هفته نامه چلچراغ - مریم عربی: هوگو چاوز رییس جمهور فقید ونزوئلا تجسم بارز بی ادبی و لمپنیسم سیاسی در آمریکای لاتین بود؛ دولت وقت را فاسد می دانست، به دنبال آن بود تا با ایجاد برنامه های اجتماعی، حمایت مردم فقیر کشورش را جلب کند و از همه مهمتر این که با ادبیات خاص و زبان تندش تا می توانست در فضای بین المللی برای خود دشمن تراشی می کرد.
اما چاوز دوستانی هم در دنیا داشته؛ ارتباط احمدی نژاد با همتای ونزوئلایی اش آن قدر نزدیک بود که در مراسم رسمی خاکسپاری چاوز به پهنای صورت اشک بریزد و ماجرا تاریخی در آغوش کشیدن مادر رئیس جمهور متوفی را رقم بزند. هر دو رئیس جمهور در دوران نشستن شان بر مسند قدرت ادبیاتی را وارد فضای سیاسی کشورهای خود کردند که خاطره آن تا مدت ها از حافظه تاریخی ملت ها پاک نمی شود.
چاوز هنوز تدریس می کندهوگو چاوز، سیاستمدار محبوب رئیس جمهور پیشین خودمان را همه به خاطر روحیه انقلابی و اظهارنظرهای جنجالی اش به ویژه در مخالفت با سیاست خارجی آمریکا می شناسد. با این که زبان تند رئیس جمهور فقید ونزوئلا بارها برایش دردسر درست کرده و روابط کشورش را با سایر کشورها تیره و تار کرده بود، اما به هر حال به خاطر تصمیمات انقلابی اش هواداران خاص خود را داشت؛ هواداران دوآتشه ای که از سر کلاس های درس این معلم تاریخ به روحیه انقلابی اش دل بسته بودند و خودشان را برای این سیاستمدار پرحاشیه به آب و آتش می زدند.
آغاز کودتای نظامی از دل کلاس تاریخمی گویند والدین چاوز هر دو معلم بوده اند و خود او هم پیش از برعهده گرفتن منصب دولتی، به عنوان معلم تاریخ در دانشکده افسری تدریس کرده است. این طور که می گویند، چاوز آن قدر به تدریس علاقه داشته که در دوران پرمشغله فعالیت نظامی اش هم چنان به تدریس در حوزه های مختلف ادامه داده است. چاوز در سر کلاس درس با شور و هیجان صحبت می کرده و وقت و بی وقت دولت ونزوئلا را مورد انتقاد قرار می داده است.
همین روحیه باعث می شد که کلاس های درسش از خشکی و یکنواختی مرسوم خارج شود و دانشجویان جوان، جسور و هیجان زده را مجذوب خود کند. درواقع از سر همین کلاس های درس بوده که چاوز عنوان رهبری «انقلاب بولیواری» را نصیب خود کرده است. او دائما برای دانشجویان خود از بی صداقتی دولت ها و عدم حمایت آن ها از فقرا می گفته و دولتمردان را «دزد» خطاب می کرده است. همین زبان صریح و تند و تیز و بی پرواست که از او در چشم دانشجویان چهره های کاریزماتیک می سازد.
به این ترتیب بسیاری از دانشجویان چاوز به تفکر او رو می آورند و گروه جنبش انقلاب بولیواری 200 را شکل می دهند. چاوز در نهایت در سال 1992 از همین گروه که هسته اصلی آن را دانشجویانش تشکیل می داده اند، استفاده یا شاید سوءاستفاده می کند تا دولت را سرنگون کند و قدرت را به دست بگیرد، اما توسط ارتش متوقف می شود و به زندان می افتد. البته بعد از دو سال زندان آزاد می شود و سرانجام در سال 1998 به عنوان رئیس جمهور منتخب کار خود را آغاز می کند.
سایه میراث چاوز بر سر دانشگاه های دولتی ونزوئلاچاوز با وجود همه افراط گری هایش در میان قشر دانشجو از چنان پایگاه اجتماعی قدرتمندی برخوردار بوده که بعد از مرگش تصمیم می گیرند مکتب فکری او را به عنوان واحد درسی در دانشگاه ها تدریس کنند. این پیشنهاد اولین بار توسط نیکولا مادورو رئیس جمهور جایگزین چاوز و از علاقه مندان او مطرح می شود. این طور که پیداست، تدریس «میراث چاوز» فقط به منظور تشریح عقاید این سیاستمدار برای دانشجویان نیست، بلکه قرار است در قالب این واحد درسی قوانینی وضع شود تا زمینه استفاده از افکار و ایدئولوژی این رهبر مبارز را در سطح عمومی مهیا کند.
حالا «میراث چاوز» با افتخار در دانشگاه های ونزوئلا تدریس می شود و بیش از 10 هزار دانشجو سر این کلاس ها حضور پیدا می کنند. تیلور رودریگرز، مدیر این دوره، می گوید: « این واحد درسی از دل نیاز مبرم به حفظ میراث یک فرمانده ابدی به وجود آمده است.» منتقدان بر این باورند که برگزاری این دوره سبک جدیدی از شست و شوی مغزی دانشجویان به سبک دولت کره شمالی است. اما موافقان بر این باورند که این اقدام با الهام از روش فکری چاوز، ارزش های انسانی را ترویج می کند.
دانشجویان حاضر در این دوره ها می گویند که در این کلاس ها حضور پیدا خواهند کرد تا حتی بعد از مرگ چاوز هم چنان از او درس بگیرند. یکی از این دانشجوها می گوید: «فرمانده چاوز هر یک شنبه برای ما کلاسی را با عنوان «سلام رئیس جمهور» برگزار می کند. این دوره درواقع ادامه همان کلاس است.»
مخالفان چه می گویند؟تیتو لاکروز، یکی از جامعه شناسان مشهور ونزوئلا، می گوید: «من مخالفتی با تدریس تفکرات چاوز در دانشگاه ندارم، اما معتقدم این نباید تنها تفکر سیاسی و اجتماعی باشد که در دانشگاه های ونزوئلا تدریس می شود.»
مخالفان چاوز بر این باورند که برگزاری دوره «میراث چاوز» هیچ ارزش آکادمیکی ندارد و اگر مغز دانشجویان را شست و شو ندهد، در بهترین حالت فقط وقت آن ها را تلف می کند. این دوره فعلا فقط در دانشگاه های دولتی تدریس می شود و هنوز به دانشگاه های خصوصی این کشور راه پیدا نکرده است.
برگزاری دوره درسی «میراث چاوز» مانند هر اقدام افراطی و احساسی دیگری مخالفان و موافقان خاص خود را دارد که البته چندان مهم نیست؛ چیزی که اهمیت دارد، این است که اگر میراث چاوز هم مانند میراثی باشد که دولت نهم و دهم برای ایران خودمان به جا گذاشت، چه بلایی قرار است بر سر تفکر سیاسی نسل آینده این کشور بیاید؟ آیا می توان امید داشت که روزی از میان این دانشجویان یک سیاستمدار عاقل و فرهیخته بر سر کار بیاید که منش سیاسی اش به سبک چاوز نباشد؟
