مقدمه ای در مورد زیره
یکی از گیاهانی که به آسانی در دسترس ما ایرانیان قرار دارد زیره است، گیاهی که اغلب فقط به خاطر طعم و بوی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما همین دانه های کوچک زیره خواص بسیار زیادی دارند.
زیره به دو صورت سبز و سیاه در دسترس می‌باشد که در این مقاله شما را با زیره سیاه و بعضی از خواص آن آشنا می‌کنیم.
معرفی:زیره سیاه، شاه زیره یا زیره کرمانی
پراکنش عمومی:شمال و مرکز اروپا، عراق، ایران، افغانستان، پاکستان و روسیه
پراکنش در ایران: کرمان، تهران، قزوین، سمنان، مازندران و همدان
مشخصات زیره چیست؟
گیاهی 2 ساله با ریشه‌ای دوکی شکل و ساقه‌ای منشعب به ارتفاع حدود 60 سانتیمتر، دانه آن (میوه ) کشیده، مخروطی و دارای رگه های طولی برجسته می‌باشد .
موسم جمع آوری آن هنگام رسیدن میوه هایش است.
ترکیبات شیمیایی زیره
در ترکیب زیره سیاه مقدار قابل ملاحظه‌ای مواد پروتئینی موجود است و در حدود 5-4 درصد اسانس روغنی فرار دارد که در انواعمختلف آن با توجه به منطقه کشت، مقدار آن متفاوت است .
اسانس زیره سیاه از تقطیر زیره له شده با بخار آب گرفته می‌شود و تفاله زیره که مواد پروتئینی دارد، برای خوراک دام های شیری خیلی ارزشمند است . در اسانس روغن آن حدود 65-45 درصد کارون(Carvene) و مقداری کارول (carvol) دیده می‌شود. ضمنا بوی زیره به دلیل وجود ماده‌ای به نام کومینولمی‌باشد.
خواص و اثرات دارویی زیره سیاه چیست؟
طبع زیره سیاه خیلی گرم و خشک است.
زیره سیاه دارای خواص مدر، بادشکن، مقوی، زیادکننده شیر، قاعده‌آور، نیرودهنده، ضد کرم، هضم کننده، ضد تشنج، قابض، معرق، مقوی معده، قاطع اسپرم است.
زیره سیاه در موارد بلع هوا، نفخ شکم، برطرف کردن سوءهاضمه، تسهیل هضم غذا، دل پیچه کودکان، انگل معده و روده، دفع بادهای کلیه و مثانه، تنگی نفس، خفقان سرد، سکسکه نفخی، استسقاء به‌کار می‌رود.
زیره سیاه یک داروی سنتی برای رفع سوءهاضمه خصوصاً نفخ شکم است.
خوردن زیره سیاه یا روغن آن در رفع سوءهاضمه و دل دردهای کودکان مفید است.
زیره سیاه دارای خاصیت ضدگرفتگی دارد و برای رفع گرفتگی‌های دوران قاعدگی‌مفید است.
مقوی بدن و چاق کننده است. معده را گرم و تقویت می‌کند و کرم تنیا را دفع‌می‌کند. و اثر قابل ملاحظه‌ای در جلوگیری از ایجاد بادهای اضافی در روده و درمان‌اسهال دارد.
دم کرده یک قاشق مرباخوری میوه له شده زیره سیاه در نیم لیتر آب جوش‌برای تنبلی اعمال گوارشی 2 ـ 1 گرم ، بی‌اشتهایی، باد یا درد روده مصرف می‌شود و دانه زیره را یا می‌جوند و یا از گرد گیاه مخلوطی در آب میل می‌نمایند.
مصرف دم کرده زیره سیاه و یا جویدن آن در رفع و کاهش دردهای ناشی از قاعدگی، دردهای روده وبی اشتهایی بسیار مؤثر است،مصرف زیره سیاه یا روغن آن در رفع سوء هاضمه و دل دردهای کودکان و تنگی نفس نیز، کاربرد فراوانی دارد، دم کرده زیره سیاه همراه با گیاه " اوجی " در رفع اسهال، نفخ و سندرم تحریک پذیری روده مفید است.
این گیاه دارای خواص ضد عفونی کنندگی، ضد کرم، ضد تشنج و شل کننده عضلات بوده و مقوی و نیروبخش است؛ بنابراین مصرف آن به افراد دارای مشکلات مذکور توصیه می شود.
خواص و اثرات دارویی زیره ی سبز چیست؟
- ضد تشنج
- در دفع گاز معده و روده بسیار فید است
- قاعده اور و بهبود دهنده دردهای ناشی از قاعدگی
- در درمان مشکلات مثانه و کلیه مفید است
- برای رفع برونشیت از دم کرده مزیره استفاده کنید
- برای دل درد کودکان مفید است
زیره و مصرف سنتی آن
زیره سیاه از گیاهان قدیمی است که از سالیان دور در ملل مختلف مصرف دارویی داشته است . دیوسکوردیس، حکیم و گیاه شناس یونانی در قرن اول میلادی، زیره سیاه را به عنوان داروی تقویت کننده برای دختران جوان ضعیف و رنگ پریده تجویز می‌کرده است.
در نشریات طب سنتی درباره خواص و کاربرد زیره سیاه در کشورهای خاور دور چنین آمده است: تخم زیره سیاه ضد نفخ است.در شبه جزیره مالایا زیره سیاه یکی از 9 گیاهی است که آن را با گیاهان دیگر مخلوط می‌کنند و در یک جوشانده، در فواصل زمانی و به تدریج به زنان تازه زایمان کرده می‌دهند.
در اندونزی در شهر مالی، برگ های گیاه را با سیر مخلوط و کاملا له نموده و بر روی پوست ملتهب و مبتلا به اگزما استفاده می‌کنند. در هندوستان، تخم زیره سیاه را به عنوان ضد نفخ و تقویت کننده معده مصرف می‌کنند و برای افزایش ترشح شیر، استفاده از آن را به مادران توصیه می‌کنند .
زیره سیاه و کاهش وزن
اکثر افرادی که دچار اضافه وزن و یا چاقی می‌باشند، چنانچه به عطاری مراجعه کرده باشند، حتما یکی از موادی که به آنها پیشنهاد می‌شود، عرق زیره است، اما آیا عرق زیره تاثیری در کاهش وزن دارد؟ آیا بدون داشتن رژیم غذایی و اصلاح شیوه زندگی و تنها با خوردن عرق زیره می‌توان به کاهش وزن پایدار دست یافت؟ آیا مصرف مداوم آن عوارض جانبی ندارد؟
در منابع علمی از دانه های زیره به عنوان ماده تحریک کننده اشتها یاد می‌شود، اما تاثیر عرق زیره بر کاهش وزن به طورعلمی ثابت نشده است. در تحقیقاتی که تاثیر عرق زیره را بر افزایش چربی های خون در موش ها بررسی کردند، یکی از یافته های جانبی، کاهش وزن موش ها بوده است.
اخیرا محققین تاثیر مخلوط 4 ماده گیاهی شامل زیره را در کاهش وزن در انسان مورد بررسی قرار دادند. در پایان این مطالعه، مصرف 4 نوع گیاه در افراد شرکت کننده موجب کاهش وزن شد.
با توجه به مطالب بالا باید متذکر شد که برای اثبات اثر مفید زیره در کاهش وزن نیاز به مطالعات بالینی و کنترل شده بر روی انسان می‌باشد تا با اطمینان، مصرف آن به افراد، با توجه به وضعیت سلامتی آنها توصیه شود.
از نظر متخصصین تغذیه همواره بهترین راه برای کاهش وزن پایدار، استفاده از رژیم غذایی علمی، متناسب ومتعادل تحت نظرمتخصص به همراه افزایش فعالیت بدنی و اصلاح رفتارهای غذایی است.
استفاده از عرق زیره به تنهایی ضامن کاهش وزن پایدار نیست. اما با توجه به خواص دانه های زیره که در بالا به آنها اشاره شد، توصیه می‌شود در طبخ غذاها، از این دانه های مفید بیشتر استفاده شود.
طرز تهیه دمنوش زیره
نام علمی: Bunium persicum
یک قاشق غذاخوری زیره سیاه را در یک قوری به همراه آب در دمای 80 درجه به مدت 15 الی 20 دقیقه دم کنید.
موارد منع مصرف زیره
- زیاده روی در مصرف زیره بعلت طبع گرم ممکن است باعث کهیر شود.
- زیره تاثیر بسزایی روی ترشحات هورمون تیروئید دارد و باعث افزایش میزان ترشحات می‌شود. بنابراین برای افرادی که از بیماری کم‌کاری تیروئید رنج می‌برند بسیار مفید است. اما افرادی که لاغر هستند و تیروئید دارند نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند، زیرا دچار پرکاری تیروئید می‌شوند.
ویدئو مربوط به خواص زیره
گرد آوری شده ی مجله ی اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
