خواستگاری به معنای درخواست ازدواج است و عبارت از مجموعه تشریفاتی است که خانواده داماد برای درخواست ازدواج از خانواده دختر انجام می‌دهند. حالا تاریخچه رو ببینید که چی بوده و چی شده ...
در گذشته روش متداول برای انتخاب همسر اینگونه بود که نزدیکان داماد مثل مادر، خواهر و خلاصه زنان فامیل و همچنین زنانی که به یافتن دختر مناسب مشهور بودند و اصطلاحا در امر خیر پیش قدم بودند برای داماد به دنبال دختر مناسب می‌گشتند و بعد از اینکه از طرق مختلف و به لطایف الحیل از زیبایی، سلامتی و بدون عیب و ایراد بودن او اطمینان حاصل می‌کردند، نزد داماد رفته و آنچه از دختر می‌دانستند را به او می‌گفتند و اگر داماد موافقت می‌کرد و علاقه نشان می‌داد به همراه پدر و بزرگان فامیل به خانه دختر می‌رفتند و دختر را از پدرش خواستگاری می‌کردند و شیرینی می‌خوردند و روز بعد برای مراسم بله بران اقدام می‌کردند که مراسم بله بران شرح مفصل مخصوص به خود را دارد.
البته امروزه مراسم خواستگاری سنتی در بسیاری از فرهنگ‌های ایرانی دگرگون شده است و شکلی نوین به خود گرفته است. امروزه همانطور که می‌دانید بعد از اینکه پسر دختر مورد علاقه خود را به تنهایی یا به کمک دیگران پیدا کرد، موضوع را با خانواده و بزرگترهای خود در میان می‌گذارد تا با خانواده دختر تماس بگیرند و در صورت موافقت و صلاحدید طرفین، شبی را تعیین کنند تا برای خواستگاری و اصطلاحا "امر خیر" به منزل دختر بروند.
در شکل امروزی‌تر قضیه که الزاما همیشه هم موفق و صحیح نیست، ممکن است جوانان در محیط کار، دانشگاه و... با یکدیگر آشنا شوند و مدتی نیز با یکدیگر معاشرت داشته باشند و یکدیگر را با این رویکرد که آیا می‌توانند شریک زندگی هم باشند یا خیر، مورد ارزیابی قرار دهند. طی این مدت خانواده‌ها و بزرگترها در حاشیه منتظر می‌مانند تا جوانان خود تصمیم بگیرند.
گاهی این گونه معاشرت‌ها تا ماه‌ها به درازا می‌کشد و چنانچه دختر و پسر ارزیابی مثبت از یکدیگر داشتند، تازه به سراغ طی فرآیند خواستگاری به شکل سنتی می‌روند و اگر ارزیابی منفی بود، رابطه را قطع کرده و منتظر می‌مانند تا فرد دیگری را بیابند. این شکل از روابط در خانواده‌های امروزی جای خود را پیدا کرده است و در صورتی که کنترل شده و با اطلاع خانواده‌ها باشد و به احساسات و عواطف طرفین آسیبی نرسد و نیز منجر به سوء استفاده نشود، می‌تواند روش مناسبی باشد.
:: مقدمات خواستگاری
طبق آداب و رسوم ایرانی، ابتدا یک روز عصر مادر و خواهر بزرگتر داماد و یا یکی دیگر از زنان بزرگتر و صاحب نظر فامیل به اتفاق داماد به منزل دختر می‌روند برای باز شدن باب آشنایی و رفت و آمد. رسم برخی از مناطق بر این است که در این جلسه نیازی به گل و شیرینی از طرف داماد نیست.
البته در این خصوص تعیین کننده عرف آن منطقه است. این جلسه خیلی مختصر برگزار می‌شود و حرفهایی کلی درباره خصوصیات و وضعیت عروس و داماد (وضعیت تحصیلی، اجتماعی، اقتصادی، شغلی و.... عروس و داماد آینده) رد و بدل می‌شود و طرفین به این توافق می‌رسند که در جلسه‌ای مفصل تر برای خواستگاری رسمی به منزل عروس آینده بروند. بهتر است در این جلسه عروس و داماد کمتر صحبت کنند و اجازه بدهند بزرگترها بیشتر با هم آشنا شوند و خصوصیات عروس و داماد را برای هم تشریح کنند.
:: مراسم رسمی خواستگاری
در جلسه بعدی که خواستگاری رسمی است، داماد به اتفاق والدین خود و یا کسانی که قیم و بزرگترهای او محسوب می‌شوند با گل و شیرینی به منزل عروس می‌روند. این جلسه از جلسه قبلی رسمی تر و مهم تر است و پدر داماد یا در صورت در دسترس نبودن پدر، جانشین او در جلسه خواستگاری حضور دارد. بهترین زمان برای برگزاری این جلسه، ساعات بعد از شام است.
خانواده دختر با میوه‌های راحت الحلقوم، چای، نسکافه، قهوه، شربت و... از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند.
در آداب و سنن قدیم، عروس و داماد در جلسه خواستگاری ساکت بودند و همه صحبت‌ها و حتی معرفی دختر و پسر را بزرگترها انجام می‌دادند. اما امروزه عروس و داماد آینده نیز با اجازه بزرگترها و حفظ احترام آنها در بحث‌ها شرکت می‌کنند.
مثلا داماد خودش به معرفی خود می‌پردازد و وضعیت شغلی، اجتماعی و اقتصادی خود را توضیح می‌دهد و حتی عروس خانم آینده نیز شخصا موقعیت شغلی، اجتماعی، تحصیلی خود را برای خانواده داماد تشریح می‌کند و این می‌تواند نشانه خوبی از اعتماد به نفس این دو باشد.
بهتر است در جلسه خواستگاری، از مهریه، شیربها، مسایل مادی، آداب و رسوم طرفین و... حرفی به میان نیاید و این گونه صحبت‌ها به جلسه‌ای دیگر یا به "مراسم بله بُران" موکول شود. اما اگر در مواردی خاص (مثلا زمانی که دو خانواده به اندازه کافی از یکدیگر شناخت دارند و مثلا قوم و خویش هستند) هر دو خانواده موافقت کردند که همه چیز در همین یک جلسه معلوم شود و کار به درازا کشیده نشود، می‌بایست اینگونه بحث‌ها را هم مطرح کرد.
اگر چنانچه عروس و داماد آینده، از قبل با خلقیات یکدیگر آشنایی نداشته باشند در همین جلسه اول فرصتی به آنها داده می‌شود تا در مکانی خلوت مثل اتاقی مجزا یا حیاط یا هر جای دیگر با هم صحبت کنند و بیشتر با هم آشنا شوند. در این جلسه دو نفره، طرفین می‌بایست درباره خلقیات یکدیگر و مسایل کلی زندگی صحبت کنند تا مقدمه‌ای باشد برای شناخت بیشتر طرفین.
معمولا جلسه اول خواستگاری حدود 2 ساعت طول می‌کشد و پس از آن خانواده پسر منتظر پاسخ خانواده دختر می‌مانند.
:: آیا تو آن گمشده ام هستی؟
پس از جلسه خواستگاری، خانواده دختر فرصت کافی دارند تا درباره داماد آینده خود تحقیق کنند. این تحقیقات شامل تحقیقات در محله و محل کار داماد می‌شود و فرصت بسیار خوبی است که نسبت به موقعیت اجتماعی پسر اطلاعات کسب کنند. بهتر است برای کسب اطلاعات دقیق تر به سراغ افراد معتمد محله بروند.
البته خانواده‌های امروزی به عروس و داماد آینده فرصت می‌دهند تا با یکدیگر بیشتر معاشرت داشته باشند و طی دیدارهایی که برای آشنایی بیشتر مقرر می‌کنند، با خصوصیات، خلق و خو، اهداف و برنامه‌ها و شرایط یکدیگر بیشتر آشنا شوند. این جلسات با اجازه بزرگترها می‌تواند در بیرون از خانه انجام شود و تا آنجا ادامه پیدا می‌کند که دو طرف بتوانند تصمیم بگیرند که آیا مایل به ازدواج با یکدیگر هستند یا خیر و چنانچه جواب طرفین مثبت بود، به خانواده‌ها اطلاع می‌دهند که جلسه دوم خواستگاری را معین کنند و در صورتی که طرفین به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند در کنار یکدیگر یک زندگی مشترک را شروع کنند، خانواده‌ها طی تماس‌های تلفنی در کمال احترام، موضوع را اطلاع داده و قضیه منتفی خواهد بود.
چنانچه دختر و پسر یکدیگر را برای زندگی مشترک مناسب یافتند، توصیه می‌شود یک نوبت نیز برای مشاوره قبل از ازدواج به مراکز مشاوره مراجعه کنند. در این مراکز نیز راهنمایی‌هایی انجام خواهد شد تا طرفین بتوانند تصمیم درست تری بگیرند. دو تا سه هفته بعد خانواده دختر پاسخ خود را اعلام می‌کنند. نکته مهم این است که خواستگاری به تنهایی برای هیچ یک از دو طرف تعهد آور نیست و چنانچه دختر یا پسر و یا هردو، یکدیگر را برای زندگی مشترک مناسب نیافتند، می‌توانند از اقدامات بعدی خود داری نموده و قضیه منتفی است.
:: سخن از مهریه، شیربها و سایر شروط ازدواج
به نقل از عروس سایت؛ در آداب و رسوم ازدواج ایرانی، تشریفات ازدواج و عروسی با خواستگاری آغاز می‌شود و در مرحله بعدی که مراسم " بله بُران " است، خانواده‌ها در خصوص میزان مهریه، شیربها و سایر آداب و رسوم و شرط و شروط ازدواج با حضور بزرگترهای دو طرف تصمیم گیری می‌کنند.
امروزه قبل از مراسم بله بران، طی نشستی که می‌تواند بعد از جلسه خواستگاری و پاسخ مثبت خانواده عروس باشد، شروط کلی مثل: میزان مهریه، شیربها و... بین خانواده‌ها توافق می‌شود. علت این است که خانواده‌ها از قبل نسبت به این موارد توافق کرده باشند و در جلسه بله بران، اختلاف نظر جدی اتفاق نیفتد. پس از آن نوبت به مراسم بله بران می‌رسد.
قبل از خواستگاری حتما بخوانید!
طرح شما برای اولین جلسه خواستگاری چیست؟ می خواهیم از مرحله بسیار شیرین و هیجان انگیز اولین جلسه خواستگاری صحبت کنیم. خواستگاری رفتن در هر گوشه از کشور راه و رسم خودش را دارد. حتی در هر خانواده ای رسم و رسوم و آداب این کار متفاوت است اما معمولا استانداردهایی برای این کار در نظر گرفته می شود که در این ایمیل با آن آشنا می شوید. لذا اول از آقا پسرها شروع می کنیم.
:: زمان خواستگاری از قبل تعیین شود
خانواده پسر باید قبل از حضور در خانه دختر، زمان و ساعت خواستگاری را با خانواده دختر هماهنگ کنند. تا خانواده دختر بتوانند شرایط خواستگاری و خانه را برای حضور خواستگاران مهیا کنند؛ ولی اگر بدون هماهنگی وارد خانه دختر شوند، شاید خانواده دختر و وضعیت خانه به طوری باشد که پذیرش مهمان‌ها کمی به تاخیر بیانجامد و باعث سوء تفاهم و حس بی‌احترامی به خانواده پسر دست بدهد که اصلا خوشایند نیست. زمان خواستگاری بعد از ظهر( 7-4 بعد از ظهر) و یا ساعات اولیه شب باشد؛ زیرا در این موقع از روز معمولا تمام عضو خانواده و افراد تاثیرگذار دختر و پسر در خانه حضور داشته و می‌توانند در خواستگاری شرکت کنند.
:: افراد زیادی همراه پسر به خواستگاری نروند
خاله بیاید یا عمه؟ کدام خواهرتان در مراسم حضور پیدا کند؟ تکلیف مادربزرگ چیست؟ اگر همسر برادر بزرگ تر بیاید، همسر برادر کوچک تر شاید ناراحت بشود و ...
کاملا درکتان می کنیم، ولی دقت کنید که حتما تصمیم عاقلانه ای بگیرید چون رفتارها و کیفیت حضور در اولین جلسه خواستگاری بسیار مهم است. در کشور ما رسم است در نوبت اول، خانم ها که معمولا مادر پسر عضو اصلی آن هاست همراه با یک یا دو دخترش، خاله داماد یا یکی از خانم هایی که احتمالا بزرگ تر فامیل است در مجلس خواستگاری حاضر می شوند. بیشتر باید سعی کنند که تعداد افراد کم و انگشت شمار باشد. بهتر است یک نفر بزرگتر، دانا و دارای قدرت بیان صحبت کند. اگرتمام مسئولیت را به بزرگتری که تحصیل کرده و دارای قدرت بیان است، بدهند، معمولا حرف‌ها منسجم‌تر خواهد بود و مقصود آن رسا‌تر است؛ ولی اگر چند نفر با هم صحبت کنند، کسی متوجه حرف آنها نمی‌شود. لازم است خواستگاری برای بار اول رسمی و سنگین اجرا شود و شوخی کردن بپرهیزند.
پسر چند شاخه گل به همراه داشته باشد خانواده پسر با توجه به شناختی که از شرایط فرهنگی و اجتماعی خانواده دختر دارند ممکن است در جلسه اول خواستگاری با خود گل ببرند یا نبرند. اگر خانواده پسر نمی دانند که در جلسه اول باید گل ببرند یا نه، بهتر است این کار را به دو دلیل انجام دهند:
اول اینکه: اگر خانواده دختر انتظار آوردن گل را داشته باشند ولی چنین کاری انجام نشود ممکن است آن را به حساب بی احترامی یا دست کم گرفتن خود بگذارند.
دوم اینکه: در هر شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی اگر در اولین جلسه گل برده شود اثر روانی خوبی روی خانواده دختر خواهد داشت. (حتی اگر خواستگاری به سرانجام نرسد)
:: گل، چه رنگش خوبه؟
وقتی تصمیم گرفتید از حجم جیب، کیف یا حساب بانکی تان کم بکنید و از گل فروش محله تان یا محله دخترخانم گل بخرید؛ هر گلی با هر رنگی که دوست داشتید، نخرید. بهتر است گل صورتی رنگ (علامت حیات و زندگی)، از یک نوع و به تعداد فرد باشد تا دسته گل زیباتری درست شود. خوب است خانواده عروس وقتی گل را دریافت می کنند آن را در یک گلدان بگذارند و در همان اتاقی که خانواده پسر پذیرایی می شوند، در معرض دید آنان قرار دهند.
و اما عروس خانم ها ...
:: بزرگترها حاضر باشند
پدر و مادر یا جانشینان آنها حتماً باید در منزل باشند و عدم شرکت آنها علامت نوعی مقاومت است. حضور بچه ها کلاً ممنوع است. برای پذیرایی از میوه‌ها و شیرینی‌های ساده استفاده کند نباید از شیرینی‌های بزرگ خامه‌ای و یا ترد و شکننده برای پذیرایی استفاده کرد، یک بشقاب کوچک شیرینی خشک نقلی روی میز یا محل پذیرایی بهترین است. یک ظرف میوه قابل خوردن، به نحوی که بدون آب ریزی، کثیف شدن سر و صورت باشد نظیر نارنگی، کیوی، گیلاس، آلبالو، زردآلو و ... و نه میوه هایی نظیر انار، هندوانه، خربزه، پرتقال، گریپ فروت، آناناس و یک نوشیدنی مناسب فصل و فرهنگ نظیر چای، قهوه، شیر قهوه، نسکافه، آب میوه مثل آب پرتقال یا شربت معمولی نیز باید برای پذیرایی آماده باشد. دستمال برای تمیز کردن سر و صورت و دست ها، سطل زباله، وسایل قابل دسترس، نزدیک و جای راحت برای شستن لازم است.
:: نوع لباس دختر ساده و ملایم باشد
لباس دختر باید مطابق با فرهنگ ایرانی و اسلامی و متناسب با چهره شاخص فرهنگی و مذهبی باشد. بهتر است لباس عروس خانم بسیار ساده و بلند، پوشیده و راحت باشد زیرا باعث قضاوت بد خانواده پسر می‌شود و سوء تفاهم پیش می‌آید و خانواده پسر چنین برداشتی از دختر دارند که می‌خواهد خودش را تحمیل کند؛ از سوی دیگر باید توجه داشت مردان ایرانی لباس‌های پوشیده را بیشتر می‌پسندند.
:: پذیرایی از خواستگار و خانواده اش
پذیرایی را از بزرگترها شروع کنید بهتر است دختر و یا خانواده او در مراسم خواستگاری با تعارف کردن چای به سمت بزرگتر، احترامشان را نسبت به بزرگتر ابراز کرده و باعث جلب رضایت بزرگترها می‌شوند.
:: چند توصیه مهم در مورد جلسه خواستگاری
وقت جلسه اول خواستگاری محدود است. از 45 دقیقه تا یک ساعت. معمولا کمتر و بیشتر از آن نتیجه بخش نیست. همواره صحبت های مهم در فرصت نه خیلی کوتاه و نه زیاد ارائه می شود.
خانواده دختر و پسر، واقعیت‌ها را عنوان کنند. مقدار تحصیل، سن، بیماری و... در مراسم خواستگاری مطرح شود؛ زیرا بعد‌ها خانواده‌ها به خاطر مخفی‌کاری و یا دروغ همدیگر را سرزنش می‌کنند.
در جلسه اول خواستگاری درباره عقد، مهریه، مسائل اقتصادی و مادی هیچ صحبتی نمی شود و بسیار خوب است که محیط شاد و صمیمانه باشد.
خانواده‌ها سعی کنند که در مراسم خواستگاری و به هنگام خداحافظی و ترک کردن مجلس خاطرات خوشی بجا بگذارند و با روی خوش و روبوسی خداحافظی کرده تا پل‌های پشت سر خود را خراب نکنند، حتی اگر جواب خانواده دختر منفی باشد؛ چون امکان دارد این خواستگاری بار‌ها ادامه داشته باشد و خاطرات بد بجای بماند.
