حدود 62 درصد از مردم بین 15 دقیقه تا یک ساعت زمان احتیاج دارند تا به طور کامل هوشیاری خود را به دست بیاورند و آماده انجام کارهای روزانه خود شوند. اما چرا این‌گونه است؟ تعدادی از متخصصان علوم خواب به این سوال پاسخ داده‌اند.
چرا برای تعدادی از مردم بیدار شدن از خواب سخت‌ترین کار جهان است؟
چرا سخت است از رختخواب بیرون بیایم؟
اگر هنگام صبح با سختی از خواب بیدار می‌شوید و با تمام وجود آرزو می‌کنید که کاش یک ساعت دیگر را می‌توانستید در تختخواب خود سپری کنید، باید به دنبال دو دلیل اصلی باشید:
1- به احتمال بسیار زیاد شما دچار کمبود خواب هستید و در طول شب گذشته کمتر از میزان توصیه شده توسط کارشناسان یعنی بین هفت تا هشت ساعت خوابیده‌اید.
2- شاید هم این موضوع ناشی از به‌هم‌خوردن ریتم طبیعی بدن شما باشد.
بدن انسان به شدت به یکنواختی و برنامه‌ریزی علاقه دارد. علت بسیاری از خستگی‌ها در هنگام صبح این است که ما برای خواب خود برنامه مشخصی نداریم. یعنی در ساعت مشخصی به رختخواب نمی‌رویم و در زمان مشخصی هم از خواب بیدار نمی‌شویم. این در حالی است که بدن دارای یک ساعت طبیعی بسیار دقیق است که از چند ساعت قبل از بیدار شدن به تدریج بدن را برای این کار آماده می‌کند. این حالت را می‌توان با روشن شدن کامپیوتر مقایسه کرد.
زمانی‌که شما دکمه روشن شدن کامپیوتر خود را فشار می‌دهید، برای مدتی صداهایی از داخل آن می‌شنوید. چند صفحه مختلف روی صفحه نمایش نشان داده می‌شوند و سرانجام زمانی‌که کامپیوتر مراحل آماده‌سازی خود را طی کرد، تصویر روی مانیتور نمایش داده می‌شود. بدن انسان هم در هنگام بیدار شدن شرایطی مشابه با این کامپیوتر دارد و اگر مراحل آماده‌سازی به درستی انجام نشود، آن‌گاه کسالت، خستگی، خواب‌آلودگی و حتی بیماری به سراغ فرد می‌آید.
از چند ساعت قبل از بیدار شدن ،خواب انسان سبک‌تر می‌شود، دمای بدن به تدریج بالا می‌رود و هورمون‌هایی در بدن تزریق می‌شوند که انرژی لازم را برای بیدار شدن از خواب فراهم می‌کنند. اما اگر خوابیدن و بیدار شدن شما نظم نداشته باشد، بدن نمی‌تواند زمان بلند شدن را تخمین بزند و مراحل آماده‌سازی به درستی انجام نمی‌شود.
به این ترتیب صدای زنگ ساعت شما در فضای خانه بلند می‌شود اما شما هنوز برای بیدار شدن آماده نیستید و به همین دلیل احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنید. البته اگر تاکنون خواب منظمی نداشتید، خیلی نگران نباشید زیرا به راحتی می‌توان ساعت بدن را تنظیم کرد. اگر هر شب در یک ساعت مشخص به رختخواب بروید و حتی در روزهای تعطیل در یک ساعت مشخص بیدار شوید بعد از چند هفته، ساعت بدن شما هم تنظیم می‌شود.
به همین دلیل است که بعضی از مردم همیشه پنج دقیقه قبل از به صدا درآمدن زنگ ساعت از خواب بیدار می‌شوند. فعالیت‌های بیولوژیکی در این افراد به خوبی تنظیم شده است و بدن آنها درست راس ساعت مشخص از خواب بیدار می‌شود.
دوباره نخوابید
اکثریت آدم‌ها بعد از شنیدن صدای زنگ ساعت دکمه روی آن را فشار می‌دهند تا بین 10 تا 20 دقیقه دیگر بخوابند اما به اعتقاد کارشناسان این بدترین کاری است که یک نفر ممکن است در هنگام صبح انجام دهد. علت این موضوع را باید در نیاز بدن به ساعات قبل از بیداری جست‌وجو کرد که در آن ما برای بیدار شدن از خواب آماده می‌شویم. در حین ساعات آماده‌سازی خواب انسان سبک‌تر می‌شود تا بتواند راحت‌تر از خواب بلند شود.
اما اگر شما بعد از بیدار شدن، باز هم بعد از شنیدن صدای زنگ ساعت، آن را خاموش کرده و بخوابید، ممکن است خواب شما عمیق شده و باز هم به مراحل قبل از آماده‌سازی بازگردید. شما قرار نیست در حین خواب عمیق از خواب بیدار شوید، بلکه خواب شما باید به تدریج سبک شده و سپس در مرحله آخر آماده‌سازی چشمان خود را باز کنید.
نور را به خانه دعوت کنید
بیدار شدن و خوابیدن‌های مکرر در هنگام صبح تنظیم بدن را به هم می‌ریزد و حتی ممکن است باعث شود شما در کل روز احساس کسلی، سرگیجه، ناهوشیاری و خواب‌آلودگی داشته باشید. به همین دلیل کارشناسان معتقدند، بهتر است ساعت خود را درست در زمانی تنظیم کنید که تصمیم دارید از خواب بلند شوید و به این ترتیب دیگر نتوانید به خودتان وقت اضافه برای خوابیدن بدهید.
همچنین بهتر است به محض بیدار شدن از خواب، پرده‌های خانه را کنار بزنید تا نور آفتاب به داخل اتاق‌تان وارد شود. نور آفتاب به طور طبیعی ساعت داخلی را به کار می‌اندازد و به بدن اعلام می‌کند که هنگام صبح فرا رسیده است.
این یک هشدار است
تغییر حالت از خواب به بیداری وضعیت بسیار استرس‌زا و پرفشاری را برای بدن فراهم می‌کند. با اینکه شما در هنگام خواب کاملا بی‌حرکت و آرام هستید اما تغییرات زیادی در بدن شما در حال رخ دادن است. برای مثال دمای بدن شما به تدریج کاهش پیدا می‌کند و فشار خون‌تان کم می‌شود. زمانی‌که فرد بیدار می‌شود، بدن به طور ناگهانی احتیاج به فعالیت بیشتری دارد. به همین دلیل قلب باید شدیدتر از قبل شروع به کار کند و جریان خون در بدن سرعت بگیرد.
در حقیقت بدن برای آنکه خود را با این تغییرات وفق دهد احتیاج به زمان دارد و درست به همین دلیل است که اکثر حملات قلبی در هنگام صبح رخ می‌دهند. اگر یک لخته کوچک در رگ‌های خونی شما قرار گرفته باشد، افزایش فشار خون بعد از بیداری ممکن است باعث حرکت آن به بخش‌های حساس شده و خطر ابتلا به سکته مغزی یا حمله قلبی را افزایش دهد.
با خورشید قهر نکنید
تقریبا همه انسان‌ها روز فعال هستند. این به آن معناست که آنها در هنگام شب می‌خوابند و در هنگام روز به کار و فعالیت می‌پردازند. همه ما دارای یک سیستم تنظیم‌کننده 24 ساعته هستیم که احساس خواب‌آلودگی یا شادابی و فعالیت را در بدن ما تنظیم می‌کند. به طور طبیعی این سیستم بر اساس طلوع و غروب آفتاب تنظیم می‌شود.
گیرنده‌های حساس نوری که در داخل چشم انسان قرار گرفته‌اند، به طور مرتب پیام‌هایی را به مغز و ساعت بدن می‌فرستند تا آن را تنظیم کنند. اگر شما هم مانند بسیاری دیگر از مردم در هنگام خوابیدن یا بیدار شدن مشکل دارید، ضروری است که زمانی از روز خود را در بیرون از خانه سپری کنید.
زمانی‌که شما به نور خورشید نگاه می‌کنید، درست مانند آن است که بدن‌تان به یک ساعت دیواری نگاه می‌کند تا کارهای روزانه خود را تنظیم کند. در حقیقت ساعت بدن می‌تواند با نگاه کردن به نور آفتاب خود را با وقت محلی منطقه‌ای که شما در آن به سر می‌برید تنظیم کند. حال می‌توان توضیح داد که چرا بدن شما بعد از وارد شدن به یک کشور دیگر به راحتی خود را با ساعت آنجا تنظیم می‌کند و حتی با وجود اختلاف ساعت، شما در آن کشور هم راس ساعتی که به آن عادت کرده‌اید، از خواب بیدار می‌شوید؟
یکی از مشکلات زندگی امروزی این است که بسیاری از ما به اندازه کافی از نور خورشید بهره نمی‌گیریم. خصوصا در فصل زمستان شما مجبورید در تاریکی از خواب بیدار شده و به سرکار بروید. تعداد زیادی از ما با مترو به سر کار می‌رویم و در محیط کار نیز تا تاریک شدن هوا در یک اتاق به سر می‌بریم. در هنگام شب هم در تاریکی به خانه باز می‌گردیم و به این ترتیب فقط چند دقیقه در معرض نور خورشید قرار می‌گیریم.
ژنتیک خودتان را بشناسید
تقریبا 10 درصد از مردم خوابی مشابه با مرغ و خروس دارند. آنها خیلی زود به رختخواب می‌روند و صبح‌ها هم زود از خواب بیدار می‌شوند. بعضی دیگر هم مانند جغدها زندگی می‌کنند که دوست دارند تا ساعت‌ها بعد از نیمه شب بیدار بمانند و صبح روز بعد با ساعت زندگی خانه خود کلنجار بروند. بقیه مردم هم حالتی بینابین دارند و رفتارهایی مشابه با هر دو گروه از خود نشان می‌دهند. بعضی از مردم اصولا برای زندگی صبح آفریده نشده‌اند.
آنها در هنگام صبح احساس گیجی، کندی، بداخلاقی و کم‌تحرکی دارند که این حالت‌ها می‌تواند تا دو ساعت و حتی بیشتر ادامه پیدا کند. اما بعضی دیگر مانند فنر از رختخواب خود بلند می‌شوند و سراغ کارهای خود می‌روند. دانشمندان معتقدند این تفاوت‌ها کاملا ژنتیکی است و شما می‌توانید مشابه آنها را در بین پدر و مادرها و فرزندان آنها ببینید. ایده‌آل‌ترین حالت برای هر شخص این است که بتواند زندگی و کار خود را با این خصوصیات ژنتیکی تنظیم کند. برای مثال افرادی که خواب‌شان مانند جغدهاست در مشاغلی مانند نگهبانی در شب، پرستاری، پذیرش هتل‌ها و مانند آنها موفق‌تر هستند و در عوض گروه دیگر باید به دنبال مشاغلی باشند که در صبح زود آغاز می‌شود.
منبع :salamatnews.com
