عید پاک که مهم‌ترین جشن مسیحیان در جهان به شمار می‌رود، به صلیب کشیده شدن، مرگ و رستاخیز عیسی مسیح را به یاد می‌آورد. مروری تصویری بر شماری از آداب و عناصر مهم این جشن.
عید پاک
مناسک دینی و رسوم بومی
اگرچه عید پاک مهم‌ترین جشن مسیحیان به شمار می‌رود، اما نمادها و آداب این عید، مثلا در آلمان، تنها تا اندازه‌ای ریشه در مذهب دارند. تخم‌مرغ، خرگوش و بره ویژه‌ی عید پاک از جمله نمونه‌هایی هستند که در آنها دین مسیحیت با آیین غیرمذهبی پیش از دوران مسیح در هم تنیده است. اینکه عید پاک، عید رستاخیز عیسی مسیح است، نکته‌ای است که هر روز شمار کمتری از آلمانی‌ها از آن آگاهی دارند.
پنجشنبه میثاق
پنجشنبه میثاق که به پنجشنبه مقدس یا پنجشنبه فرمان نیز شهرت دارد، به یادآورنده شام آخر عیسی مسیح با حواریون است که او در آن با یارانش نان و شراب قسمت می‌کند. شام آخر از جمله رویدادهای مهم مذهبی است که هنرمندان بزرگ آن را به تصویر کشیده‌اند، از جمله لئوناردو داوینچی که صحنه‌ای از این شام را در یکی از آثار معروف خود جاودانه کرده است.
جمعه نیک
مسیحیان جهان در روز آدینه مقدس یا جمعه نیک مراسمی را به یاد به صلیب کشیده شدن عیسی مسیح برگزار می‌کنند. جمعه نیک روز سوگواری است و مسیحیان در این روز معمولا از خوردن گوشت پرهیز می‌کنند. این سنت که شماری از پیروان مسیحیت جمعه‌ها گوشت نمی‌خورند نیز ریشه در همین روز مهم مذهبی دارد.
تخم‌مرغ‌های رنگی
در آلمان تخم‌مرغ‌های رنگی به جزئی ثابت از جشن و ایام عید پاک بدل شده است. رسم بر این است که پدر و مادرها در عید پاک تخم‌مرغ‌ها را پنهان می‌کنند تا کودکان بتوانند آنها را پیدا کنند. برای مسیحیان تخم‌مرغ نماد رستاخیز است. از قرون وسطی به این سو، کلیسا خوردن گوشت و تخم‌مرغ را در ایام روزه‌گیری منع کرده بود و مردم نیز برای آنکه تخم‌مرغ‌ها فاسد نشوند، آنها را می‌پختند و گاه نیز رنگ می‌کردند.
خرگوش عید پاک
از دید بیولوژیکی رابطه‌ای میان تخم‌مرغ و خرگوش وجود ندارد، اما خرگوش حیوانی است که نویددهنده‌ی بهار است و همچنین به عنوان نماد کهن زایش و باروری شناخته می‌شود. در آلمان خردسالان بر این باورند که خرگوش‌ها تخم‌مرغ‌ها را پنهان می‌کنند. در سال 1662 میلادی برای اولین بار بطور مکتوب از این رسم یاد شده است.
آیین تخم‌مرغ‌زنی
یکی از بازی‌های مرسوم در آلمان در روزهای عید پاک، به ویژه در ایالت بایرن و در مناطق کناره رود راین، این است که تخم‌مرغ‌ها را به هم بزنند و برنده آن کسی است که تخم‌مرغ او سالم بماند. البته این بازی ریشه‌ای دینی یا مذهبی ندارد.
خوردنی‌های نمکی در ایتالیا
در حالی که در آلمان در ایام عید پاک معمولا شرینی و شکلات‌های تخم‌مرغ‌شکل صرف می‌شود، در ایتالیا خوردنی‌های نمکی هم بسیار رایج است، از جمله کیکی که با اسفناج و تخم‌مرغ طبخ می‌شود.
شمع عید پاک
در گذشته این شمع‌های عید پاک بودند که به مراسم عبادت شبانه در کلیسا نور می‌بخشیدند. نور شمع‌های عید پاک در عین حال نماد نورانی شدن مسیحیان با بازگشت عیسی مسیح است و نشان‌دهنده‌ی پیروزی او بر مرگ و نیستی. رسم بر آن است که نخست شمع عید پاک افروخته شود و با آن شمع‌های دیگر روشن شوند.
عید پاک در انگلیس
انگلیسی‌ها در روز جمعه نیک معمولا از خوردن غذای زیاد خودداری می‌کنند. از جمله خوردنی‌هایی که در این روز صرف می‌شود، نوعی نان کشمشی به نام Hot Cross Buns است که روی آن یک صلیب نقش بسته. از دیگر رسم‌های رایج در انگلیس آویختن تخم‌رغ‌های رنگی به شاخه‌های بیدمشک است. به باور انگلیسی‌ها، لمس کردن شاخه‌های بیدمشک خوشبختی می‌آورد.
آب عید پاک
برخی از رسم‌ها از جمله آوردن "آب عید پاک" کم و بیش از میان رفته‌اند. طبق این رسم، دختران جوان در شب پیش از یکشنبه عید پاک از رودخانه‌ای آب می‌آورند. این آب نماد زندگی است و اگر این دختران در حین رفت و برگشت به رودخانه سکوت کنند، زیبایی و باروری آنان بیشتر می‌شود. این رسم در میان اقلیت‌های اسلاو که در شرق آلمان سکونت دارد، همچنان زنده است.
مراسم آب‌بازی در لهستان
یکی از مراسمی که در روز دوشنبه‌ی عید پاک در لهستان رواج دارد، رسم آب‌بازی است. لهستانی‌ها با سطل‌های پر به یکدیگر آب می‌پاشند. این رسم که Smingus-Dyngus نام دارد، به یادآورنده غسل تمعید شاهزاده "میشکو اول" لهستان است که در سال 996 میلادی مسیحیت را در این کشور رواج داد.
بره عید پاک
بره‌ی عید پاک ریشه در عید پسح یا فصح دارد که از جشن‌های یهودیان محسوب می‌شود. در این جشن که به یادآورنده‌ی آزاد شدن قوم یهود از قید برده‌داری فرعون‌های مصر است، رسم است که بره‌ای قربانی شود. یهودیان در این روز درهای منازل خود را با خون بره علامت‌گذاری می‌کنند تا عزرائیل به سراغشان نیاید. در دین مسیحیت نیز بره نماد معصومیت و بی‌گناهی عیسی است.
زنگ ناقوس کلیسا
در روز یکشنبه عید پاک کلیساها با به صدا درآوردن ناقوس، رستاخیز عیسی مسیح را نوید می‌دهند. در روز پنجشنبه میثاق یا مقدس که شب پیش از به صلیب کشیده شدن عیسی است، ناقوس کلیساهای کاتولیک معمولا خاموش می‌مانند.
عید پاک در اسپانیا
در هفته‌ی موسوم به "سمانا سانتا" که در اسپانیا رواج دارد، دسته‌های عزاداری در خیابان‌ها به راه می‌افتند. کسانی که در این مراسم شرکت می‌کنند، معمولا نقاب، کلا‌ه‌های نوک‌تیز و لباس‌های بلند بر تن دارند، با پاهای برهنه در حرکتند و معمولا صلیب یا مجسمه‌ای از مریم مقدس یا عیسی مسیح را بر دوش می‌کشند.
آتش عید پاک
رسم آتش عید پاک از آدابی است که ژرمن‌ها نیز با آن آشنایی داشتند. زبانه‌های آتش وسیله‌ای بوده است برای پایان بخشیدن به سرما و سختی‌های زمستان و همچنین راندن شیاطین و ارواح خبیثه. افزون بر این، گفته می‌شود که نور آتش خوشبختی می‌آورد. امروزه رسم بر آن است که در روستا‌های کوچک یا در جمع خانوادگی کوچک، آتشی به مناسبت عید پاک برافروخته شود. این رسم از جمله در فنلاند بسیار رایج است.
عید پاک در ایران
در کنار جشن کریسمس، عید پاک نیز از مناسبت‌های مذهبی مهمی است که اقلیت‌های مسیحی در ایران آن را جشن می‌گیرند.
گردشگری و قدم زدن در ایام عید پاک
اگر چه بسیاری در روزهای عید پاک برای قدم زدن و هواخوری بیرون می‌روند، اما این کار در اصل ریشه در آدابی قدیمی دارد. رسم بر آن بوده که پس از دوران سرد و طولانی زمستان، لباسی پاکیزه بر تن کنند و با قدم زدن در طبیعت به بهار خوشامد بگویند. امروزه هم اکثر جماعت‌های کلیسایی مسیحیان را به قدم‌زدن‌های مشترک دعوت می‌کنند.
