هفته پیش که اسپیس اکس دو ماهواره ارتباطی خود را در مدار زمین قرار داد رسما ورودش را به رقابت چندساله ای جشن گرفت که مدت هاست برای تحقق چنین رویایی به راه افتاده.
میلیاردها دلار تا به امروز صرف شده تا خدمات اینترنتی از مدار پایینی زمین فراهم گردد. به همین خاطر نیز شرکت های زیادی از جمله GlobalStar و Iridium Communications به ورطه ورشکستگی کشیده شدند اما همچنان هدف خود را که همانا ارائه اینترنت ماهواره ای از مدار پایینی زمین است فراموش نکرده اند.
البته اضافه کنیم که در همین اثنا شخصیت ها و شرکت های مشهوری نظیر بیل گیتس و بوئینگ نیز برای نایل شدن به این هدف دست به کار شدند که البته تلاش هایشان راه به جایی نبرد.
علیرغم تمامی این ناکامی ها اما ده ها کمپانی بزرگ و کوچک وارد عمل شده اند تا با جذب سرمایه، اینترنت پهن باند خود را از مدار پایینی زمین برای کاربران فراهم نمایند.
راجر راش، تحلیلگر و رئیس شرکت مشاوره ای TelAstra در کالیفرنیا طی مصاحبه ای که اخیرا در این رابطه داشته گفت:
هیچ چیز در این معادله تغییر نکرده مگر سطح توقعات غیر واقعیمان.
اسپیس اکس ایلان ماسک، وان وب متعلق به گِرِگ وایلر، بوئینگ و تلست کانادا در زمره شرکت هایی قرار دارند که از کمیسیون ارتباطات دولت فدرال درخواست مجوز کرده اند تا با استفاده از ماهواره سرویس اینترنت پهن باند خود را به مشتریانشان عرضه نمایند.
با این حال اما آنطور که راش می گوید چالش های تکنولوژیکی مرتبا در حال افزایش هستند. سیستم هایی که در مدار پایینی زمین قرار دارند نیازمند نرم افزارهای پیچیده ای هستند تا بتوانند ماهواره های خوشه ای را مدیریت نمایند و همزمان لازم است آنتن هایی روی زمین نصب شوند که به سمت فضاپیما نشانه گرفته شده باشند و مرتبا زومشان را تغییر دهند. علاوه بر این موارد، آنطور که این تحلیلگر گفته، هزینه های انجام این کار مرتبا از بودجه ای که پیشتر به آن تخصیص داده شده بود فراتر می روند.
در حال حاضر مقامات بوئینگ تلاش دارند که رضایت نهادهای قانونی آمریکا برای ارسال 60 ماهواره به مدار پایینی زمین را دریافت کنند. البته کمیسیون ارتباطات آمریکا سال گذشته به شرکت OneWeb اجازه داد تا با ارسال 720 ماهواره متعلق به انگلستان به شهروندان این کشور خدمات اینترنتی ارائه نماید.
ماسک قصد دارد خوشه ای متشکل از 4425 ماهواره را به فضا پرتاب کند
در سوی دیگر اما اسپیس اکس قرار دارد که می خواهد با کمک 4425 ماهواره به این هدف رنگ واقعیت بدهد با این حال اما شرکت مورد بحث به تازگی درخواست تازه ای را تسلیم FCC کرده و در آن خواستار ارسال 7518 ماهواره شده.
جالب آنکه Ajit Pai رئیس هیئت مدیره کمیسیون ارتباطات فدرال نیز پشتیبانی و حمایت خود از این پیشنهاد را مطرح نموده و اسپیس اکس را یک گام دیگر به هدف نهایی اش یعنی ارائه اینترنت از طریق مدار پایینی زمین نزدیک تر کرده است.
اما تعداد ماهواره مد نظر شرکت اکتشافات فضایی ایلان ماسک به مراتب از همه ماهواره هایی که توسط تمامی کشورهای دنیا به آنسوی مرزهای زمین ارسال شده اند فراتر می رود (طبق اعلام اتحادیه دانشمندان دل نگران این تعداد تا آگست سال قبل برابر با 1738 عدد بوده).
به گفته جان تیلور یکی از سخنگویان اسپیس اکس دو ماهواره ای که این شرکت هفته گذشته به مدار ارسال کرد آزمایشی هستند. حتی اگر این ماهواره ها طبق برنامه ریزی های انجام شده کار کنند همچنان تغییرات تکنیکی زیادی باید روی آنها انجام شود تا خوشه ماهواره ای طراحی و به مدار پایینی زمین ارسال شود.
تیلور بدون اشاره به هزینه استفاده از چنین سرویسی ادامه داد:
این سیستم دسترسی به خدمات اینترنتی پرسرعت و ارزان قیمت را در اختیار افرادی قرار می دهد که در مناطق کم جمعیت سکونت دارند.
ماهواره هایی که به مدار پایینی زمین ارسال می شوند معمولا در ارتفاع بین 80 تا 2000 کیلومتری از زمین فعالیت کرده و حدودا هر نود دقیقه یک بار به دور آن می گردند. ماهواره های ارتباطی قدیمی اما در ارتفاع به مراتب بیشتری کار می کنند که عموما به 36 هزار کیلومتر بالاتر از سطح زمین می رسد و از آنجا که حرکتشان به دور زمین یک روز به طول می انجامد، اینطور به نظر می رسد که صرفا برفراز یک نقطه شناور هستند.
یکی از مزایای اصلی کم بودن این ارتفاع در ارسال و دریافت سیگنال، نمود می یابد چراکه در این موارد لگ یا تاخیر ارسال سیگنال ها کمتر بوده و اختلال کمتری در مکالمات و فرایند پخش ویدیوها پیش می آید.
به گفته تام استروپ رئیس گروه تجاری انجمن صنایع ماهواره ای، از آنجایی در سال های اخیر دولت ها تمرکز بیشتری را روی ارائه اینترنت پهن باند به شهروندانشان قرار داده اند و بر جذابیت این موضوع اضافه شده، تقاضا برای سرویس های ماهواره ای نیز رشدی فزاینده داشته است.
طبق اظهارات او:
قیمت و وزن ماهواره ها مدتی است که با کاهش قابل توجهی روبرو بوده و بشر حالا به نقطه ای فراتر از تجربه و آزمایش در این زمینه رسیده است و تکنولوژی ساخت این ماهواره ها نیز در حال گذار به نسل بعدی است.
تیم فارار یکی از تحلیلگران شرکت TMF Associates می گوید:
ماهواره ها توانمندی های بیشتری پیدا کرده اند که علت نیز تا حدودی به استفاده آنها از فرکانس های بالاتر و در نتیجه امکان حمل داده های بیشتر باز می گردد. پایانه های زمینی (همان آنتن هایی که یک ماهواره را در سرتاسر آسمان دنبال می کنند) مرتبا کوچک تر و ارزان تر می شوند.
حالا شرکت های نوآوری که می خواهند به این حوزه ورود پیدا کنند باید با کمپانی های مطرح تامین کننده خدمات اینترنتی نظیر Iridium رقابت کنند که هم اکنون تلاش دارد ناوگان 66 ماهواره ای خود در مدار پایینی زمین را با کمک شرکت هایی نظیر اسپیس اکس و راکت های فالکون 9 و فالکون هوی بزرگ تر کند.
راپرت پیرس مدیرعامل شرکت Inmarsat که فعالیتش را از اواخر دهه 1990 میلادی آغاز کرد و در زمره معدود بازماندگان آن دوران قرار دارد در این باره می گوید:
برای من مساله صرفا این نیست که آیا چنین راهکاری نتیجه بخش خواهد بود یا خیر بلکه سوال اینجاست که آیا میتوانم از سرمایه گذاری ام نتیجه بگیرم؟ ما ناوگانی متشکل از 13 ماهواره در مدار بالایی زمین داریم و فعلا برنامه ای برای مدار پایینی آن نداریم.
پیرس در ادامه می گوید:
ما سودی در استقرار ماهواره هایمان در مدار پایینی زمین نمی بینیم و معتقدیم که این کار به شدت چالش برانگیز است. در وهله نخست لازم است که ماهواره های مورد نیاز برای این کار با کمترین هزینه ساخته شوند که این امر در رابطه با محصولاتی که عموما «به شدت سفارشی سازی شده و پیشرفته هستند» کاری دشوار است. این ماهواره ها در حقیقت باید هر چهار تا پنج سال یکبار تعویض شوند.
در مرحله بعدی شرکت ها باید چالش اتصال برجک های روی زمین به یکدیگر را کنار بزنند زیرا هیچ سرویس ماهواره ای در فضای بسته کار نمی کند. ماهواره هایی که در مدار پایینی زمین قرار دارند (اصلاحا به آنها LEO گفته می شود) مرتبا در حرکت هستند و همینکه یکی از آنها در افق جابجا می شود دیگری باید جای آن را پر کرده و اینترنت پهن باند کاربری که وب را مرور می کند تامین نماید، در غیر اینصورت ارتباط کاربر قطع می شود.
همانطور که در خبرها خوانده اید ماسک تلاش دارد با ساخت راکت های چند بار مصرف فالکون هوی و فالکون 9 محاسبات صورت گرفته در این باره را تغییر داده و با پرتاب های بیشتر بر شمار این ماهواره ها اضافه نماید.
هفته گذشته ماهواره های پرتاب شده این شرکت محموله ای متعلق به اسپانیا را حمل می کردند و پرتابشان را می توان تحقق بخشی از طرح های جاه طلبانه سال 2015 ماسک دانست که پیشتر از راه اندازی یک مرکز مهندسی در ردموند واشنگتن خبر داده بود.
ماسک اعلام کرده بود که این سیستم نیازمند صرف هزینه 10 تا 15 میلیارد دلاری (و حتی بیشتر) است اما بعد از آنکه چنین سیستمی ساخته شد درآمدهای قابل توجهی را به سمت اسپیس اکس سرازیر می کند و می توان با کمک آن بودجه ساخت یک شهر در مریخ را تامین کرد.
ماسک گفته:
در دراز مدت آنچه برای ساخت شهری در مریخ نیاز داریم مقدار زیادی پول است. بنابراین ما به چیزهایی نیاز داریم که می توانند پول زیادی تولید کنند.
OneWeb یکی دیگر از کمپانی های پیشرو در این زمینه است که هم اکنون مشغول همکاری با ایرباس شده تا ماهواره های مورد نیازش را در فرانسه و فلوریدار بسازد و حتی موفق شده در همین راستا از کوالکام، گروه ویرجین متعلق به برنسون و سافت بنک (غول تکنولوژی تحت مالکیت ماسایوشی سان میلیاردر) سرمایه جذب کند.
به گفته برونو فرومونت مدیر ارشد واحد استراتژی و برنامه ریزی اینتل ست این شرکت در نظر دارد که تا سال 2020 و همزمان با فراهم شدن سرویس اینترنتی OneWeb آن را در اختیار مشتریانش قرار دهد.
وان وب قرار است که از امسال پرتاب این ماهواره ها را آغاز نماید و انتظار می رود که به تناوب سه تا شش هفته یکبار برای این پرتاب ها دست پیدا کند. او این پروژه را «ماموریتی برای از بین بردن فاصله های دیجیتالی تا سال 2027» خوانده است.
به گفته وینسنت چان از اساتید موسسه فناوری ماساچوست که در رشته شبکه تحصیل می کند:
اینکه چنین هدفی قابل تحقق باشد یا خیر تا حدود زیادی به مقدار پولی بستگی دارد که مردم می توانند بابت دریافت این سرویس ها بپردازند.
مشکل اینجاست که صرف عملیاتی بودن این طرح به لحاظ تکنولوژیکی به معنای صرفه داشتن اقتصادی اش نیست. چه کسی می تواند در آفریقا ماهانه صد دلار بابت این سرویس پرداخت نماید؟ آنها شاید بتوانند ماهانه ده دلار بدهند اما یک دلار را حتما می توانند.
استروپ در رابطه با برنده نهایی این رقابت میگوید:
برنده نهایی در تمامی اینها مشتریان خواهند بود. به لطف این تلاش ها انتخاب های متعددی در حوزه اینترنت پهن باند ماهواره ای پیش روی مشتریان قرار می گیرد.