نوروز۹۷ را در رختشویخانه زنجان، متفاوت تجربه کنید

نظافت و پاکی در فرهنگ ما ایرانی ها جایگاه ویژه ای دارد. بناهای بسیاری هم به این امر تعلق گرفته که هم اکنون به عنوان موزه از آن استفاده می شود. موزه هایی که در سراسر این سرزمین به چشم می خورند و حامل تاریخ ما هستند. در این عید و نوروز97 قصد ما آشنا کردن شما با بنایی تاریخی و متفاوت از زنجان زیباست. شاید با این آشنایی مختصر علاقمند شوید که این بنا را در برنامه نوروزی خود قرار دهید. با من همراه شوید. این مقاله درباره بنای رختشویخانه زنجان، معماری رختشویخانه زنجان و قدمت رختشویخانه زنجان برای نوروز97 است.

زنجان سرفراز و دیدنی برای نوروز97

زنجان یا زنگان مرکز استان و شهرستان زنجان در شمال غرب ایران و از بزرگترین شهرهای شمال غرب ایران برای نوروز97 است. براساس آمار دارای 521302 نفرجمعیت در سال 1395 خورشیدی بوده و بیستمین شهر کشور از لحاظ جمعیت محسوب می شود. نام زنجان، عربی واژه زنگان است. مردم منطقه هنوز هم تلفظ زنگان را به کار می برند. شهر زنجان در دره زنجان چای از شاخه های قزل اوزن قرار گرفته و سر راه شوسه و راه آهن تهران به تبریز می باشد. صنایع دستی از قبیل ورشوسازی، نقره سازی، ملیله کاری، چاروق دوزی، چاقوسازی و فرش بافی در زنجان مشهور است. زنجان از شمال به شهرستان طارم، خلخال و میانه، از مشرق به سلطانیه و طارم، از جنوب به خدابنده و ایجرود و از غرب به شهرستان ماهنشان محدود است. در مورد وجه تسمیه شهر زنجان تاکنون نظرات گوناگونی از سوی پژوهشگران و نویسندگان ارائه شده است. قدیمی ترین نامی که به این منطقه اطلاق شده است، آندیا Andia و سپس زندیگان به معنای اهل کتاب زندگان از پسوندی فارسی است که در دوره ساسانیان بر این منطقه گذاشته شده است. گفته می شود بنای شهر زنجان در زمان اردشیر بابکان ساخته شده و در آن زمان نام شهین یعنی منسوب به شاه به آن اطلاق شده است. هم اکنون روستایی چسبیده به شهر با نام سایان وجود دارد که به احتمال قوی تغییر یافته شاهین و یا شهین بوده است. از اواخر دوره قاجاریه به علت استقرار ایل خمسه نام خمسه نیز بر آن نهاده شد. حمدالله مستوفی، تاریخ نگار نامدار بنیاد شهر زنجان را از اردشیر بابکان سر دودمان ساسانیان دانسته است. امروزه زبان مردم زنجان ترکی آذربایجانی با لهجه زنجانی است و از لحاظ فرهنگی و زبانی به مانند سایر شهرهای آذربایجان نشین ایران است. هم اینک استفاده از لغات فارسی در مکالمات روزمره مردم منطقه مرسوم شده و مردم استان زنجان در اداره ها، مدارس و مکان های عمومی به زبان ترکی و فارسی و در مکالمه های روزمره و محلی به زبان ترکی صحبت می کنند. اهالی زنجان از شیعیان به شمار می روند و هر ساله دسته عزاداری حسینیه اعظم زنجان از خیابان فردوسی تا بلوار آزادی که فاصله چند کیلومتری است در هشتم محرم با قدمت بیش از یکصد ساله برگزار می شود که از نمادهای عزاداری و دین داری مردم زنجان است که علاوه بر زنجان از سایر شهرهای داخلی و خارجی با جمعیت چندصد هزار نفری، واقعه عاشورا را گرامی می دارند. حسینیه اعظم زنجان یکی از بزرگترین مراکز مذهبی جهان تشیع است که روز هشتم محرم هر سال بزرگترین دسته عزاداری جهان را برگزار می کند که قدمتش به دوران قاجاریه می رسد و دومین قربانگاه جهان اسلام پس از منا در عربستان و نخستین قربانگاه جهان تشیع در زنجان نیز می باشد. سوغات زنجان چاقو و چاروق، فرش زنجان و ملیله است. صنایع دستی زنجان عبارتند از چاروق دوزی، ملیله کاری شامل سینی، سرویس بشقاب کاسه و وسایل مصرفی، وسایل زینتی و تابلوهای بی بدیل زینتی، مسگری، چاقو سازی، گلیم بافی، فرش بافی، تذهیب، تراش سنگ های قیمتی، رنگرزی، منبت کاری، نگارگری، مصنوعات چرمی، معرق چوب و قلم زنی. گردن بند و دست بندهای دست ساز هم به عنوان سوغاتی کم یابی در این استان شناخته می شود. استان زنجان به علت داشتن تنوع آب و هوایی، برخورداری از منابع آب و حاصلخیزی خاک به صورت یک منطقه مناسب کشاورزی درآورده است. کشاورزی به صورت های آبی و دیمی در آن انجام می گیرد. کشاورزی دیمی بیشتر در نواحی کوه پایه ای و دامنه کوه ها انجام می شود. این استان از نظر تولید انگور در بخش محصولات زارعی مقام اول را در کشور دارد. محصولات عمده کشاورزی استان که برخی از آن ها صادر هم می شوند عبارتند از انجیر، برنج، انگور، زرد آلو، سیب، لوبیا، خیار، پیاز، گردو، فندق، بادام، زیتون، انار و سیر. از بین محصولات ذکر شده زیتون، انار، برنج، سیر و انجیر جز محصولات عمده شهرستان طارم به شمار می رود. در واقع استان زنجان یکی از قطب های مهم کشاورزی و دامداری غرب کشور به شمار می آید که به دو شیوه صنعتی و سنتی صورت می گیرد. دامپروری در این استان بیشتر به صورت رمه گردانی عشایری رواج دارد. این استان در زمینه دامپروری صنعتی و تولید گوشت و شیر در سطح کشور جایگاه در خور توجهی را به خود اختصاص داده و یکی از مراکز مهم پرورش مرغ و مرغداری کشور محسوب می شود. این مقاله درباره بنای رختشویخانه زنجان، معماری رختشویخانه زنجان و قدمت رختشویخانه زنجان برای نوروز97 است.

مجموعه تاریخی بنای رختشویخانه زنجان برای نوروز97

بنای رختشویخانه یا مجموعه تاریخی رختشویخانه در قلب بافت تاریخی شهر زنجان برای نوروز97 که منطبق بر حصار قدیمی شهر می باشد، در یک منطقه پرتراکم مسکونی احداث شده است. مردم شهر، لباس و رخت خود را در آن محل می شسته اند. چنین کاربری برای یک بنای عمومی در جهان مشابه ندارد یا کم نظیر است. این بنا در حال حاضر تعمیر و مرمت شده و به عنوان موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرد و مردم می توانند از آن بازدید کنند. این بنا در سال های گذشته به جهت وجود هوای سرد در زمستان ها برای بانوان زنجانی ساخته شده است. این بنا توسط دو برادر به نام های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا ساخته شده است. زمین این بنا توسط علی اکبر خان توفیقی اولین شهردار وقت زنجان خریداری شد و در سال 1345 ه‍.ق توسط او ساخته شده است. سبک و سیاق معماری این بنا را می توان به شیوه اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی نسبت داد. بنای تاریخی رختشویخانه زنجان در محل معروف به بابا جامال چوقوری در قلب بافت تاریخی شهر زنجان قرار گرفته و دسترسی به بنای رختشویخانه از خیابان سعدی از طریق کوچه فرهنگ نیز امکان پذیر است. هدف از ساخت این رختشویخانه، تامین امنیت و آسایش زنان در یک مکان سرپوشیده بوده است. این مقاله درباره بنای رختشویخانه زنجان، معماری رختشویخانه زنجان و قدمت رختشویخانه زنجان برای نوروز97 است.

مشخصات بنا برای نوروز97

آب این محدوده برای نوروز97 که دارای فضاهای متعددی است از قنات قلعچه حاجی میربها تامین می شد. فضاهای این مجموعه برای نوروز97 را می توان به دو بخش مدیریت رختشویخانه شامل حیات و قسمت مسکونی و فضای اصلی شستشوی رخت که خود دارای چهار قسمت است تقسیم کرد. حیاط محوطه ای است به شکل مربع و مستطیل به میزان 400 متر مربع، شامل درختکاری و فضای سبز و اعیانی آن در شمال محوطه به مقدار 60 متر مربع شامل دو اتاق و یک ورودی است که این ورودی فضاهای محوطه، سرایداری و محل شستشوی رخت را به همدیگر متصل می نماید. پلان و نمای این واحد مسکونی، دارای بار فرهنگی بوده و به سبک معماری سنتی شناخته شده زنجان، احداث شد. خزینه این رختشویخانه 17 متر طول 11.5 متر عرض و حدود 8 متر ارتفاع دارد. فضایی شبیه تراس مشرف به فضای رختشویخانه وجود دارد که به عبارتی می توان آن را شاه نشین و محل مدیریت نامید. محل ورودی بنا به شبکه ارتباطی کوچه های شهر راه پیدا می کرد و خانمی که گفته می شود همسر معمار این بنا بوده است کار کنترل و نظارت بر امور رختشویخانه را برعهده داشت و در قبال این کار مبلغی ماهیانه دریافت می کرد. از معماری این فضا چنین استنباط می شود که معمار آشنایی کاملی به شیوه سنتی داشته که توانسته است با کمک قوس ها و نورگیرها فضای دل انگیزی را در قسمت بالای انبار سالن اصلی رخت شوی خانه و تردد افراد ایجاد کند. طراحی و اجرای فضای داخلی و اصلی بنای رختشویخانه، دورنمای بسیار زیبایی دارد و سالن آن با 11 ستون به طور قرینه به دو قسمت تقسیم شده است. فاصله 11 ستونی که به طور قرینه سالن را به دو قسمت تقسیم کرده اند در جهت قرینه از چهار واحد حوضچه و مجاری آب در حد فاصل حوضچه ها تشکیل شده و حدود آن را سنگ های حجاری شده از جنس تراورتن از یکدیگر مجزا می شود. این متن درباره بنای رختشویخانه زنجان، معماری رختشویخانه زنجان و قدمت رختشویخانه زنجان برای نوروز97 است.

کلام آخر برای نوروز97

با شرح بنای دیدنی رختشویخانه امیدوارم شما این موزه تاریخی را در برنامه نوروز97 خود و خانواده قرار دهید و از آن لذت ببرید. این متن درباره معماری رختشویخانه زنجان و قدمت رختشویخانه زنجان برای نوروز97 است.