گفت که براساس قانون تعیین‌تکلیف فرزندان حاصل از زنان ایرانی و مردان خارجی که در سال ٨5 از سوی نمایندگان مجلس به‌تصویب رسید، فرزندان حاصل از ازدواج‌ها باید تا ١٨سالگی صبر کنند و پس از آن یک‌سال مهلت دارند که برای تابعیت ایرانی و دریافت مدارک و شناسنامه اقدام کنند اما تا قبل از این سن از مدرسه، آموزش، خدمات سلامت، بیمه و… محروم هستند.
قانون چه می‌گوید
با وجودیکه همین امسال مجلس تصویب کرد کسانیکه در اثر ازدواج زن ایرانی و مرد خارجی در ایران متولد شوند و ازدواج والدین آنان از ابتدا با رعایت ماده(1060) قانون مدنی به ثبت رسیده باشد، پس از رسیدن به سن هجده سال تمام و حداکثر ظرف مدت یک‌سال، بدون رعایت شرط سکونت مندرج در ماده (979) قانون مدنی به تابعیت ایران پذیرفته می‌شوند، اما این قانون اجرا نمی شود و هیچ کس هم دلیل آن را نمی داند.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس از تشکیل کمیسیون مشترک بررسی طرح تعیین تکلیف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی خبرداد و گفت : طبق طرح و در صورت تصویب مرد خارجی برای ازدواج با زن ایرانی باید تضمین هایی داشته باشد.
در این باره رضا شیران خراسانی نماینده مشهد و عضو کمیسیون اجتماعی می گوید: برای حل مشکل فرزندانی که پدرشان ایرانی نیست کمیسیون مشترکی از شوراها و امور داخلی کشور ، امنیت ملی و سیاست خارجی، برنامه، بودجه و محاسبات و قضایی و حقوقی تشکیل شده است.
وی به خبرنگار می گوید: متاسفانه مواد مربوط به تابعیت درقانون مدنی بیش از 80 سال عمر دارد و با توجه به شرایط کنونی جامعه نیاز بود که این قانون هم تغییراتی کند.
خراسانی در مورد دلیل اجرا نشدن قانون مصوب مجلس می گوید: وزارت کشور مسایل امنیتی را مطرح می کند و اجرای این قانون حمایت جدی قوه قضاییه از زن ایرانی را می طلبد.
بهشید ارفع‌نیا، وکیل دادگستری در این‌باره می‌گوید: " درکل در قانون مدنی ایران درباره رسیدن تابعیت از زن هیچ موضوعی مطرح نشده است. براساس ماده ٩٧6، قانون فرزند زوج خارجی‌ای را که یکی از آنها در ایران متولد شده باشد، ایرانی دانسته است ولی سوال این است که چرا وقتی مادر ایرانی باشد نباید هیچ‌گونه تاثیری در تحصیل تابعیت داشته باشد. از طرف دیگر بند پنج ماده٩٧6 قانون مدنی هم تولد در ایران را به اضافه اقامت در ایران درنظر گرفته و در این صورت باید تحصیل تابعیت ایرانی بشود اما من خودم موردی را داشتم که فردی در ایران متولد شده بود و تا ٢٧سالگی هم در ایران اقامت داشت و از کشور حتی خارج هم نشده بود اما قاضی بی‌‌رودربایستی به من گفت که صلاح نیست؛ یعنی قانون وجود دارد ولی اجرا نمی‌شود."
هر روز آمار ازدواج زنان ایرانی با اتباع خارجی افغان، عراق و کشورهای دیگر افزایش پیدا می کند و برخی بی توجه به این قانون صاحب فرزندان بی هویتی می شوند که معلوم نیست آینده چه چیزی برای آنها رقم بزند.این درحالی است که قانون به صراحت به این موضوع اشاره کرده اما اجرای آن سلیقه ای شده و صدها هزار نفر بلاتکلیف هستند.
