در میان دود و ازدحام تهران، جایی درست در مرکز شهر قرار دارد که میان خود انبوهی از سفال و شیشه را جای داده و انعکاسی از تاریخ به نمایش گذاشته است. اگر از خیابان سی تیر به سمت خیابان جمهوری حرکت کنید در اواسط خیابان معماری ساختمانی توجه شما را جلب می کند که قدمتش به دوران قاجار می رسد. این ساختمان که امروزه موزه آبگینه نام دارد محل نمایش سفال و شیشه است و به دلیل این نمایشگاه دائمی، موزه آبگینه تهران سال مورد بازدید و مراجعه گردشگران داخلی و خارجی بی شماری است. اما این ساختمان در گذشته نیز همین قدر پر رفت و امد و شلوغ بوده چرا که دفتر نخست وزیر مقتدر و اصلاح طلب ایران، احمد قوام بوده است.در ادامه با این که بدانید موزه آبگینه کجاست با ما همراه باشید.
تاریخچه موزه
اگر هوس تهران گردی داشته باشید و برای اینه بدانید موزه آبگینه کجاست بی شک یکی از جاهایی که حتما باید به آن سر بزنید خانه قوام السلطنه است. این ساختمان در اواخر دوره قاجار و به دستور نخست وزیر وقت، احمد قوام السلطنه بنا شد. در آن زمان این محله یکی از بهترین نقاط تهران بود که بعد از احداث و تا سال 1330 دفتر کار و محل زندگی قوام بود و سپس برای هفت سال برای سفارت در اختیار کشور مصر قرار گرفت. این واگذاری باعث شد مصری ها در تالارهای طبقه اول این بنا که اکنون موزه آبگینه نام گرفته است گچ بری های اضافه کنند که با سبک اروپایی انجام شده و پرچم مصر هم در پایین یعضی از این گچ بری ها دیده می شود. بعد از انتقال سفارت مصر به ساختمانی دیگر، افغان ها در این مجموعه سفارت خود را راه اندازی کردند و بانک بازرگانی مستاجر بعدی خانه قوام السلطنه بود. فرح پهلوی در سال 1355 به این رفت و آمد ها پایان داد و با خرید این بنای تاریخی و تخصیص آن به موزه خیال همه را راحت کرد. مهندسان ایرانی طراحی موزه آبگینه تهران را به عهده گرفتند و هانس هولاین، معمار شهیر اتریشی مسئول طراحی و اجرا معماری داخلی و ویترین های آن شد. در این طراحی از بیشتر سمبول ها و نمادهای ایرانی استفاده شده است و می توان در طراحی داخلی موزه آبگینه، کاخ تچر، قوس های صفوی، کعبه زرتشت و ستون های تخت جمشید را دید. هولاین که به گفته منتقدین در طراحی داخلی موزه آبگینه تهران یکی ار بهترین کارهای خود را ارائه داده است با طراحی ویترین های سبک مدرن جوری از فضاهای خالی سود جسته است که نه تنها به معماری سنتی بنا لطمه ای وارد نکرده، بلکه گردشگران دچار خستگی و کسالت نیز نمی شوند و در میان شلوغی و زندگی روزمره مردم تهران، می توانند دمی در این مجموعه بیاسایاند.
چگونگی فضای موزه آبگینه
اگر میخواهید بدانید موزه آبگینه کجاست باید بگیم که موزه آبگینه تهران که در باغی هفت هزار متری واقع شده است به دلیل داشتن هشت ضلع و نورپردازی بی نظیر و عالی، اگر نگوییم بهترین موزه تهران است بدون شک یکی از بهترین موزه های پایتخت می باشد. این موزه که موزه ی اختصاصی شیشه و سفال است دارای در و پنجره هایی است با معماری عصر سلجوقیان و در دو طبقه پذیرای گردشگران عزیز می باشد. 5 تالار موجود با چهارچوب های منبت کاری شده و راه پله هایی با همین مشخصات هر یک نامی دارند که همچون تمام تزئینات و معماری موزه، با سلیقه و زیبا انتخاب شده اند. زرین، صدف، مینا، لاجورد و مینا نام های این تالارهای محبوب است. عمده گچ بری ها و آینه کاری های طبقه دوم کار دست هنرمندان دوره قجری است و تعدادی آینه کاری با مصدادیق مذهبی در سال 1368 و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به آن افزوده شده است. نمای بنا نیز با آجر کاری متنوع در 50 شکل مختلف، از آن دست هنر هایی است که فقط نزد ایرانیان است و بس. هر یک از این تالارهای موزه آبگینه تهران به دوره ای ار تاریخ ایران اختصاص یافته اند که در ادامه به تفصیل توضیح داده می شوند.
قابی از زیبایی های تاریخ
تالار مینا محل قرارگیری اشیا شیشه ای و سفالینی است که قدمت آن ها به هزاره های اول و دوم پیش از میلاد مسیح باز می گردد و از این حیث قابل توجه است که این هنر از دیرباز در میان اقوام کهن ایرانی رواح داشته است. اما برای دیدن باستانی ترین و با قدمت ترین شیشه، لوله و سفال های ایران زمین باید به تالار بلور موزه آبگینه مراحعه کنید و از این همه هنر لذت ببرید. تالار صدف که دلیل نامگذاری اش شباهت این تالار به صدف نیمه باز است محل ارائه و به نمایش گذاشتن سفال های قرون سوم و چهارم است که همگی از شهر نیشابود به دست آمده و وجه تسمیه نامگذاری تالار زرین، وجود جام زرین فامی است که بازمانده هنر ایرانیان دوره سلجوقی است. البته ظروف این تالار همگی مزین به خطوط نسخ و نستعلیق است و منقش به چهره های مغولی که این نقش و خطوط بسته به محل پیدایش و شهر به دست آمده متغیر است. تالار لاجورد هم با توجه به نام آن محل به نمایش در آمدن ظروف فرون هفت و هشت است که بر می گردد به دوره ایلخانی و رنگ فیروزه ای که در آن دروزان به روی ظروف می زدند. البته در این تالار ظروف شیشه ای زیادی نیز وجود دارد که متعلق به قرون یازده تا سیزده هجری است و هر چه این ظروف به دوره صفویه نزدیک تر می شوند به علت ارزان تر شدن هنر شیشه کاری و مصرفی شدن آن ها تزئینات کمتری دارند و به سمت ظروفی با کاربرد تزئینی سوق پیدا کرده اند همانند صراحی و گلاب پاش. در تالار لاجورد میزی هم وجود دارد که که روی آن با لعاب هفت رنگ چره های گوناگونی نقاشی شده اند. این میز قجری بر روی خود چهره شخصیت های شاهنامه را جای داده و نام هر یک از این مشاهیر و اسطوره های پارسی بالای نقش صورت شان به یادگار نوشته شده است.
بخش های مختلف موزه
موزه آبگینه تهران با تمام اوصافی که در بالا ذکر شد دارای بخش های دیگری نیز است. زیر زمین این خانه قحری به بخش اداری سپرده شده و طبقه فوقانی در اختیار دبیرخانه و ریاست موزه است. 4000 جلد کتاب فارسی و انگلیسی نیز در کتابخانه ای واقع در ضلع شمالی موزه آبگینه قرار دارد که موضوعات آن ها در ارتباط با تاریخ و باستان شناسی و هنر است. البته در بخش شمالی بنا نیز محموعه هایی در حال ساخت و تکمیل است که در طبقه دوم آن در حال حاضر نمایشگاهی موقت دایر است و در طبقه اول کلاس های آموزشی برگزار می شود. لازم به ذکر است قدیمی ترین اثری که در موزه آبگینه تهران وجود دارد شیشه هایی لوله ای شکل هستند که با نام سیلندر شناخته می شوند. این سیلندر ها در حفاری و کاوش های معبد چغازنبیل به دست آمده اند و قدمت شان به هزاره دوم پیش از میلاد باز می گردد. شیشه و سفال های موجود در ویترین های طبقه اول نیز کار دست اقوام کهن پیش از تاریخ است و قدیمی ترین ساخته مربوط به دوره اشکانیان است و متخصصین فن سال ساختش را هزاره اول تخمین زده اند.موزه آبگینه تهران متاسفانه در سال 1379 مورد دستبرد عده ای سارق قرار گرفت و اشیا تاریخی بی شماری از آن به سرقت رفت. پرونده این سرقت ملی همچنان مفتوح است و تا کنون اثری از هیچ کدام از اشیا مسروقه به دست نیامده است. با همه این اوصاف موزه آبگینه تهران در زمره پر بازدید ترین موزه های پایتحت است که مقصد گردشگران خارجی بسیاری است. اگر تا کنون به دیدن این موزه نرفته اید بهتر است یک روز از زندگی خود را برای دیدن این همه زیبایی و رنگ اختصاص دهید و لا به لای انعکاس نور در بین ظورف شیشه ای قدمی بزنید و نگاهی به ظروف سفالین ساخت دست هنرمندان قدیم ایران بی اندازید.
