دیدنی‌های قشم؛ از دره ستاره‌ها تا طولانی‌ترین غار نمکی جهان

سالنامه ایران: اینجا قشم است، جزیره ای در دل آب های نیلگون خلیج همیشه فارس در جنوب ایران عزیز با امانات فراوان در حوزه گردشگری؛ از تاکسیدرمی شدن بیش از 3500 گونه جانوری که به شکلی زیبا در موزه منحصر بفرد ژئوپارک، شهر قشم به نمایش گذاشته شده تا طولانی ترین غار نمکی جهان که با جلوه زیبایی از دریاچه ورودی تا قندیل های نمکی آویزان شده از سقف و بدنه غار منتهی الیه غرب جزیره در روستای باسعید و علاقه مندان را به سمت خود فرا می خواند.

مهم ترین اقدامی که در سال های اخیر با همت مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم در این جزیره و در سطح بین المللی رقم خورد، بازگشت دوباره ژئوپارک قشم به جمع ژئوپارک های جهانی بود که نام این جزیره زیبا با ظرفیت های فراوان گردشگری را در میان علاقه مندان به سفر در دنیا مطرح کرد. ژئوپارک جهانی قشم با بیش از 20 ژئوسایت از جمله غار نمکدان، جنگل های دریایی حرا، دره تندیس ها، دره ستاره ها، تنگه چاهکوه، پهنه گِلی، صخره خرچنگ ها، دره شور، دوکوهک، کورکولا کوه، بام قشم و ... زیبایی های منحصر بفردی را در خود جای داده که برای لذت بردن از آنها باید بارها به این جزیره زیبا در جنوب ایران سفر کرد.

در سال 1374 موزه ای در شهر قشم ایجاد شد که به مرور زمان تعداد جانوران تاکسیدرمی شده آن که 95 درصدش بوم یاست به بیش از 3500 گونه رسیده است که به همت مسئولان ژئوپارک قشم برای همه آنها شناسنامه صادر شده و بازدیدکنندگان با حضور در این موزه و مطالعه تاریخچه جانوران با مشخصات هر یک از آنها آشنا می شوند.

از اواخر سال 1395 سازمان منطقه آزاد قشم تصمیم به حرکت جدیدی در ساختار این گنجینه زیبا گرفت و ماکت چند سایت گردشگری جزیره همچون غار نمکدان قشم، جنگل دریایی حرا، دره ستاره ها، دره چاهکوه، سواحل جزیره، سایت تخم گذاری لاک پشت های پوزه عقابی و حتی ماکت انسان های عصر پارینه سنگی را در دیواره های این موزه ایجاد کرد و امروز با ورود به این گنجینه زیبا می توانند علاوه بر این بسترهای زیبا، از 1000 قطعه انواع آبزیان، 300 قطعه پرنده، 900 قطعه بندپایان و خزندگان، 400 قطعه انواع حشرات و همچنین 900 قطعه از حیوانات خشکی زی دیدن کنند.

در این میان کوچک ترین و بزرگ ترین پستاندار دنیا «حشره خوار کوتوله» با حدود 2 گرم وزن و «نهنگ گوژ پشت» با 45 تن وزن در این موزه خودنمایی می کنند. در بخش دیگری از موزه ژئوپارک قشم نمایشگاهی از فرهنگ جزیره، همچون لباس های محلی زنان بومی (کندوره)، انواع رودوزی ها و بافته های حصیری و صنایع چوبی و یا دست سازه هایی همانند ماکت لنج و انواع سازهای موسیقی محلی به نمایش گذاشته شده است.

قلعه پرتغالی های شهر قشم با مساحتی بیش از دو هزار متر مربع از بقایای دوران سلطه پرتغالی ها در ایران با دیوارهای عظیم با استفاده از سنگ های آهکی و گچی با ملاط ساروج ساخته شده است. این بنای تاریخی از قسمت های مختلف همچون انبارهای اسلحه، آب انبار بزرگ، اتاق های سربازخانه، زندان، کلیسا و مقر فرماندهی برخوردار است.

سازمان منطقه آزاد قشم طی سه سال گذشته با پاکسازی محیط پیرامونی این قلعه و سنگفرش کردن آن و همچنین ایجاد نورپردازی در این محوطه تاریخی شرایط مناسبی را برای بازدید علاقه مندان فراهم کرده است.

- غارهای خوربس در 5 کیلومتری شهر قشم در مسیر ساحل جنوبی با مدخل ورودی در ارتفاع 20 تا 30 متری در دل کوه قرار گرفته اند. این غارهای باستانی در طول دوره های مختلف و در اثر ایجاد تمدن های مختلف، دچار تغییرات بسیاری شده اند.

آثار تمدن های مختلف را می توان در داخل این غارها که در نگاه اول ظاهری ساده دارند اما در درون شان دنیایی از زیبایی ها همچون وجود دهلیز، تالارها و اتاق های متعدد که ابعادشان در حدود 4 در 5.5 متر است را مشاهده کرد.

- باغ موزه گیاه شناسی قشم با 30 هزار متر مربع وسعت در مسیر ساحل شمالی و در ابتدای اتوبان خلیج فارس به سمت شهر درگهان قرار دارد. این مجموعه با ساخت چند برکه، آبشار، غار و تونل و استفاده از سنگ های مالون و لاشه سنگ های رنگی برای کف سازی منظره زیبایی را برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است.

مساجد جزیره قشم با قدمت بسیار زیاد و معماری ویژه هم چشم هر رهگذری را به خود جلب می کند. در این جزیره بیش از 200 مسجد کوچک و بزرگ وجود دارد که مسجد شیخ بُرخ، مسجد جامع شهر قشم و مساجد قدیمی در روستاهای رمچاه، کاروان، گُربدان، کانی، سوزا و درگهان از جمله آنهاست.

جزایر ناز

در فاصله 22 کیلومتری شهر قشم در مسیر ساحل جنوبی دو جزیره کوچک در دل آب های نیلگون خلیج فارس با یک کیلومتر فاصله از ساحل با عنوان جزایر ناز قرار دارد. وسعت این جزایر در کل حدود 3 هکتار است که فاقد ساحل شنی هستند و همچنین دیواره های صخره ای به ارتفاع پنج تا ده متر اطراف آن را فرا گرفته و روی آن کاملا مسطح می باشد.

از زیبابی منحصر بفرد جزایر ناز می توان به زمان جزر با پس روی امل آب دریا اشاره کرد که برای مدت کوتاهی شرایط برای عبور با پای پیاده تا جزایر ناز را فراهم می کند و با بالا آمدن مد افرادی که با پای پیاده یا خودرو شخصی به جزایر ناز رسیده اند خود را محصور در آب می بینند و برای خروج از این شرایط می بایست تا جزر مجدد آب در جزایر بمانند.

این اتفاق باعث شده قریب به اتفاق مسافران و گردشگران قشم از این منطقه زیبا دیدن کنند. حضور انبوه مسافران در جزایر ناز باعث شد تا سازمان منطقه آزاد قشم با اجرای طرح آبکناری شرایط ویژه ای را برای گردشگران فراهم کند و امروزه این منطقه علاوه بر جاذبه طبیعی یاد شده از امکانات ورزش های هوایی در سطح ملی و بین المللی برخوردار شده است و در فواصل مختلف، آسمان آبی جزایر ناز با پرواز پرنده های آهنین رنگارنگ جلوه زیبایی به خود می گیرد.

بام قشم در بخش غربی این جزیره هم یکی دیگر از جاذبه های طبیعی این منطقه است که همواره مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده است.

بام قشم، فلاتی نیمه مرتفع است که گسترده ترین بخش مرتفع جزیره را تشکیل می دهد و چشم انداز بی نظیری را می توان از فراز آن مشاهده کرد. بخش های مرتفع به طور عمده از سنگ آهک سخت، که شامل پوسته های صدف فراوان می باشد، تشکیل شده و در دامنه ها و حاشیه های ارتفاعات، ماسه سنگ سست همراه با مارن و سیلت مشاهده می شود که به شدت فرسایش یافته اند. یکی از راه های خوب دسترسی به بام قشم از کنار روستای طبل می گذرد که از انتهای مسیر ماشین رو پس از حدود 15 دقیقه پیاده روی و صعود از دامنه ها می توان به سطح فلات دسترسی پیدا کرد. آثاری از دیوارهای قدیمی بسیار منظم، محوطه های زندگی، قطعات سنگی پرداخت شده، چند فضای بسته نسبتا سالم شبیه به آغل حیوانات با انبار و ساختاری شبیه شبکه های زهکشی یا فاضلاب در این ویرانه ها مشاهده می شوند.

دره ستاره ها

در غرب روستای بُرکه خلف در فاصله 5 کیلومتری از ساحل جنوبی جزیره قشم، دره ستاره ها با قدمت حدود 2 میلیون سال وجود دارد که بر اثر فرسایش خاک، سنگ و ماسه ناشی از باد و باران و رگبارها به وجود آمده و این دره یکی از شاهکارهای کم نظیر طبیعت در جزیره زیبای قشم محسوب می شود.

اهالی جزیره عقیده دارند که روزگاری ستاره ای از آسمان به قلب جزیره افتاده و اشکال عجیبی را از خاک و سنگ و ماسه در این منطقه پدید آورده است. به این مکان در اصطلاح استاره افته و گاهی استار افتیده نیز گفته می شود اما، برای این پدیده کم نظیر زمین شناسی نام دره ستاره ها جا افتاده است. به دلیل شکل ویژه این دره و انواع حجم ها و پدیده های فرسایش موجود در آن، وزش بادهای تند و گردش هوا در دره و تولید صدا باعث شده برخی از ورود به دره در هنگام شب خودداری نمایند.

تنگه چاهکوه

تنگه شگفت انگیز «چاهکوه» در روستای چاهکوی شرقی جزیره قشم با حفره ها و دالان ها و اشکال اعجاب آور در دیواره های خود، هر بیننده را مبهوت می کند. نظیر این پدیده زمین شناسی در آلمان، انگلیس، چین، آمریکا و چند کشور دیگر وجود دارد. تنگه چاهکوه، پدیده ای شگفت از فرسایش سنگ های رسوبی زمین، در جزیره قشم است. دره یا تنگه چاهکوه به عمق 100 متر نمایشی از فرسایش سنگ های رسوبی است و یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری جزیره قشم بشمار می آید که ابتدای ورود به آن عریض و با دیواره های بلند در برابر دیدگان مخاطب ظاهر می شود، ولی به تدریج از عرض آن کاسته تا جایی که عبور از میان آن دشوار می شود، این در حالی است که ارتفاع دیواره ها همچنان زیاد است و به همین دلیل داخل دره نور کمی وجود دارد.

سایت تخم گذاری لاک پشت های پوزه عقابی

لاک پشت های پوزه عقابی با انتخاب ساحل روستای شیب دراز قشم این بخش از جزیره را به یک سایت مهم حوزه گردشگری تبدیل کرده اند و همه ساله با حضور این جانوران که برای تخم گذاری با عبور از آب های بین المللی خود را به زادگاه شان می رسانند، جمعیت زیادی از نقاط مختلف ایران هم برای مشاهده تخم گذاری و هم در زمان خروج بچه لاک پشت ها از تخم به این روستا سفر می کنند. هر لاک پشت ماده بالغ با ورود به روستای شیب دراز برای پنهان کردن 150 تخم چاله ای را حفر می کند که پس از دو ماه، بچه لاک پشت ها سر از تخم در آورده و راهی دریا می شوند و با گذشت 30 سال بار دیگر همین بچه لاک پشت ها با هدف تخم گذاری به این سایت به عنوان زادگاه خود مراجعه می کنند.

دره تندیس ها

گردشگران در مسیر بام قشم، ناگهان خود را در دره ای مشاهده می کنند که سکوت، فرمانروای مطلق آن است و هیبت تندیس های غول آسای موجود در آن انسان را متحیر می کند. باور کردنش سخت است که تیشه هیچ بنی بشری این تندیس های زیبا را نتراشیده و آنها چون احجام دره ستارگان، هنر آب هستند و باد که زیبایی خیره کننده خود را در جزیره قشم به تماشا گذاشته اند.

خلیج دلفین های هنگام

جزیره هنگام، منزلگاه دلفین های بازیگوش خلیج فارس است. خلیج دلفین ها به واسطه حضور این آبزیان زیبا از شهرت زیادی برخوردار شده به طوری که گردشگران با سوار شدن بر قایق های تفریحی در اسکله کند آلو در مسیر جزیره هنگام به دسته دلفین های آزادی می رسند که با حرکات نمایشی خود، علاقه مندان به طبیعت را برای ساعاتی در این محدوده دریایی نگه می دارند.

موزه لنج سازی گوران

بیش از یکصد سال است که صدای چکش لنج سازها در روستای گوران پیچیده و استادکاران پیری را می توان در این روستا مشاهده کرد که با قدرت و همت بالا همچنان مشغول ساخت لنج های عظیمی هستند که در دل دریا برای حمل کالا فعالیت می کنند. لنج سازی هنر آبا و اجدادی گورانی هاست. استنادکاران این روستا با نقشه هایی که در ذهن خود دارند، برای ساخت شناورهای عظیم دست به کار می شوند و پس از حدود دو سال کار یک فروند لنج بزرگ را برای انتقال به دریا آماده می کنند و امروزه با مساعدت سازمان منطقه آزاد قشم، ساحل روستای گوران به موزه طبیعی لنج سازی تبدیل شده و علاقه مندان زیادی در سفر به قشم از این موزه دیدن می کنند.

بادگیرها و چاه های تلا در بندر تاریخی لافت

بندر لافت در بخش شمال غربی جزیره قشم در مجاورت جنگل های دریایی حرا، روستای زیبایی با بادگیرهای منحصر بفرد دیده می شود که این سازه با معماری ویژه بومیان جزیره شکوهی خاص به روستای تاریخی لافت داده است.

در این روستا نیز همانند قسمت های کویری ایران، خانه ها و راهروها با هم ترکیب و به حیاط وصل می شوند تا هوا بتواند به خوبی در همه جای خانه جریان داشته باشد. این روستا با وجود کوچکی وسعت، آثار تاریخی زیادی دارد که مهم ترین آنها دو قلعه تاریخی قلعه پرتغالی ها و قلعه نادری است. از دیگر جاذبه های تاریخی روستا دو آب انبار تاریخی است که آب مردم را تامین می کند. در اینجا گورستانی تاریخی هم وجود دارد که سنگ نوشته هایی هزار ساله دارد.

مردم این روستا با حفر 366 حلقه چاه و جمع آوری آب در زمان بارش باران، آب مورد نیاز یک سال خود را از این چاه ها تامین می کردند و هر روز آب یکی از چاه ها را برای مصرف خود خارج می کردند اما با گذشت زمان و نوع استفاده از آب مصرفی، چاه های تلا در بندر تاریخی لافت هم یکی پس از دیگری پر شد و امروزه تعداد 100 حلقه دهانه چاه در این محدوده وجود دارد که اداره کل میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد قشم با اجرای عملیات خاص از جمله نصب نرده های حفاظ، درپوش، سنگفرش مسیر و نورپردازی برای 30 حلقه چاه، این مجموعه را به یکی از موقعیت های گردشگری جزیره قشم تبدیل کرده است.

خانه های بوم گردی

ایجاد کاشانه های میهمان یا خانه های بوم گردی در روستاهای هدف گردشگری قشم هم از ابتکارات سازمان منطقه آزاد در دولت تدبیر و امید است و امروز بیش از 70 خانه بوم گردی در جذب گردشگران به ویژه توریست های خارجی فعالیت می کنند. در این کاشانه های میهمان علاوه بر پذیرایی با غذاهای بومی و محلی، صنایع دستی متفاوتی که توسط بانوان هنرمند این منطقه خلق می شود نیز به گردشگران ارائه می شود. فضای کاملا سنتی در این خانه ها موجب شده بیشتر مسافران حداقل یک شب از سفر خودشان را در این کاشانه های میهمان سپری کنند.

غاز نمکدان

و بالاخره به طولانی ترین غار نمکی جهان که در غربی ترین نقطه جزیره قشم در روستای باسعیدو قرار دارد می رسیم. غاز نمکدان قشم یکی از شاهکارهای عالم خلقت و جلوه ای از شگفتی های طبیعت است که به دلیل داشتن بهترین نوع نمک محل مناسبی برای درمان بیماران مبتلا به آسم و ناراحتی های تنفسی محسوب می شود.

این غار با ارتفاع 237 متر و طول بیش از شش کیلومتر با داشتن قندیل ها و بلورهای نمک در داخل و جریان آب نمک در بیرون آن منظره ای زیبا و دلپذیر از شگفتی های عالم خلقت را به نمایش گذاشته است. این غار دارای چندین تالار بزرگ و کوچک است که اولین تالار آن در فاصله 670 متری ورودی غار قرار دارد. از داخل غار نمکدان، آب زیرزمینی می جوشد که با خارج شدن از غار به صورت چشمه نمک در دامنه کوه ظاهر می شود و در گودالی جمع می شود و مانند برف زمستانی خودنمایی می کند.