خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - فاطمه محمدی: مهمترین اثر پس از بارگاه حضرت معصومه(س) در قلب شهر قم که در سکوت و بی‌توجهی روزگار می‌گذراند اما حالا دیگر صدای ناله‌هایش به گوش می‌رسد و سایه ناامنی بر سر این بنا و اهالی آن سنگینی می‌کند، با ستون‌های‌ترک برداشته، در و پنجره‌های متفاوت وشکسته، بدون حتی یک ارسی (پنجره چوبی) سالم و ظاهری ناهمگون با پله‌های شاه نشین پارکتی، دو راه پله سنگی، یک راه پله موزاییکی و بقیه راه پله‌ها آجری و کف آجر قزاقی.
با حوض بی آب و گل‌های مصنوعی، نورپردازی ناقص، نبود تبلیغات و فضای غیرجذاب با تعطیلی 90 درصد حجره‌ها و در حیاط آن انبارهایی با درهای زنگ زده و آجرهای فرسوده و دیوارهای نمور چهره نازیبایی را ساخته وسبب شده گردشگران کمی برای تماشای این بنا بیایند.
کشورهای پیشرفته برای کسب درآمد و رونق گردشگری، میراث فرهنگی می‌سازند و مسئولان شهر تبریز در ثبت جهانی تیمچه شهرشان از قم پیشی گرفتند اما در قم نبود بودجه، نبود مدیریت قوی، غفلت یا هر دلیل دیگر میراثی که سال‌ها ایستاده را یکی یکی بر زمین می‌زند.
حداقل حفظ ظاهر و حفظ آبرو درتیمچه لحاظ نشده و تنها برای امنیت این صحن باشکوه دو کپسول آتش نشانی که سه سال از تاریخ انقضای آن گذشته را نصب کرده‌اند و این دلایل تو را باز هم روانه تیمچه بزرگ قم می‌کند.
وحدت، یکی از کسبه این بازار طوماری از درد دل‌ها دارد و می‌گوید متأسفانه مسئولان میراث فرهنگی، میراث دار و کارشناسان آن کاردان نیستند به عنوان مثال سقف تیمچه را سبک سازی کردند که رانش نداشته باشد اما با هر بارندگی آب از پایه‌ها ورود پیدا می‌کرد.
وی در مورد شکاف پایه‌ها می‌گوید به مسئولان میراث فرهنگی گفتیم آنان گفتند با هزینه شخصی درست کنید زمانی که آمدیم با هزینه خودمان درست کنیم پلیس ساختمان میراث فرهنگی جلوگیری کرد ما هم رها کردیم.
وی می‌گوید یک گروه فیلمبرداری هم 6 سال پیش تا سه متر دورادور تیمچه را گل آلود کردند که قدیمی‌تر جلوه کند و هنوز این گل‌ها از تن تیمچه پاک نشده است.
وی در مورد تخریب‌ها می‌گوید کسبه راضی هستند نیمی از هزینه‌ها را بپردازند اما به دلیل سوء رفتارها، اعتمادی به مسئولان ندارند زیرا شاید زمانی که کارشناس بگوید دو میلیون هزینه دارد اما به ما بگویند چهارمیلیون و خودشان کنار گود باشند.
باید بپذیرند که ما هم کارشناس بیاوریم زیرا میراث فرهنگی به وعده‌هایش عمل نمی‌کند؛ زمانی گفتند هر کس در چوبی بگذارد ما هزینه آن را می‌پردازیم من چهار سال پیش، 18 میلیون تومان هزینه کردم اما گفتند بودجه نداریم به شما بدهیم.
چند بار به مسئولان گفتم لوله‌های آب به دلیل فرسودگی نشتی دارد و آب در دیواره ورود می‌کند
وقتی از وی پرسیدم که همه چیز حتی تمام اشکال هندسی در این تیمچه قرینه است، چرا دو حجره در دو طبقه این قرینه بودن را بر هم زده است؟ می‌گوید بیش از 100 سال پیش جایی را با این پیش بینی که اگر روزی درب بزرگ پایین آید مردم بتوانند از درب اضطراری در راهروی تیمچه فرار کنند درست کردند اما امروز جای آن یک مغازه درست کرده‌اند و میراث فرهنگی و شهرداری این شهر قدرت اقدام علیه شخص را ندارند.
دیوار حیاط دوم هم آجرهای فرسوده دارد من چند بار به مسئولان این اداره کل گفتم لوله‌های آب به دلیل فرسودگی نشتی دارد و آب در دیواره ورود می‌کند، گفتند به ما ربطی ندارد و حداقل جلوی نشتی آب را نگرفتند.
تا یک متر سقف حجره‌هایی که نقش انبار را دارد ریزش کرده زیرا آب آنقدر در دیواره رفته و مانده که باعث فرسایش و ریزش آجرها شده است.
تیمچه چند پایه اصلی دارد که تمام این سازه و سقف‌های بزرگ روی آن‌ها بنا شده زمانی که از داخل رانش داشته باشد سقف روی این پایه‌ها فشار می‌آورد و ریزش می‌کند و آن وقت دیگر پرونده تیمچه بسته می‌شود و زمانی که این بنا ریخت مانند پلاسکو تقصیر را گردن هم می‌اندازند.
استاد ابوالحسن گرامی، یکی از قم پژوهان خوش ذوقی که در مورد تمام آثار تاریخی قم برایت صحبت می‌کند به خبرنگار مهر، می‌گوید گفتن‌ها بی فایده و بی تفاوتی‌های مسئولان میراث فرهنگی همه را خسته کرده است.
وقتی می‌گویی که اگر اصلاح این مکان با کمک کسبه باشد بهتر از این است که میراث فرهنگی همه حجره‌ها را خریداری کند، می‌گوید: این‌ها که پول نمی‌دهند یک حرفی زدند. حتی یک نفر را برای معرفی این مکان به گردشگران نمی‌گذارند؛ من یک روز به رئیس این سازمان گفتم حیف از این ساختمان‌ها که شما در قبال آن مسئول هستید و اقدامی نمی‌کنید تا یکی یکی تخریب شود.
این ساختمان سال‌هاست که با این هیبت مانده اما هم اکنون ستون‌ها از درون در حال خمیده شدن و از بین رفتن است
وقتی از وی می‌پرسی که این ساختمان به نظر کمی کج شده انگار نمک بر زخم وی می‌پاشی و بلند می‌گوید 20 بار من گفتم این ساختمان سال‌هاست که با این هیبت مانده اما هم اکنون ستون‌ها از درون در حال خمیده شدن و از بین رفتن است و اگر رسیدگی نکنند 10 یا 12 سال دیگر همان دو ستون باعث تخریب قسمت شرقی تیمچه می‌شود.
وقتی می‌گویی دو شکاف بزرگ در پایه‌های قطور این بنا نمایان شده می‌گوید بله اما از ظاهر بنا خیلی مشخص نیست شکاف درون را خراب می‌کند و در این صورت دیری نمی‌پاید که طاق پایین بریزد؛ خطر تخریب تیمچه جدی است.
ناصر محمدی کسبه با سابقه 15 ساله تیمچه نیز به خبرنگار مهر می‌گوید اقدامی برای بهسازی درهای گره چینی انجام نشده و گذر زمان آن‌ها را تخریب کرده و زمانی که در مورد درب آهنی حجره وی و دیگر حجره‌ها می‌پرسی می‌گوید برای حفاظت ناچار بودیم درب آهن بگذاریم.
عبدالله نوروزی کسبه دیگر تیمچه بزرگ قم با بیان اینکه اگر میراث فرهنگی برای اینجا هزینه کند و بخشی از آن را هم از کسبه دریافت کند با آوردن توریست این هزینه برمی‌گردد اما اینجا در چوبی هر حجره‌ای خراب شده در آهنی گذاشته و همه بخصوص گردشگران اروپایی با آمدن به اینجا بدون استثنا متأثر و متعجب می‌شوند که چرا به بنا به این زیبایی رسیدگی نمی‌شود؛ اگر این اثر در ایتالیا بود هر بازدید کننده باید نفری 30 دلار می‌پرداخت حتی در ترکیه من 30 دلار برای تماشای مسجد ایاصوفیه و کلیسا دادم این مکان‌ها در همه شهرها و کشورها منبع کسب درآمد است منتها رسیدگی می‌خواهد.
حسین غفاری که بیرون از مغازه مشغول صحبت است می‌گوید دیگر عمر زیادی از تاریخ با عظمت فرهنگی قم باقی نمانده است. راهکار رونق اینجا رسیدگی و جذب توریست است.
استاندار قم: تیمچه حمایت ویژه دولت را می‌طلبد و باید ظرفیت آن در زمینه اقتصاد مقاومتی استفاده شود
وی می‌گوید قدیمی‌ها می‌گفتند نمای سقف و کف تیمچه مانند هم بوده پس از آن هم قلوه سنگ شده بود اما از سوی میراث فرهنگی آجر قزافی تیره رنگ را برای کف اینجا استفاده کردند و با کانال زدن راه موش و گربه را به تیمچه باز کردند.
گروهی از اساتید دانشگاه‌ترکیه هم مشغول عکس برداری از تیمچه هستند نظر حبیب دمیر استاد دانشگاه را درباره تیمچه می‌پرسی، می‌گوید آثار تاریخی برای هر کشوری مهم است اما در ایران بخصوص در قم اهمیتی را ندیدیم. آثار تبریز، کاشان، شیراز، مشهد و نیشابور را هم دیدم اما متأسفانه قم بدترین شهر ایران از لحاظ رسیدگی به آثار تاریخی بود و به غیر از حرم و جمکران گویی آثاری ندارد شما به من بگویید که چرا اینقدر تیمچه خراب است؟
خردادماه سال جاری بود که سید مهدی صادقی استاندار قم گفت تیمچه حمایت ویژه دولت را می‌طلبد و باید ظرفیت آن در زمینه اقتصاد مقاومتی استفاده شود.
مهرماه امسال مرتضی سقائیان‌نژاد شهردار قم گفت: تیمچه فاقد ایمنی است و در زمان بروز حادثه امنیت لازم را ندارد.
عیسی رضایی مدیرکل میراث فرهنگی استان قم نیز گفت: ایمن سازی بازار قم نیازمند مشارکت سایر دستگاه‌هاست و خود اذعان کرد که مرمت‌ها برای این بنا کافی نبوده است.
مهندس جلال محدثی مشاور معماری سازمان بهسازی اطراف حرم حضرت معصومه(س) دلیل فراموش شدن تیمچه را نبود منظومه گردشگری مدون برای قم از سوی مسئولان می‌داند که سبب نهفته ماندن آثار تاریخی و گردشگری قم شده است.
پل‌های کابلی، بلوارهای چند کیلومتری، زیرگذرهای سه سطحی، مترو و مونوریل خبر از ورود مدرنیته الحاقی به شهری مذهبی می‌دهد و تاریخ، مرمت و هویت اصلی قم در حال فراموشی است.
