روشی برای تشخیص بهتر سرطان ریه

سرطان ریه شایع‌ترین علت مرگ به دلیل سرطان در سراسر جهان است و تشخیص آن هم کاری بسیار دشوار محسوب می‌شود. اما محققین کشورمان موفق شده‌اند با استفاده از نشانگرهای زیستی، گام بلندی در تشخیص آسان‌تر یکی از انواع این بیماری بردارند.

به گزارش به نقل از سینا پرس، متأسفانه علائم اولیه سرطان ریه زمانی اتفاق می‌­افتند که بیماری در مرحله پیشرفته است. در این میان، سرطان ریه سلول غیر کوچک یا NSCLC حدود 80 تا 85 درصد از موارد سرطان ریه را تشکیل می‌­دهد. در طی 5 سال گذشته، تعداد افراد مبتلابه این نوع سرطان که زنده مانده‌­اند کمتر از 15 درصد بوده است. بنابراین، تشخیص سرطان ریه سلول غیر کوچک در مراحل اولیه، یک رویکرد واقع‌بینانه برای کاهش مرگ‌ومیر ناشی از آن است، هرچند به دلیل کمبود نشانگرهای غیر انعقادی خاص، چنین تشخیصی، یک چالش بزرگ به‌حساب می‌آید.

توسعه روش‌­های تشخیصی که دارای اعتبار بالایی بوده و همچنین غیرتهاجمی باشند، تشخیص زودهنگام سرطان ریه سلول غیر کوچک را ساده می‌­کند. یکی از این روش‌های تشخیصی نوین، بررسی RNA های کوچک به‌عنوان نشانگرهای زیستی است.

تشخیص سرطان سختی موسوم به «سرطان ریه سلول غیر کوچک» در مراحل اولیه، یک رویکرد واقع‌بینانه برای کاهش مرگ‌ومیر ناشی از آن است، هرچند به دلیل کمبود نشانگرهای غیر انعقادی خاص، چنین تشخیصی، یک چالش بزرگ به‌حساب می‌آید.

RNA های کوچک غیر کدکننده (sncRNAs)، عمدتاً شامل میکرو RNA ها (miRNAs) و RNA های کوچک هسته‌­ای (snoRNAs) هستند. شواهد علمی نشان می‌­دهند که تغییر میزان بیان miRNA ها به‌طور بالقوه در سرطان­‌های انسانی دخالت دارند. درنتیجه، miRNA ها می­‌توانند در تشخیص، طبقه‌­بندی، پیش‌­آگهی و درمان بدخیمی­‌های انسانی مفید باشند. بیان به تبدیل کدهای روی RNA به رشته‌های پروتئینی گفته می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهند که miRNA ها نقش مهمی در آغاز و پیشرفت سرطان ریه سلول غیر کوچک بازی می­‌کنند و اندازه‌­گیری سطوح بیان miRNA می­‌تواند یک روش بالقوه برای تشخیص این نوع سرطان باشد. برای این بررسی، خلط بیمار، در دسترس‌ترین نمونه و شامل انواع سلول­‌هایی است که با بیماری ارتباط دارند. جمع‌آوری این نمونه، سریع و اقتصادی است و خصوصیات آن باعث می‌­شود که آنالیز مولکولی آن به مهم‌ترین هدف برای بررسی نشانگرهای سرطان ریه تبدیل شود.

در این خصوص و در یک تحقیق جمعی مهم، محققینی از دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه علوم پزشکی بقیه­‌الله، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی ایران و دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی میزان بیان RNA های miR-223، miR-212، miR-192، miR-3074، SNORD33 و SNORD37 را در بافت و خلط بیماران مبتلابه سرطان ریه سلول غیر کوچک و افراد غیرمبتلا بررسی کرده‌اند تا ظرفیت تشخیص بیماری را بر اساس این نشانگرها، ارزیابی کنند.

بدین منظور، محققین، نمونه­‌های ریه، نمونه‌­های خون و خلط را از بیماران مراجعه‌کننده به بیمارستان‌­های مسیح دانشوری و بقیه‌­الله جمع‌­آوری کردند و تجزیه‌وتحلیل لازم را روی آن‌ها انجام دادند.

نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که در نمونه‌­های خلط بیماران، میزان بیان miR-223 به‌طور معنی­‌داری نسبت به گروه غیربیمار افزایش نشان می‌دهد ولی میزان بیان miR-212 و SNORD37 کاهش دارد.

به گفته دکتر محمود تولایی، عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات ژنتیک انسانی در دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله که به‌عنوان نویسنده مسئول در این پژوهش همکاری داشته، می‌گوید: «نتایج نمونه‌­های بافتی نیز نشان داد که بیانmiR-212 در خلط بیماران نسبت به گروه غیربیمار به‌طور معنی‌­داری کاهش و میزان بیان miR-3074 نسبت به گروه غیربیمار افزایش می‌یابد. هرچند میزان بیان سایر نشانگرها یا اصطلاحا بیومارکرها نسبت به دیگران تغییر چندانی نکرد».

با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق، تولایی و همکاران ادامه می‌دهند: «نشانگر ژنتیکی و مولکولی miR-223 به‌طور واضحی می‌تواند بیماران سرطانی را از افراد غیرسرطانی متمایز ‌سازد و نتایج ما نشان می­‌دهد miR-223 می‌­تواند یک نشانگر زیست­‌شناختی مفید برای تشخیص بیماری سرطان ریه سلول غیر کوچک باشد».

این محققین اعتقاد دارند در تحقیقات آینده، به‌منظور بررسی نقش miRNA های خلط ناشی از NSCLC، باید نمونه­‌های بیشتری از افراد مبتلا در مراحل اولیه بررسی شوند تا بتوان نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق فعلی را اعتبار بیشتری بخشید.

نتایج این پژوهش در یکی از نشریات بین‌المللی ایرانی، Avicenna Journal of Medical Biotechnology وابسته به پژوهشکده ابن‌سینای جهاد دانشگاهی منتشر شده است.

منبع: Avicenna Journal of Medical Biotechnology