درختچۀ خرزهره

NERIUM OLEANDER

نام‌هاى دیگر: ورد الحمام-دفلا-خرزهرج-جاروجور-گیش-کیش-دفلى-سم الحمار- ورد الحمار-زقوم-حبن-حبین-پهى-جین.

Laurier. rose-Nerium-Nerion-Oleandre-Rose bay-Rose. laurel.

مشخصات: گیاهى است از خانوادۀ Apocynaceae ، درختچۀ کوچکى و زیبایى است که برگهاى آن سبز تیره، باریک و نیزه‌اى کشیده چرمى و گوشتى و بدبو به طول 25-10 سانتیمتر است و داراى گونه‌هاى مختلف مى‌باشد. گلهاى آن معمولا از خرداد تا پاییز به رنگهاى مختلف در گونه‌هاى مختلف آن سفید، صورتى، سرخ، آتشین و کم‌پر و پرپر مى‌باشد ظاهر مى‌شود. این درختچه ناخزان و همیشه سبز است و بومى مناطق مدیترانه‌اى بوده و در نواحى وسیعى از جهان، در خاور دور، اروپا، آمریکا و ایران نیز کاشته مى‌شود.
ارقام مختلف آن در اغلب مناطق ایران در غرب کشور، استان مرکزى، لرستان، اصفهان و جنوب غربى ایران در اندیمشک، مهران و در کرمان، بلوچستان و بندرعباس و نیک‌شهر، سیستان و مناطق شرقى و همچنین در اغلب باغها و پارکها کاشته مى‌شود.

برگ خرزهره

طبیعت آن: گرم و خشک است.
ترکیب شیمیایى:3/1 منوگلوکوزید، گلوکوزیدهاى نرى‌ئین و اولئاندرین یا فولیزین و فولیاندرین- کوئرستین-کورتزین-کمیفرول-کاردنولید گلى کوزید-اولئاندرین-نریوکورئین-نریوکورین -نریانتین-آدنین-دآستیل‌اولئاندرین-نریودولئین.

خواص درمانى:
1-آن را همراه با گلهایش در آب به مدت شش تا هفت ساعت آن‌قدر بجوشانید تا کاملا پخته و له شود، بعد با فشار آب آن را گرفته و با نصف مقدار آن روغن زیتون مخلوط کنید و روى آتش ملایم بجوشانید تا آب آن تبخیر شده و روغن باقى بماند.

مالیدن آن براى درمان پوستى که مقدمۀ کچلى است، خارش پوست و حکه و جرب زخم شده و تسکین درد پشت و رفع بیماریهاى سرد و آرامش اعصاب و تسکین درد کمر و پشت و درد زانو و عرق النساء مفید است.

2-خشک آن را بسایید و با پیه ذوب شده به صورت پماد درآورید و روى پوست بمالید براى رفع ناراحتى‌هاى پوستى و جرب مفید است.

3-آن را همراه با گلهایش بپزید و ضماد کنید. براى تحلیل ورمهاى سفت و تسکین درد آنها و تسکین درد زانو و سیاتیک و دفع جرب و رفع ناراحتى‌هاى پوست بسیار مؤثر است.

4-گرد آن را روى زخمها بریزید، آن را التیام مى‌دهد.

5-گذاردن مشمع آن براى درمان کمردرد و رماتیسم مفصلى و درد کمر تا زانو مفید است.

6-اگر گرد آن در بینى کشیده شود عطسه‌آور شدید است.

گل خرزهره

خواص درمانى:
1-دو گرم از آن را دم کنید و آب صاف‌کرده‌اش را بنوشید. براى بازیابى قدرت از دست رفتۀ بدن مفید است.

2-گرد آن را دم کنید و بر سر بمالید. رنگ مو را از بین مى‌برد، مو را نرم و خوشرنگ مى‌کند.

تذکر: سمّى است و براى ریه مضر مى‌باشد، لذا در مصرف داخلى، باید خیلى جانب احتیاط را رعایت نمود و بیش از حد مجاز مصرف ننمود، لذا حتما باید با نظر پزشک مصرف شود.

پوست درختچۀ خرزهره
ترکیب شیمیایى: گلوکوزیدى به نام کورتنرین-اولئاندرین-نریانتین-نرى‌ئین-نریوکورین- نریوکورئین-نریودولئین.
خواص درمانى: آن را همراه با برگهایش نرم بکوبید و با روغن مخلوط نموده و در موارد بیمارى جلدى هرپس روى التهابهاى پوست بگذارید، مؤثر است.

ریشۀ خرزهره
خواص درمانى: اگر مقدار کمى از نوعى که گل سفید مى‌دهد را در شیر گاو و تازه بجوشانید بعد کرۀ آن را بگیرید و کمى از آن بخورید. براى تقویت نیروى جنسى و تأخیر انزال نافع است.

درختچۀ خرزهرۀ معطر

نام‌هاى دیگر: گیش-گاندر-کیش-کوران-کالگار-جر. Sweet scented oleander
مشخصات: گیاهى است از خانوادۀ Apocynaceae ، درختچه یا درخت کوچکى است شبیه خرزهره با این تفاوت که گلهاى آن معطر است و گونه‌هاى دیگرى نیز دارد.

این گیاه در قسمتهایى از هند نظیر وزیرستان و بلوچستان مى‌روید و در سایر مناطق هند به‌طور وسیعى کاشته مى‌شود. در ایران در اکثر مناطق جنوب کشور از خوزستان تا فارس، بلوچستان و کرمان انتشار دارد که تا ارتفاع 1600 مترى مى‌روید، در باغهاى شمال ایران مخلوط با سایر گونه‌ها دیده مى‌شود گلهاى سفید و کمى معطر آن از خرداد تا اوایل پاییز ظاهر مى‌شود.

درختچۀ خرزهره

برگ خرزهرۀ معطر

ترکیب شیمیایى: ترکیبى مشابه روتین-گلوکوزیداودورین-ال. استروفانتین-نریوکورین
خواص درمانى:
1-اگر آب دم‌کردۀ آن نوشیده شود، جنین را سقط مى‌کند.
2-با آب جوشاندۀ آن شست‌وشو کنید، ورم‌ها را کاهش مى‌دهد.
3-آن را همراه با پوست درخت نرم بسایید و با روغن مخلوط کنید و روى تبخال و تاولهاى هرپس بمالید. درمان‌کننده است.
4-عصارۀ الکلى آن به‌طور خوراکى و یا تزریق در حد مجاز مصرف. اثر تقویت‌کننده قلبى دارد.

پوست درختچۀ خرزهرۀ معطر
ترکیب شیمیایى: مواد سمى نرى اودورین و نریودرین و کارابین-نریودورئین-نریئودورین کارابین که ماده‌اى است شبیه رزین-یک مادۀ متبلور شبیه فنول-ال. استروفانتین-چربى-تانیک اسید-اودوروزید 7^A-G^4 اودوروزید 8^D -اودوروزید 9^F که شبیه مادۀ گراسیلوزید است.
خواص درمانى: آن را همراه با سرشاخه‌هاى گلدار آن مخلوط بجوشانید و هربار کمى از آب آن را بنوشید (با احتیاط و با نظر پزشک) مدرّ و معرق و قى‌آور است، قلب را تقویت مى‌کند، سینه را نرم مى‌کند.

ریشۀ خرزهرۀ معطر
ترکیب شیمیایى: مواد سمى نرى‌اودرین و نریودرین و کارابین-نریودورئین-نریئودورین کارابین که ماده‌اى است شبیه رزین-یک مادۀ متبلور شبیه فنول-ال. استروفانتین-چربى-تانیک اسید.

خواص درمانى:
1-در استعمال خارجى براى تحلیل ورمها و مسکّن درد ورم و محلّل قوى استفاده مى‌شود.

2-پودر آن را با آب خمیر نموده و روى شانکر و زخمهاى آلت تناسلى مرد بگذارید. براى تسریع در التیام مؤثر است.

3-روغنى که از پوست ریشه درست شود. اگر بر موضع مالیده شود، براى درمان برخى از بیماریهاى پوستى در جذام مفید مى‌باشد.