هر آنچه باید در مورد بیت کوین بدانید

در خبرها خواندید که برای نخستین بار در تاریخ، ارزش هر بیت کوین با عبور از رقم 1233 دلار، از قیمت یک اونس طلا بیشتر شد و این روند صعودی همچنان ادامه دارد، به گونه ای که در حال حاضر این ارز دیجیتال معادل 1280 دلار آمریکا قیمت دارد و در داخل کشور نیز با رقم حدود 4 میلیون و 800 هزار تومان خرید و فروش می شود.

کارشناسان افزایش تقاضای این ارز در کشور چین و احتمال کسب مجوز ورود به بازار بورس آمریکا را دلیل اصلی این رکوردشکنی می دانند. در ادامه قصد داریم بیشتر با این ارز دیجیتال آشنا شویم.

بیت کوین چیست؟

بیت کوین نوعی ارز است که در سال 2009 توسط فرد یا گروهی ناشناس با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» ابداع شد. در این سیستم، تراکنش ها بدون واسطه انجام شده و بنابراین هیچ هزینه ای برای انجام مراودات مالی وجود ندارد، ضمن اینکه هیچ نیازی به ارائه نام واقعی طرفین نیست.

هدف اصلی از ابداع بیت کوین و دیگر ارزهای رمزپایه (Cryptocurrency) نقل و انتقال مالی بدون وجود هرگونه واسطه اعم از بانک ها یا دولت هاست. بنابراین می توان سرمنشأ این ارز را در تفکرات مردم گرایانه دانست که قدرت کنترل گردش و ارزش پول را از بانک های مرکزی و دولت ها می گیرند و در دستان خود مردم قرار می دهند.

هم اکنون در کشورهای مختلف، کسب و کارهای متعددی بیت کوین را به عنوان واحد پولی پذیرفته اند. برای استفاده از این ارز، می توانید به راحتی یک کیف پول مجازی ایجاد کرده و از طریق آن به دریافت، مدیریت و خرج کردن بیت کوین های خود بپردازید.

کیف پول مجازی یا Wallet چیست؟

اگرچه معمولاً کیف پول به محلی برای نگهداری یا ذخیره کردن اطلاق می شود، اما کیف پول مجازی بیت کوین را نمی توان از «دفتر کل» تراکنش ها یعنی «زنجیره بلوکی» یا Blockchain جدا ساخت. بنابراین بهتر است این کیف پول مجازی را محلی برای نگهداری اعتبار دیجیتال شما و دسترسی به آنها در نظر گرفت.

چند نوع کیف پول مجازی وجود دارد که مهم ترین آنها کیف پول نرم افزاری و آنلاین هستند. در حالت نرم افزاری، باید اپلیکیشنی را روی کامپیوتر یا موبایل خود نصب کنید که امکان دسترسی به شبکه و انجام تراکنش ها را با استفاده از روش رمزنگاری کلید عمومی میسر می سازد.

اپلیکیشن های کیف پول به دو دسته تقسیم می شوند. برخی از آنها کلاینت های کاملی هستند که تراکنش ها را به صورت محلی و با استفاده از نسخه کامل Blockchain تأیید می کنند، اما حجم پایگاه داده بیت کوین در حال حاضر به حدود 100 گیگابایت می رسد و دریافت و پردازش آن از عهده هر کامپیوتری بر نمی آید. بنابراین کلاینت های دیگری نیز وجود دارند که از طریق ارتباط با یک سرور مرکزی به انجام تراکنش ها می پردازند.

از سوی دیگر، کیف پول های آنلاین را نیز داریم که عملکردی مشابه و ساده تر را ارائه می کنند. در این حالت اطلاعات شما به صورت آنلاین و در حساب کاربری شخصی نگهداری می شود و امکان انجام مراودات مالی از طریق پنل اختصاصی فراهم می گردد.

زنجیره بلوکی یا Blockchain چیست؟

فناوری زنجیره بلوکی یا Blockchain از زمان معرفی رسمی در سال 2009 توجه صنعت خدمات مالی را در جهان به خود جلب کرده. البته هنوز مشخص نیست این فناوری چه زمانی به زیرساخت های بانکی سنتی راه می یابد، اما انتظار می رود در آینده نزدیک بیشتر مؤسسات مالی به این سیستم که بر پایه «سیستم اجماع غیرمتمرکز» روی بیاورند.

فناوری blockchain پلتفرمی برای تأیید و ثبت تراکنش های دیجیتال است که دیگر قابل حذف نخواهند بود. در واقع این سیستم، نوعی پلتفرم غیرمتمرکز است که به جای نظارت مرکزی، بر رمزنگاری متکیست و بنابراین با سیستم های بانکداری الکترونیکی کاملاً تفاوت دارد.

«کیث بیر» نایب رئیس خدمات مالی IBM می گوید blockchain چهار مؤلفه اصلی را در اختیار کسب و کارها قرار می دهد:

• یک دفتر کل اشتراکی
• انجام تمام تراکنش ها روی دفتر کل اشتراکی که در محیطی ایمن، مطمئن و معتبر صورت می گیرد
• تراکنش های هوشمند که می توان آنها را با استفاده از کدهای خاص برنامه ریزی کرد
• اجماع عمومی، به گونه ای که دفتر کل در محیطی توزیع شده قرار دارد و شرکت کنندگان و شبکه های مختلف باید انجام یک تراکنش را تأیید کنند. این توافق کلی برای انجام مراودات مالی ضروریست.

در واقع blockchain را نمی توان به حوزه مالی منحصر دانست، بلکه نوعی پایگاه داده جدید به شمار می رود که به صورت ایمن بین چندین سازمان تقسیم شده و هیچ فرد یا گروهی نمی تواند آن را به صورت انحصاری تحت کنترل بگیرد.

چرا بیت کوین مورد توجه قرار گرفت؟

عامل اصلی پیشرفت بیت کوین، استفاده از blockchain به عنوان فناوری زیرساخت است. دفتر کل توزیع شده در این شبکه، رکوردی دیجیتال از وضعیت مالکیت افراد است و هیچ مدیریت مرکزی روی این شبکه وجود ندارد. این رویکرد، شفافیت مالی را در تراکنش ها به وجود می آورد.

با استفاده از این شبکه، افراد می توانند با هر کسی که بخواهند، به صورت دیجیتال و بدون پرداخت هزینه اضافه به رد و بدل کردن پول بپردازند؛ هیچ سازمان یا نهادی قادر به نظارت و اعمال نفوذ در این شبکه نیست و افراد صاحب حساب نیز قابل شناسایی نیستند.

مسئله مهم دیگر، بی حد و مرز بودن قیمت این ارز است. ارزش بیت کوین همچون تمامی ارزها به میزان تقاضا بستگی دارد و از آنجا که تعداد کل بیت کوین ها محدود خواهد بود، بنابراین هر رقمی را می توان برای ارزش این واحد پولی متصور شد.

مالکیت در بیت کوین چگونه است؟

مالکیت بیت کوین بدین معناست که یک کاربر، حق مصرف بیت کوین های مرتبط با یک آدرس خاص و منحصر به فرد را دارد. پرداخت کننده باید به صورت دیجیتالی، تراکنش را با کلید اختصاصی خود امضا کند. بدون دانستن کلید خصوصی، تراکنش قابل اجرا نیست و نمی توان بیت کوین ها را مصرف کرد. تأیید نهایی تراکنش در شبکه با استفاده از کلید عمومی انجام می گیرد.

از آنجا که هر کیف پول مجازی در شبکه با کلید خصوصی شناخته می شود، اگر این کلید را گم کنید، در واقع پول خود را از دست داده اید، چون دفتر کل هیچ اطلاعی از مالکیت بلاک ها (پول ها) ندارد و بیت کوین های مرتبط با آن کلید خصوصی غیر قابل استفاده خواهند بود.

بیت کوین چگونه تولید می شود؟

یکی از متداول ترین تشبیهاتی که برای بیت کوین استفاده می شود، معدن کاری یا استخراج طلاست. همچون فلزات قیمتی، تعداد بیت کوین نیز محدود است و نهایتاً 21 میلیون واحد از این ارز وجود خواهند داشت، و هرچه تعداد افراد جستجوگر آن بیشتر شوند، استخراجش نیز دشوارتر خواهد شد.

البته تفاوتی اساسی نیز در اینجا وجود دارد، و اینکه روند استخراج یا ماینینگ به تولید بیت کوین نمی انجامد. در واقع بیت کوین به افرادی که تراکنش های قبلی را اعتبارسنجی کنند هدیه داده می شود.

انجام ماینینگ به یک کامپیوتر و یک برنامه ویژه نیاز دارد. افراد برای رقابت با دیگران در حل مسائل ریاضیاتی پیچیده به منابع پردازشی قوی احتیاج خواهند داشت. تقریباً هر 10 دقیقه، اعضا باید برای حل یک بلوک حاوی آخرین تراکنش ها بر اساس «توابع درهم سازی رمزنگاری» (توابع هَش کریپتوگرافیک) اقدام کنند.

نمونه خروجی هَش SHA256 دو عبارت با تغییرات جزئی

توابع هَش نوعی روش رمزگذاری یک طرفه بدون کلید اختصاصی هستند. در این روش، ورودی با طول دلخواه، به مقدار هَش خروجی با طول ثابت تبدیل می شود و تغییر حتی یک کاراکتر در ورودی اصلی، نتیجه خروجی را کاملاً تغییر می دهد.

از آنجا که حدس زدن خروجی تقریباً ناممکن است، توابع هَش را می توان برای تأیید اعتبار و اثبات فعالیت واقعی در شبکه بیت کوین استفاده کرد. ماینرها با یکدیگر رقابت می کنند تا ورودی مربوط به یک مقدار هَش خاص را حدس بزنند، و تقلب در این کار هم ممکن نیست، چون فقط با آزمون و خطا می توان به آن دست یافت.

هدف از ماینینگ، استفاده از کامپیوتر برای حدس زدن ورودی های مختلف است تا زمانی که مقدار هَش آن کمتر از مقدار مورد نظر در سیستم باشد. اگر شما نخستین فردی باشید که به این ورودی می رسید، در واقع شما آن بلوک را استخراج (ماین) کرده اید.

البته معمولاً در حال حاضر این کار از عهده یک کامپیوتر بر نمی آید و به میلیاردها حدس مختلف از سراسر جهان بستگی دارد، اما در نهایت به (گروه) استخراج کننده یک بلوک، 12.5 واحد بیت کوین جایزه اعطا می شود. تا زمان نگارش این مقاله، تعداد 16200125 بیت کوین استخراج شده است.

آیا استخراج بیت کوین در سال 2017 اقتصادی است؟

در آغاز، شیفتگان رمزنگاری به استخراج بیت کوین روی آوردند و به خاطر رقابت ناچیز، حتی با استفاده از کامپیوترهای شخصی نیز به نتایج خوبی دست یافتند. اما به مرور و با افزایش قیمت این ارز دیجیتالی، رقابت بر سر استخراج بالا گرفت و مراکز بزرگی مجهز به سخت افزارهای قدرتمند به این کار روی آوردند.

در شبکه بیت کوین که به صورت کاملاً هوشمندانه طراحی شده، تعداد بیت کوین های استخراج شده از هر بلوک به تدریج کاهش می یابد. در ابتدا به ازای هر بلوک 50 بیت کوین جایزه اهدا می شد، اما اواسط سال 2012 این مقدار به 25 کاهش یافت و نهایتاً در اواسط سال گذشته میلادی به رقم 12.5 رسید.

سخت افزارهای گران قیمت استخراج بیت کوین

با این حساب، تقریباً هر چهار سال یک بار مقدار جایزه به ازای استخراج هر بلوک نصف می شود. از سوی دیگر با افزایش قدرت سخت افزاری، شبکه به صورت هوشمند دشواری یافتن هَش ها را افزایش می دهد تا نرخ استخراج در سطح محدود باقی بماند.

به همین دلیل در حال حاضر استخراج بیت کوین با قوی ترین کامپیوتر شخصی هم در عمل ناممکن است و فقط مراکز پیشرفته مجهز به تعداد زیادی سخت افزارهای اختصاصی و گران قیمت ASIC در مناطقی با هزینه برق بسیار کم، می توانند به سودآوری استخراج بیت کوین امید داشته باشند.