۱۰ موضوع داغ فضای مجازی در سال ۹۶/ حمایت کاربران از کالای ایرانی

به گزارش خبرنگار مهر، رفتار کاربران فضای مجازی در واکنش به مهمترین رویدادهای سال 96 توسط سامانه رصد و تحلیل فضای مجازی پایشگر مورد بررسی قرار گرفته است. براین اساس مشخص شد که کاربران ایرانی در مورد 10 اتفاق مهم سال 96 بالغ بر 6 میلیون و 600 هزار توئیت و پست منتشر کرده اند.

رصد واکنش کاربران فضای مجازی به اتفاقات مهم فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی سال انجام شده است و اتفاقاتی چون انتخابات ریاست جمهوری 96، عملیات تروریستی تهران، جشنواره فیلم فجر، فیلترینگ تلگرام،  زلزله تهران و کرمانشاه، حادثه دلخراش کشتی سانچی، اقدام ضد ایرانی سامسونگ و تحریم آن از سوی کاربران، واکنش کاربران به موضوع ژن خوب، فاجعه زیست محیطی آلودگی اهواز و حمایت کاربران ایرانی از تولید ملی به عنوان 10 سوژه داغ فضای مجازی در سال 96 توسط سامانه پایشگر (http://payeshgar.net) اعلام شده است.

انتخابات ریاست جمهوری و 70 میلیارد بازدید

یکی از موضوعات داغ و مورد بحث فضای مجازی در سال 96 به انتخابات ریاست جمهوری مربوط می شد. براساس اطلاعات تحلیل شده از داده‌های 250 هزار کانال تلگرام، مشخص شد که از زمان شروع تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری بیش از 40 میلیون پست و️ 70 میلیارد بازدید در این رابطه صورت گرفته است.

درهمین حال در شبکه اجتماعی توئیتر نیز  2.7 میلیون توئیت از 83 هزار کاربر فعال به ثبت رسید. 14 میلیون لایک و 1.6 میلیون ریتوئیت هم سهم توئیتر کاربران ایرانی از انتخابات ریاست جمهوری است.

بررسی ها نشان داد که روند تولید و انتشار محتوای انتخاباتی توسط کانال‌های تلگرامی از شروع تبلیغات تا قبل از مناظره سوم رشد چندانی نداشته است. اما بیشترین حجم انتشار محتوا در روز مناظره سوم (یک و نیم برابر مناظره اول و دوم) بوده است و چند روز مانده به انتخابات اشتهای بسیار بالایی از سوی کاربران تلگرام در خصوص پست‌های انتخاباتی مشاهده می شود.

زلزله تهران و کرمانشاه و واکنش کاربران توئیتر و تلگرام

از آنجایی که یکی از ویژگی‌های توئیتر، اطلاع‌رسانی سریع آن است، این ویژگی‌ باعث شد بازتاب زلزله در همان ثانیه‌های اول در این شبکه‌ اجتماعی دیده شود و حتی کاربرانی حین فرار به بیرون از منزل، مطالبی مانند «داره زلزله میاد» یا «زلزله ست؟» را توئیت کنند!

سامانه فضای مجازی پایشگر با بررسی رفتار بیش از 1.5 میلیون کاربر توئیتر میزان توئیت‌ها و داده‌‎های مرتبط درباره زلزله تهران و زلزله کرمانشاه را اعلام کرده است. به نحوی که در دو روز نخست پس از زلزله تهران، بیش از 22.700 کاربر توئیتر به انتشار 115 هزار توئیت‌ با موضوع زلزله تهران پرداختند. توئیت‌هایی که توسط سایر کاربران بیش از 50 هزار بار ریتوئیت شده و بیش از 680 هزار لایک دریافت کردند.

این درحالی است که 33 هزار و 800 کاربر به زلزله کرمانشاه واکنش نشان داده و در مورد این حادثه غم انگیز 243 هزار توئیت منتشر شد. سهم زلزله کرمانشاه از فضای مجازی توئیتر 1.5 میلیون لایک و 154 هزار ریتوئیت بوده است.

نمودار انتشار توئیت‌ها از سه ساعت قبل زلزله تا 48 ساعت بعد از آن به شرح زیر است:

از سوی دیگر با بررسی داده‌های مربوط به زلزله تهران و زلزله کرمانشاه در شبکه پیام رسان تلگرام  به نتایج مختلفی می‌توان رسید. از جمله اینکه در مورد زلزله تهران 122 هزار و در مورد زلزله کرمانشاه 222 هزار پست در تلگرام منتشر شد. 18 هزار کانال تلگرامی زلزله تهران و 27 هزار کانال زلزله کرمانشاه را منتشر کردند و 106 میلیارد بازدید سهم زلزله تهران و 3 میلیارد بازدید سهم زلزله کرمانشاه در کانالهای تلگرامی عنوان شده است.

هر چند حجم توئیت‌های کاربران و مطالب منتشر شده در کانال‌های تلگرام در زلزله کرمانشاه به نحو چشمگیری بیشتر از زلزله تهران بوده است، اما کاربران توئیتر و مدیران کانال های تلگرامی به زلزله تهران (نسبت به زلزله کرمانشاه) سریع تر واکنش نشان داده‌اند. جمعیت بالای تهران و اهمیت این شهر به عنوان پایتخت ایران، از عوامل این رشد سریع تعداد توئیت‌ها و مطالب کانال‌های تلگرام بوده است.

درهمین حال بررسی ها نشان داد بیشترین حجم توئیت و پست‌های منتشر شده در تلگرام درباره هر دو زلزله تهران و کرمانشاه، دو ساعت بعد از زلزله بوده است. شاید بتوان اینطور استدلال کرد که پرکارترین ساعت انتشار مطالب در توئیتر و کانال‌های تلگرام (در موضوع زلزله) دو ساعت بعد از وقوع زلزله است. نکته قابل توجه دیگر، یکسان بودن تقریبی حجم مطالب منتشر شده در پرکارترین ساعت (قله نمودار) است.

ازسوی دیگر تعداد مطالب کانال‌های تلگرام و توئیت‌های کاربران در زلزله کرمانشاه بسیار بیشتر از زلزله تهران بوده است. همچنین بازخورد مخاطبان (از جمله تعداد لایک توئیتر و تعداد بازدید تلگرام) در زلزله کرمانشاه بسیار بیشتر از زلزله تهران است. تا جایی که تعداد بازدید مطالب منتشر شده در دو روز نخست زلزله کرمانشاه به رقم قابل توجه 3 بازدید می‌رسد.

عملیات تروریستی تهران و اعلام انزجار کاربران در فضای مجازی

17 خردادماه سال 96 حملات تروریستی به ساختمان مجلس شورای اسلامی و مرقد امام خمینی (ره) در تهران، به شهادت 17 نفر و زخمی شدن 52 نفر از هموطنانمان منجر شد. این عملیات تروریستی در فضای مجازی با واکنش کاربران همراه بود.

در این رابطه کاربران در مورد محورهایی چون اعلام انزجار و همدردی از این اقدام، تحلیل‌های خبری و سیاسی، فیلم‌های تازه منتشر شده و اخبار به خاک سپاری شهدا  و نیز هشتگ #عملیات_تروریستی_تهران، پستهای مختلفی منتشر کردند.

در شبکه اجتماعی توئیتر بالغ بر 206 هزار توئیت از 24 هزار و 200 کاربر منتشر شد و کاربران این شبکه اجتماعی 1.1 میلیون لایک و 125 هزار ریتوئیت انجام دادند. از سوی دیگر کاربران شبکه اجتماعی تلگرام، 450 هزار پست مرتبط با این حادثه منتشر کردند.

در این رابطه 33 هزار کانال اخبار و مطالب مربوط به این رویداد را منتشر کردند که مجموع اعضای آنها حدود 257 میلیون نفر اعلام شده است. این تعداد کانال‌، درصد عمده‌ای از کانال‌های فعال و با مخاطب تلگرام را شامل می‌شود.

همچنین 3 میلیارد بازدید از این کانالها در تلگرام به ثبت رسید که این حجم بازدید یک رویداد در مدت زمان بسیار کوتاه در تلگرام کم سابقه است.

کانال‌های خبری فعال تا چند صد پست منتشر کرده‌اند اما در کل سهم هر کانال 14 پست مرتبط بوده است. در این رویداد آمارها نشان از رشد چند برابری تعداد محتوا و کانال‌ نسبت به بازدید را دارد.

فیلتر تلگرام و استفاده گسترده کاربران ایرانی از فیلترشکن

موضوع فیلتر مقطعی شبکه اجتماعی تلگرام در دی ماه سال 96 نیز از جمله موضوعات پربحث فضای مجازی در میان کاربران بود.  بالغ بر 26 هزار و 500 کاربران شبکه اجتماعی توئیتر در فاصله 9 دی ماه تا 26 دی ماه سال 96 بالغ بر 86 هزار توئیت در این باره منتشر کردند. این مطالب با 491 هزار لایک همراه بود و 57 هزار بار نیز ریتوئیت شد.

افت قابل توجه تعداد پست و بازدید کانال‌های تلگرامی از جمله بازخوردهای مربوط به فیلترینگ تلگرام بود که موجب تغییر شاخص‌های مرتبط با کانال‌های این شبکه اطلاع‌رسانی شد.

واکنش توئیتری کاربران به حادثه دلخراش سانچی

حادثه کشتی نفت‌کش سانچی و جان باختن بیش از 30 نفر از هموطنانمان در آتش سوزی این کشتی نیز با واکنش کاربران فضای مجازی همراه بود. با بررسی رفتار بیش از 1.5 میلیون کاربر توئیتر در بازه زمانی 23 و 24 دی‌ماه، مشخص شد که در مورد اعلام خبر غرق شدن نفتکش ایرانی سانچی بیش از 32 هزار و 800 توئیت در این موضوع منتشر شد.

همچنین بررسی داده‌های منتشر شده در این موضوع حاکی از آن است که بیش از 13 هزار و 800 کاربر در این موضوع مشارکت داشته و با انتشار توئیت و ریتوئیت بیش از 185 هزار لایک از سایر کاربران دریافت کردند. تعداد ریتوئیت‌ها نیز بیش از 21 هزار بوده است.

توییت‌های حول این موضوع با انتشار خبر غرق شدن کشتی روند افزایشی به خود گرفته و در ساعت 12 تا 1 ظهر به حدود 6 هزار توئیت رسیده است. نمودار روند انتشار توئیت‌های این موضوع را در زیر می‌بینید:

گفتنی است تعداد و روند انتشار توئیت‌ها حول این موضوع باعث شد تا هشتگ‌های #نفتکش_سانچی و #سانچی در لیست ترندهای توئیتر فارسی زبان قرار گیرند.

اخبار حول تصادف این کشتی که حامل نفت ایران به مقصد کره جنوبی بود و در سواحل چین با یک کشتی برخورد کرد در چند روز در لیست ترندهای توئیتر قرار گرفته بود.

درهمین حال کاربران تلگرام نیز 118 هزار پست در این رابطه منتشر کردند. 45 هزار و 600 کانال تلگرامی به این موضوع پرداختند و بالغ بر 580 میلیون بازدید به ثبت رسید.

وقتی کاربران ایرانی سامسونگ را تحریم کردند

تصمیم شرکت سامسونگ مبنی بر توزیع رایگان گلکسی نوت 8 بین ورزشکاران المپیک زمستانی و اعلام اینکه این هدیه به دلیل تحریم‌ها شامل ورزشکاران ایران و کره‌شمالی نمی‌شود، واکنش کاربران ایرانی فضای مجازی را به همراه داشته و باعث ترند هشتگ #تحریم_سامسونگ در توئیتر فارسی زبان شده است.

موج اعتراض کاربران به شرکت سامسونگ (با هشتگ #تحریم_سامسونگ) داغ‌ترین موج توئیتر فارسی زبان پنج‌شنبه 19 بهمن ماه بود.

در این شبکه اجتماعی 22 هزار توئیت از 6 هزار و 400 کاربر به ثبت رسید که با 164 هزار لایک و 13 هزار ریتوئیت همراه بود.

در تلگرام نیز کاربران با 15 هزار و 520 پست، به این موضوع واکنش نشان دادند و 7 هزار و 330 کانال با 72 میلیون بازدید در مورد این اقدام ضد ایرانی سامسونگ، مطلب منتشر کردند.

واکنش کاربران به ژن خوب

«ژن خوب» اصطلاحی است که در تیرماه سال 1396 پس از انتشار گسترده کلیپی از پسر یک نماینده مجلس در فضای مجازی، وارد ادبیات سیاسی معاصر ایران شد و به یک پدیده اجتماعی در ایران تبدیل شد.

این موضوع که با واکنش کاربران فضای مجازی همراه بود سبب شد تا 42 هزار توئیت در شبکه اجتماعی توئیتر در این باره منتشر شود و 11 هزار و 600 کاربر این شبکه، به آن واکنش نشان دادند.

درهمین حال 218 هزار لایک و 23 هزار و 600 ریتوئیت سهم ژن خوب بوده است.

کاربران شبکه پیام رسان تلگرام نیز 7 هزار و 900 پست در این باره منتشر کردند. همچنین 3 هزار و 100 کانال تلگرامی به این موضوع پرداختند که 54 میلیون بازدید را شامل شد.

نقش کاربران فضای مجازی در حمایت از تولید ملی 

نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و افزایش تب خرید نوروزی خانواده‌ها، گروهی از کاربران فضای مجازی را به انتشار توئیت‌هایی برای حمایت از کالای ایرانی ترغیب کرد. دراین رابطه #پای_کار_ایرانیم و #ایرانی_میخریم، دو هشتگ غالب این موج بودند که در حمایت از تولید ملی مورد توجه کاربران قرار گرفت.

در این زمینه 30 هزار توئیت در توئیتر منتشر شد و 2500 کاربر در این رابطه مشارکت داشتند. 142 هزار لایک و 24 هزار ریتوئیت سهم حمایت از تولید ملی در توئیتر بود.

از سوی دیگر کاربران شبکه اجتماعی تلگرام نیز در این باره 4200 پست منتشر کردند و 2600 کانال تلگرامی به این موضوع پرداختند که با 4.6 میلیون بازدید همراه بود.

مشارکت کاربران فضای مجازی در نقد جشنواره فیلم فجر

بررسی رفتار بیش از 1.5 میلیون کاربر فارسی زبان در سامانه فضای مجازی پایشگر در بازه زمانی 12 تا 24 بهمن ماه نشان‌دهنده مشارکت بیش از 24 هزار و 600 کاربر و انتشار بالغ بر 145 هزار توییت درباره جشنواره فیلم فجر و اخبار و حواشی آن بود.

توئیت‌های این موج  بالغ بر یک میلیون و 148 هزار لایک از کاربران دریافت کرده‌اند و حدود 87 هزار مطلب منتشر شده در این موج ریتوئیت بوده است.

نمودار انتشار محتوا نیز نکات جالبی در خود دارد. از جمله اینکه انتشار توئیت‌ها در روز 23 بهمن بیشتر از روز اختتامیه (22بهمن) بوده است.

واکنش کاربران به حواشی اختتامیه جشنواره از جمله صحبت‌های ابراهیم حاتمی کیا و نقد وی به رشیدپور و صدا و سیما در مراسم اختتامیه و اظهار نظر طائرپور (از داوران جشنواره) درباره یکی از حواشی جشنواره، از عوامل رشد توئیت‌ها بعد از پایان جشنواره بوده است. در روز 23 بهمن ماه نیز کلمات حاتمی کیا و سیمرغ در لیست ترندهای روز قرار گرفته بود.

هشتگ‌های #جشنواره_فیلم_فجر، #اختتامیه_جشنواره_فجر، #پژمان_جمشیدی، #جفف96، #لاتاری، #عرق_سرد، #به_وقت_شام،  #حاتمی_کیا، #وابسته_ام، #هومن_سیدی و #رشیدپور از هشتگ‌های پرتکرار این دوره از جشنواره فجر بود که کاربران زیادی در توئیت‌های خود از آنها استفاده کردند.

در شبکه تلگرام نیز 121 هزار پست در 24 هزار و 300 کانال تلگرامی منتشر شد که 650 میلیون بازدید به همراه داشت.

بیشترین حجم انتشار پست درباره این موضوع در روزهای پایانی جشنواره بوده تا جایی که با بررسی بیش از 800 هزار کانال تلگرام در سامانه فضای مجازی پایشگر در سه روز 21 تا 23 بهمن ماه، بیش از 61 هزار پست در موضوعات مرتبط با جشنواره فجر منتشر شده‌ است.

از دیگر نکات قابل توجه این رویداد، مشارکت‌ خوب کانال‌های پرطرفدار از موضوع جشنواره فجر بوده است. بطوریکه حدود نیمی از کانال‌های بازتاب دهنده اخبار جشنواره بیش از 50 هزار عضو داشتند.

موج توئیتری «اهواز هوا ندارد»

افزایش گرد و غبار در خوزستان در انتهای دی ماه و اوایل بهمن ماه سال 96 که در برخی خبرها تا 66 برابر حد مجاز گزارش شد، واکنش‌های کاربران از طیف‌های مختلف جامعه را به همراه داشت و باعث ترند خوزستان شد. کاربران فضای مجازی عموما با هشتگ‌هایی چون #اهواز_هوا_ندارد و #خوزستان_نمیتواند_نفس_بکشد خواستار رسیدگی به مشکل مردم این منطقه از کشور شدند.

ادامه مشکل ریزگردها در خوزستان باعث ایجاد موج نسبتا بزرگی حول این موضوع و ترند هشتگ‌های #هنوز_هوا_نداریم ، #اهواز_هوا_ندارد و #خوزستان در توئیتر فارسی زبان نیز شد.

در شبکه اجتماعی توئیتر، 38 هزار و 900 توئیت از سوی 7 هزار و 800 کاربر منتشر شد که با 144 هزار لایک و 32 هزار ریتوئیت همراه بوده است.

نمودار زیر انتشار توئیت‌ها در انتهای دی و اوایل بهمن‌ماه را نشان می دهد:

در شبکه اجتماعی تلگرام نیز کاربران با انتشار 19 هزار و 700 پست در 8 هزار و 300 کانال نسبت به موضوع هوای اهواز واکنش نشان دادند که 111 میلیون بازدید به همراه داشت.