کمی آشنایی با جزیره هرمز؛ سرزمین خاک های رنگی

شاید کمی تعجب برانگیز باشد این که چگونه ممکن است در یک جزیره نه چندان بزرگ، این همه شگفتی وجود داشته باشد؟! جزیره هرمز یکی از جزیره های جنوبی ایران است و مطابق میل کسانی است که خیلی با شلوغی و هیاهو میانه ای ندارند؛ این جزیره درست در دهانه تنگه ای به نام خود یعنی تنگه هرمز و داخل استان هرمزگان قرار گرفته است و تنها از مرکز استان به واسطه یه فاصله زمانی کوتاه نیم ساعته واقع شده است. جزیره هرمز دره رنگین کمان در واقع یک گنبد نمکی است که با دارا بودن مساحت 42 کیلومتری در زمره سواحل نه چندان وسیع اما بسیار توریستی و گردشگری ایران قرار می گیرد و برای درک بهتر این موضوع تنها کافی است که لحظه ای موتور قایق را در کنار سواحل رنگی آن خاموش کنید و به آرامش زیادی که در محیط وجود دارد، گوش فرا دهید. پس با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید برای معرفی دیدنیهای جزیره هرمز...

جزیره هرمز دره رنگین کمان

جزیره هرمز در حال حاضر به دلیل نبود زیر ساخت هایی که در دیگر جزایر وطنی از جمله کیش و قشم به چشم می خورد همچون آنان هر ساله با استقبال خوبی از سوی گردشگران داخلی و خارجی کشور مواجه نمی شود، اما همچون دیگر مناطق این مرز و بوم همیشه از مخاطبان خاص و ویژه ای به دلیل وجود سنگ ها و کانی های چشم نواز از دیدنیهای جزیره هرمز و همچنین طیف رنگی متفاوت خاک آن بهره مند شده است. جالب است بدانید بیشتر زمین شناسان جهان معتقدند جزیره هرمز یک تکه از بهشت حق تعالی می باشد و آن را به کرار در نوشته ها و سخنان خود، موزه زمین شناسی هستی نامیده اند که از این لحاظ باید افتخار کنیم که جزیره هرمز دره رنگین کمان از یک شهرت وسیع جهانی برخوردار می باشد.

جزیره هرمز

بخاطر داشته باشید حالا حالاها باید زمان بگذرد تا جزیره ای همچون جزیره هرمز دره رنگین کمان با این همه پتانسیل ذاتی و درونی خود از سوی مسئولان کشور به یک قطب برجسته گردشگری در صنعت توریسم این مملکت تبدیل شود، پس خواهشا از رویاپردازی فانتزی و خلاقانه در دیدنیهای جزیره هرمز خودداری کنید و بیشتر به فکر یافتن یک اقامتگاه مناسب برای خوابیدن و سپری کردن تمام شب به همراه دوستان و آشنایانتان باشید؛ تنها بخشی از جزیره هرمز که بتوانید آن را برای اسکان خود در نظر بگیرید، روستای کوچکی است به نام هرمز که در پوششی از درختان نخل قرار گرفته و از امکانات رفاهی گسترده ای نیز برخوردار نمی باشد! در این روستا یک مسجد زرنگ رنگ وجود دارد که البته رنگ زرد آن به دلیل رنگ زرد تمام سنگ هایی است که در ساخت آن بکار رفته است و همچنین تعدادی مسیر باریک و پر پیچ و خم خاکی که در اغلب اوقات جزیره خالی هستند. در این جزیره به غیر از خاک های رنگی و سواحل مختلف، قلعه باستانی به نام قلعه پرتغالی ها نیز قرار دارد که در حال حاضر چیزی جز ویرانه هایی از آن باقی نمانده است و بایستی برای مشاهده همین ویرانه ها نیز به قسمت های شمالی جزیره هرمز دره رنگین کمان سر بزنید. لازم است بدانید در جزیره هرمز جز روستای هرمز و قلعه پرتغالی ها و دیگر جذابیت های نهانی، چیز خاصی دیگری وجود ندارد و مابقی مساحت جزیره همیشه خالی از سکنه بوده است. البته ناگفته نماند که با این اوصاف هنوز هم که هنوز است جزیره هرمز دره رنگین کمان از دلایل خاصی برای بازدید و گشت و گذار در خود برخورداری است که برای این منظور می توانید با رزرو یک تور نصفه روزه تقریبا تمام قسمت های مهم و حائز اهمیت از جمله سواحل رنگی آن را مشاهده نمایید که برای این کار توصیه می کنیم به جهت جلوگیری از آفتاب سوختگی و همچنین آفتاب زدگی، در ساعات اولیه صبح این کار را انجام دهید.

تاریخچه مختصری از جزیره هرمز دره رنگین کمان

اگر علاقه مند به تاریخچه این سرزمین خاک های رنگی و دیدنیهای جزیره هرمز هستید؛ بهتر است به سراغ کتاب ها و نوشته های متعددی بروید که در این خصوص نگاشته شده اند و از تمام رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با این جزیره سخن گفته اند! تاریخچه ای که در این قسمت از همگردی آن را مطالعه خواهید کرد، یک تاریخچه مختصر و مفید در خصوص گذشته و حال جزیره هرمز می باشد که به شرح زیر است:
"در قرن چهاردم میلادی جزیره ای به نام لارون با تعداد سکنه 7 هزار نفری وجود داشت که در آن زمان هرمز نام یک شهر نسبتا متمدن و تجاری در حوالی رودخانه میناب بود؛ با آغاز حمله مغول ها به ایران و کشتار بی رحمانانه آنان، امیر هرمز نیز خود را در خطر دید و تصمیم گرفت تا شهر هرمز را رها کرده و به سوی مکان امن دیگری برای زندگی خود باشد. وی در ادامه مسیر فرار خود با عده ای از متواریان همراه شد و در ابتدا رهسپار کیش و سپس جزیره لارون شدند و با گذر زمان و اهمیت های استراتژیکی موجود در این جزیره آن را مجددا هرمز نامیدند و با تلاش ها و کوشش های بسیار تمام رونق و تجارت شهر از بین رفته هرمز را دوباره در این جزیره احیا کردند و آن را به یک مرکز بازرگانی برجسته در نواحی جنوبی ایران تبدیل کردند! با شکل گیری کامل جزیره خیلی به طول نه انجامید که مردمان دیگر سرزمین های هند و آفریقا نیز به این جزیره نقل مکان کردند و سبب شلوغی بیشتر آن نسبت به گذشته شدند و شکوهی دوباره را به آن بخشیدند.
حال و هوای عالی جزیره هرمز جدید خیلی پابرجا باقی نماند و این جزیره با گذشت زمان به دست ارتش پرتغالی ها اشغال شد و تا اوایل قرن هفدهم میلادی نیز که بالاخره شاه عباس صفوی برای بازپس گرفتن ان اقدام کرد، در اختیار آنان و سلطه بیگانگان بود؛ شاه عباس با شکست پرتغالی ها آن ها را بطور تمام و کمال از خاک ایران بیرون راند و در اواین اقدام خود نیز مرکز تجارت نواحی جنوبی کشور را به بندر گمبرون که بعدها در دوران حکومتی خود آن را بندر عباس نامید؛ منتقل ساخت و با جزیره هرمز نیز هیچ کاری نکرد تا این جزیره با گذر زمان و ورق خوردن برگه تازه ای از تاریخ همینطوری باقی بماند و به وضع کنونی اش که نه از امکاناتی رفاهی خاصی برخوردار است و نه قرار است برنامه ای برای آبادانی بیشتر آن تدوین شود، تبدیل شود و سال به سال نیز به خط بطلان و نابودی خود نزدیک و نزدیک تر شود!"

جاذبه های گردشگری جزیره هرمز

روستای هرمز

 روستای هرمز یکی از دیدنیهای جزیره هرمز محسوب می شود منتها نه به دلیل وجود اماکن تاریخی و توریستی، بلکه به دلیل عدم انجام هیچگونه فعالیت تفریحی جز پیمودن مسیرهای داخل روستایی این عنوان را به دست آورده است؛ واقعا جای تعجب و تاسف دارد که چنین جزیره ای با داشتن شهرت های جهانی حتی از وجود چند مهمانخانه سنتی و ابتدایی برای اسکان و اقامت مسافران و گردشگرانی که با این منطقه ساحلی امده اند نیز بی بهره است و گردشگران بایستی برای اقامت خود در سواحل آن چادر بزنند و یا از جوانان بومی روستا، چادرهایی را کرایه کنند! در قسمت شمالی این روستا مسجد زرد رنگی به نام مسجد امام شافعی قرار گرفته است و به جز یک ساندویچی قدیمی که با غذاهای محدود فست فودی آماده خدمت رسانی به شما عزیزان می باشد، دیگر هیچ رستوران و اغذیه فروشی در کل روستا وجود ندارد! البته باید این را نیز افزود که چند مغازه کوچک خشکبار فروشی و سوپر مارکت محلی نیز در این روستا به چشم می خورند که باز با وجود آن ها شما چاره ای جز سفارش غذا به همین تک مغازه ساندویچی ندارید و در غیر این صورت بایستی از غذاهای محلی جزیره ای استفاده کنید. ذکر این نکته نیز لازم است که برای خوردن غذا یا باید ماندن زیر آفتاب سوزناک جنوب کشور را تجربه کنید که قطعا همراه با خوردن یک غذای گرم اصلا موقعیت دوست داشتنی نیست یا باید به یکی از خانه های محلی رفته و ناهار خود را در زیر سقف یکی از این خانه ها میل نمایید.

قلعه پرتغالی ها

 به محض اینکه در حدود 750 متر از بندر جزیره به سمت شمال آن و دیدنیهای جزیره هرمز حرکت کنید، شاهد وجود یک قلعه تاریخی و کهن خواهید بود که طبق آمار این قلعه بزرگ ترین بنای استعماری در کل تاریخ پر فراز و نشیب این سرزمین می باشد! با اینکه مدت زمان زیادی است از سوی مسئولان جزیره نسبت به حفظ و مرمت این قلعه نظامی باستانی کوتاهی شده است و بخش هایی از دیوارهای آن به داخل آب دریا ریزش کرده است اما هنوز هم می توان بزرگی و عظمت این بنا را از نزدیک مشاهده نمود و از روی دیوارهای مخروبه و توپ های زنگ زده اش به تاریخ و قدمت آن پی برد؛ برای رسیدن به قسمت های مختلف قلعه همچون توپ های زنگ زده بایستی به هنگام رسیدن به این دژ حکومتی، خلاف عقربه های ساعت حرکت کنید تا به توپ جنگی معروف آن برسید و برای پیدا نمودن درب اصلی ورودی آن نیز باید کمی بیشتر به مسیر خود ادامه دهید تا در جایی که درست تطابق دارد با دماغه جزیره به آن دست پیدا نمایید. به محض وارد شدن به قلعه پرتغالی ها، با یک حیاط بسیار گسترده رو به رو می شوید که کلیسایی را در زیر آن با سقف قوسی شکل بنا نهاده اند؛ کل مسیرهای منتهی به قسمت های گوناگون قلعه با سنگ هایی مختلفی علامت گذاری شده اند اما به شما توصیه می کنیم پیش از تعقیب علامت ها و رفتن به سوی برجک های نگهبانی، حتما از طبقات همکف این باروها دیدن نمایید که بسیار جذاب و قابل توجه می باشند!
جالب است بدانید سربازان استعمارگر پرتغالی در ابتدای ورود خود به جزیره هرمز، شروع به ساخت یک کلیسا با سقفی پوشیده از سنگ های مرجانی کردند که در همان روزگار نشانه میزان هنر و استعداد معماران پرتغالی بود و در ادامه نقشه ساحخت کلیسا نیز به جای ستون های آجری، از ستون هایی همچون درخت نخل استفاده کرده اند که طبق گفته محققان برگرفته از مشاهدات معماری درون محیطی یعنی معماری به کار رفته در جای جای جزیره هرمز بوده است. پرتغالی ها این ستون های نخلی را با مرجان های سفید، قرمز و سبز روکش کرده بوده اند که شاید اگر طیف رنگی بیشتری از این مرجان ها در کل جزیره یافت می شد؛ ما قادر بودیم ستون های رنگی رنگی بیشتری را در این قلعه شاهد باشیم.

تاریخچه قلعه پرتغالی ها

حکمرانی پرتغالی های استعمارگر بر جزیره هرمز از سال 1507 میلادی آغاز می شود؛  سالی که آلفونسو دی آلبرکرک ملقب به آلفونسو کبیر، دریادار و بنیانگذار امپراطوری قدرتمند پرتغال با هدف افزایش قدرت کشوری خود در قاره کهن (آسیا) تصمیم به محاصره و تصرف جزیره هرمز ایران کرد. آلفونسو دی آلبرکرک در همان ابتدای ورود خود به منظور ثبات در قدرت نظامی لشکریانش دستور به ساخت یک قلعه نظامی را داد که رماحل ساخت آن در سال 1515 میلادی به اتمام رسید و با توجه به افزایش قدرت روزافزون پرتغالی ها، آنان رفته رفته تبدیل به قدرت اول خلیج فارس شدند. از تجارت با هند گرفته تا شرق دور و سایر کشورهای حاشیه ای خلیج فارس همه چیز تحت اختیار و سلطه پرتغالی بود و در حدود 100 سال آنان به معنای واقعی کلمه صاحب قسمت های جنوبی ایران و تمامی عوامل مربوطه به این نواحی کشور شده بودند تا اینکه بالاخره به دلیل یک تصمیم به تدریج قدرت آنان رو به افول رفت و در سال 1550 میلادی مجبور به مقابله با ارتش نیروهای دریایی عثمانی ها شدند که جزیره را محاصره کرده بوده اند ولی خوب این نبرد خیلی به طول نیانجامید که با شکست نیروهای عثمانی به پایان رسید! پس این این شکست دیگر هیچ کشوری در صدد تصرف و اشغال جزیره هرمز برنیامد و این سیاست های درست شاه عباس صفوی از ایران بود که سبب شد تا این جزیره ارزشمند دوباره تحت حکومت ایران قرار بگیرد؛ وی در ابتدا امتیاز تجاری و بازرگانی بند جاسک را به کلی به شرکت انگلیسی هند شرقی در سال 1600 میلادی اعطا نمود تا در کنار کاهش قدرت پرتغالی ها، انحصار تجاری آن ها را نیز به شکل تمام و کمال از بین ببرد. شاه عباس پس از این قدام خود شروع به یک بازی خطرناک اما کنترل شده با پرتغالی نمود و سرانجام در سال 1622 میلادی با منع تجارت ابریشم از خاک ایران که از معامله آن سود چشمگیری به دولت بریتانیای کبیر می رسید سبب شد تا انگلیسی های لشکریان خود را برای آزادسازی جزیره هرمز از دست استعمارگران پرتغالی اعزام کنند و این جزیره را پس از آزادی تقدیم شاه عباس صفویه کنند! از حق نگذریم پرتغالی ها که در حدود یک قرن در این جزیره حکومت می کردند خیلی آسان آن را تحویل نداند و تا پای جان خود از آن محافظت می کردند اما شاید غافل از این بودند که ارتش عثمانی از چه قدرتی برخوردار بوده است و ارتش بریتانیا از چه قدرتی! به هر حال آنان پس از مقاومتی سخت به شدت شکست خوردند و مجبور به ترک فوری جزیره هرمز شدند.
پس از باز پس گیری جزیره و تمام محتویات آن از جمله قلعه ساخته شده به دست پرتغالی ها؛ با اولین بارش باران همگان متوجه سوراخ بودن سقف مرجانی کلیسا و نفوذ آب از آن شده اند و به همین دلیل در یک تصمیم عاقلانه ان را به یک آب انبار تغییر کاربری دادند و بسته به همین شرایط، یک آب انبار دیگری را نیز در قسمت دیگری از قلعه ایجاد نمودند. از تمام این موارد که بگذریم در حال حاضر قلعه پرتغالی ها یکی از جاذبه های گردشگری و توریستی جزیره هرمز تلقی می شود که صرف نظر از کلیسا و آب انبار و جدا نمودن قسمتی از آب دریا بنا به دلایلی، از یک سری اتاق های کوچک و بزرگ در داخل قلعه، سیاه چال و زندان نیز برخوردار می باشد که تمام این قسمت ها با کوزه و اشیای کشف شده و مرتبط با این قلعه تزیین شده اند و قطعا می تواند با جذابیت های شایانی برای بازدید کنندگان همراه باشد. البته فارغ از همه این ها شاید بیشتر دیوارهای نیست شده و یا تخریب شده در گذر زمان ذهن شما را به خود مشغول کند و سبب به وجود آمدن مناظر چشم نوازی از کوه و دریا و روستای هرمز گردد. شاید بد نباشد در پایان بازدید و گشت و گذار خود در قلعه پرتغالی ها دقایقی را نیز در سکوت حاکم بر این بنا سپری کنید تا بیشتر بتوانید با حقایق و گذشته برجسته ای که در آن رخ داده است، آشنا شوید.
 دوستان عزیز توجه داشته باشید قیمت بلیط ورودی به این قلعه باستانی از دیدنیهای جزیره هرمز تا چندی پیش در حدود 2 هزار تومن بوده است که شاید با توجه به افزایش نرخ تورم در حال حاضر این قیمت نیز افزایش پیدا کرده باشد؛ اما با این حال در اغلب اوقات این مکان بدون نگهبان است و شاید تنها این برای شما به عنوان یک بازدید کننده بهتر باشد تا با یک راهنمای اگاه به قسمت های مختلف قلعه و کلیدهای برج به گشت و گذار در آن بپردازید!

خاک های رنگی

 اگر از قشم به سمت جزیره هرمز و دیدنیهای جزیره هرمز حرکت کنید؛ ناخداگاه چشمتان به کوهی قرمز رنگ با ساحلی قرمز رنگ و البته خاکی خوراکی خواهد خورد که آن را گِلک می نامند و از آن برای خوش طعم کردن غذاهای محلی از جمله سوراغ به عنوان یک ادویه و همچنین پخت نان و تهیه مربا و ترشی و سُس و کلی مواد غذایی دیگر استفاده می کنند! لازم به ذکر است این کوه در حدود 200 متر ارتفاع دارد و از خاک قرمز آن در صنعت تولیدات رنگ، شیشه، سرامیک سازی و لوازم آرایشی بهره های فراوان می برند. به همین دلیل است که جزیره هرمز را یکی از معدن های وسیع و بزرگ خاک سرخ در جهان قلمداد می کنند.
همچنین پیاده روی با پای برهنه بر روی شن و ماسه های تمیز و داغ جزیره، انجام تفریحات آبی، تماشای طلوع و غروب آفتاب در هوای پاک و همچنین عکس گرفتن های پی در پی به منظور ثبت خاطرات برای آینده از دیگر دیدنیهای جزیره هرمز است که می توان در جزیره هرمز به آن دست پیدا کرد.

هرمز فقط سرخ (قرمز) نیست!

شاید باور کردنش سخت باشد که ما در کشور خود مکانی داریم که نه تنها رنگ سرخ بلکه دیگر رنگ های هستی همچون طلایی، سفید و حتی نقره ای نیز به وفور در آن، آن هم کاملا به شکل طبیعی یافت می شوند و تنها می بایست ما برای مشاهده آن ها به قسمت های مختلف جزیره هرمز سر بزنیم تا خود به شخصه به برکت نهادینه شده در این تکه کوچک بهشتی واقف بشویم! شاید نکته اعجاز انگیز این رنگ ها به هنگامی باشد که با آب دریا ترکیب می شوند و یک عالمه جذابیت بصری غیر قابل وصف را پدید می آورند. شاید بد نباشد بدانید وجود این همه تنوع رنگی در این جزیره به دلیل ایجاد ترکیبات شیمیایی مختلف در میان کانی ها و سنگ ها و غیره می باشد که همگی دارای درصد بالایی سنگ فلز در خود هستند و می توان عنوان کرد رکن اصلی این همه رنگ در جزیره هرمز سنگ های فلزی از جمله هماتیت، مگنتیت و اولیژیست می باشند. همچنین در جزیره هرمز بنا به جشنواره ها و مناسبت های مختلف از این رنگ های متنوع استفاده های فراوانی می شود که البته به تازگی زمین شناسان این کار را منع کرده اند چرا که معتقدند با این کار  تمام خواص خاک ها با یکدیگر ترکیب شده و به اصلیت وجودی آنان، خدشه وارد می کند!

نشانی و راهنمای مسیر دستیابی به دیدنیهای جزیره هرمز

برای رسیدن به دیدنیهای جزیره هرمز در استان هرمزگان تنها یک راه وجود دارد و آن هم استفاده از قایق های موتوری می باشد که از اسکله بندر عباس به سمت این جزیره حرکت می کنند و قادرند ظرف مدت زمان 30 دقیقه ای شما را به این جزیره زیبا برسانند آن هم با قیمت در حدود 10 هزار تومان! توجه داشته باشید این قایق ها از ساعت 7 صبح کار خود را آغاز کرده و مدام در حال رفت و برگشت به سمت جزیره و یا از آن می باشند و آخرین قایقی نیز که از جزیره هرمز به طرف بندر عباس می رود، تا جایی که ما مطلع هستیم در ساعت 16 حرکت می کند. گردشگران عزیز این نکته را نیز به یاد داشته باشید که شرایط آب و هوایی در این جزیره کاملا گرم و شرجی است و تنها در فصول پاییز و زمستان کمی آب و هوای معتدل در آن دیده می شود؛ پس توصیه می کنیم در صورت امکان زمان سفر خودتان به این مکان را به این فصول موکول کنید و در خصوص ساعت تردد قایق های موتوری نیز به خوبی تحقیق کنید که یک موقع دچار اختلالی در برنامه خودتان نشوید. همچنین این را نیز فراموش نکنید که در جزیره هرمز خیلی کم با پدیده سایه مواجه خواهید شد و برای اقامت خود نیز می توانید هم از هتل بومی منطقه و هم از کمپینگی که در ساحل برای استقرار شما در نظر گرفته شده است؛ استفاده نمایید.