هدی لامار؛ هنرپیشه ای که حیات تلفن های هوشمند مرهون تلاش هایش است

هِدی لامار بانویی است که حیات تلفن های هوشمند را ممکن کرد.

ممکن است او را با عنوان «زیباترین بانوی جهان» بشناسید که البته خودش همواره از این عناوین پر طمطراق بیزار بود و تبری می جست. آغاز به کار این بانو در سال 1933 و با فیلمی از جمهوری چک با نام «اکستازی» کلید خورد. او بعدها راهی آمریکای شمالی شد و در آنجا در فیلم های مشهوری نظیر Tortilla Flat و Samson and Delilah به ایفای نقش پرداخت و در دوران طلایی بازیگری حرفه‌ایش فیلم های دیگری هم ساخت.

با این حال اما هالیوود لامار را راضی نمی کرد و از نظرش غنای لازم را نداشت. به همین خاطر هم لامار غالبا از حضور در جشن ها خودداری می کرد و در مقابل وقتش را صرف طراحی روی تابلوهایی می کرد که در تمام فضاهای منزلش نصب کرده بود. او در برهه های تنهایی اش طراحی چراغ های راهنمایی را تغییر داد و حتی تبلتی اختراع کرد که درون نوشیدنی های فاقد الکل حل می شد. لامار حتی تصویرسازی دیگری از بال های یک هواپیمای کم مصرف ارائه کرد.

اما در زمره طرح ها و نوآوری های این خانم یکی از آنها بیشتر از همه می درخشید: شکلی از پرش فرکانس که پیش قراولی شد بر ابداع بلوتوث، وای فای و GPS که البته همگی شان هم در موبایل ها موجودند.

الکساندر دین تهیه کننده فیلم های مستند در توضیح دلایلش برای کارگردانی فیلم «اعجاز: داستان هدی لامار» می گوید:

وقتی چشمانمان را می بندیم اسم هیچ زنی به ذهنمان نمی آید و در مقابل نام افرادی نظیر توماس ادیسون درنظرمان نقش می بندد. خانم لامار این اختراع بسیار مهم را انجام داده و هیچگاه نامش به رسمیت شناخته نشده است.

اما باید اشاره کنیم لامار تنها بانویی نیست که زیر سایه همسر یا همکاران مرد خود کار کرده و تلاش هایش به این واسطه نادیده گرفته شده است. رزالیند فرانکلین هم که در کشف رشته های DNA نقش داشت؛ Ada Lovelace مولف اولین برنامه ها و الگوریتم های کامپیوتری و لیزا میتنر کاشف همجوشی هسته ای تنها قطره ای از این دریای عظیم هستند.

اما عجیب آنکه در مورد تمامی این افراد، با وجود تلاش های شبانه روزی و دستاوردهای مهم شان، این همکاران مرد آنها بودند که مورد تقدیر و تشکر قرار گرفتند و جوایز نوبل را با خود به خانه بردند. در اثبات این گفته شاید بد نباشد نگاهی بیاندازید به تعداد برندگان خانم جایزه نوبل (48 نفر) در قیاس با 844 نفر مردی که در طول سالیان موفق به دریافت این جایزه شده اند. در رشته های مرتبط با علوم نیز تعداد زنانی که نوبل دریافت کرده اند از مرز 19 نفر فراتر نرفته است.

هدی لامار مخترع وای فای

به گفته Gwenaelle Proust، یکی از استادیاران دانشکده مهندسی عمران دانشگاه سیدنی، هم اکنون هیچ سوابق مدونی در مورد زنانی که در جوامع علمی تلاش هایشان به رسمیت شناخته نشده وجود ندارد. او اضافه کرد که زنان در دوران لامار گاهی اوقات اجازه ورود به فضاهای آزمایشگاهی را پیدا نمی کردند. خدا می داند چه مغزهایی به خاطر جنسیت شان نادیده گرفته شدند و هدر رفتند.

و اینجاست که اعجاز متولد می شود؛ فیلمی که به آن اشاره کردیم همین هفته به مناسبت روز جهانی زن در استرالیا و انگلستان اکران شد. هشتم مارس در واقع روزی است برای تجلیل از مشارکت زنان در حوزه هایی نظیر سیاست، تکنولوژی و علوم.

از نظر Dean که پیشتر مستندات تلویزیونی متعددی ساخته، سرگذشت لامار امکانی را برای او فراهم آورده تا به سوالی پاسخ دهد که سال هاست ذهنش را به خود مشغول کرده: اینکه چرا زنان مخترع نادیده گرفته می شوند؟

«اعجاز» چالشی تازه برای دین به شمار می رفت که برای نخستین بار در طول حیات حرفه ایش در نقش کارگردان ظاهر شده بود. هدفش بازشناسی این هرپیشه بود به نحوی که شایستگی اش را داشت. او البته تلاش می نمود تا تصویری سه بعدی از لامار را در فیلم مستند خود ارائه دهد؛ شخصیتی پیچیده که شش بار ازدواج کرد و طلاق گرفت و یکبار هم به خاطر آنچه خودش «سوء استفاده از اسم و رسمش» خوانده بود پای کمپانی برادران وارنر را به دادگاه کشید.

دین می گوید در این مسیر از روزنامه نگاری به نام فلمینگ میکس کمک گرفته؛ شخصی که در سال 1990 میلادی مصاحبه ای با لامار 76 ساله انجام داد.

علاوه بر این، دین حتی ده ها نامه را برای هنرپیشگان نزدیک به لامار ارسال کرد و از آنها خواست که بیشتر در بعد شخصیت مخترع وی کنکاش کنند و برای ساخت فیلم هایش حتی به سراغ دایان کروگر و مل بروکس رفت.

فیلم دین با تصویری از دوران جوانی لامور در اتریش شروع می شود؛ جایی که در آن او با نام اصلی Hedwig Kiesler متولد شد. وی بعد از شروع به کارش در سینما و در حالی که تنها 19 سال داشت با Fritz Mandl ازدواج کرد؛ یک تولیدکننده اتریشی تسلیحات که با نازی ها همکاری می کرد. این ازدواج اما مدت زمان زیادی دوام نیاورد.

او بعد از جدایی از همسرش در سال 1937 میلادی تصمیم گرفت که عازم آمریکا شود. در آنجا لامور با لوییس میر هم-بنیانگذار Metro-Goldwyn-Mayer دیدار کرد و همین آشنایی باب حضورش در فیلم هایی که بعدها باعث موفقیت وی شدند را باز نمود و در همین اثنا بود که او رسما نامش را به هدی لامار تغییر داد.

او در منزل یکی از دوستانش با پیانیست و آهنگساز مطرح George Antheil دیدار کرد و در همین دیدار بود که از علایقش برای اختراع کردن گفت. سال 1940 میلادی بود؛ چند سال قبل از ورود آمریکا به جنگ جهانی دوم.

George Antheil

لامار و Antheil مصمم بودند که از کشورشان در برابر حملات آلمان دفاع کنند. آنها سخت تحت تاثیر پیانو رول بودند؛ کاغذ مشبکی که پلیر پیانو را کنترل می کند. در همین راستا نیز این دو نفر دستگاهی ساختند که با استفاده از سیگنال های رادیویی جهش کننده بین فرکانس های 88 اژدرها را به سمت اهدافشان هدایت می کرد. آنها دریافتند که این تغییر پیاپی مانع از دستیابی دشمن به مکانیزمهای کنترلی اژدرها می شود.

این دو نفر در ادامه موفق می شوند که پتنت اختراع خود را با شماره 2.292.387 در سال 1942 میلادی به ثبت برسانند اما ارتش آمریکا خالق این اختراع را که ستاره سینمای آن دوران بود چندان جدی نگرفت. لامار و Antheil هم با وجود آنکه ارتش و حتی باقی بخش های دنیا از تکنولوژی ابداعی شان در بخش های مختلفی از جمله تلفن های همراه، بلوتوث و ارتباطات بیسیم استفاده کردند، حتی یک سکه هم از این اختراع عایدشان نشد.

دین می گوید: آدم های زیادی نامشان حذف شد و نادیده گرفته شدند که هدی یکی از آنها بود.

زمان زیادی به طول انجامید اما حالا لامار و Antheil را به عنوان مخترعان جهش فرکانس در نظر می گیرند که این کشف نیز در نهایت به ابداع وای فای، بلوتوث و GPS منتهی شد. در سال 1997 میلادی و در حالی که لامار 82 ساله بود بنیاد پیشروان الکترونیک دو جایزه را به خاطر دستاوردهایش به وی اهدا کرد.