سفر به ماسوله گیلان ؛ روستایی تاریخی با معماری خاص

ماسوله شهری تاریخی و توریستی می باشد که در 20 کیلومتری شهر ماکلوان و 60 کیلومتری رشت و همچنین 36 کیلومتری شهر فومن در استان گیلان و در دامنه ای صخره ای که ارتفاع آن منطقه به 1050 متر از سطح دریا می رسد قرار گرفته است. ماسوله که منطقه ای کوهستانی و جنگلی می باشد دارای مساحتی بالغ بر 16 هکتار است. در ادامه با سفر به ماسوله و معرفی جاهای دیدنی ماسوله باما همراه باشید.

موقعیت جغرافیایی

موقعیت جغرافیایی ماسوله بر روی نقشه به این صورت می باشد که از سمت جنوب به طارم از شمال به ماسال و از غرب به خلخال محدود می باشد.  این شهر تاریخی به سبب این که خانه هایش به صورت پلکانی ساخته شده اند و سبک معماری ویژه اش از شهرت جهانی وبین المللی برخوردار است . این منطقه که از مناطق خوش آب و هوا و سر سبز در شمال ایران به حساب می آید دارای زمستان های پربرف و تابستان های خنک می باشد و اکثر اوقات مه آلود است . در گذشته های دور ماسوله به عنوان شاهراه ارتباطی بین استان گیلان و آذربایجان به حساب می آمده است .ماسوله را می توان از بهترین نقاط گیلان برای گردشگری علی الخصوص در نوروز 97 به حساب آورد. این شهر دوست داشتنی دارای خانه های زیبایی به رنگ زرد و رس است و اکثر اوقات مه آلود می باشد . ماسوله شهری است که بهارش سرزنده  وشاداب، تابستانش خنک، پاییزش به رنگ رنگین کمان و زمستانش پر است از برف و آدم برفی هایی که بچه ها بر پشت بام خانه های پلکانی که بامشان سقف خانه ی همسایه است درست می کنند.در سال 1354 هجری شمسی شهر تاریخی ماسوله به شماره ثبت 1090 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. مردم ماسوله به زبان تالشی صحبت می کنند و دینشان اسلام و پیرو مذهب شیعه هستند و در حال حاضر جمعیتی بالغ بر 1000 نفر در این شهر زندگی می کنند.

معماری و بافت ماسوله

بافت و ترکیب شهر ماسوله امروزه مورد توجه گردشگران از سراسر نقاط ایران و جهان در مجموعه جاهای دیدنی ماسوله است. بام خانه های ماسوله متمایل به کوه است و خانه ها به گونه ای ساخته شده اند که قسمت پیشین آن بر قسمت پشتی یا عقب خانه مسلط می باشد اغلب خانه هایی که در این شهر ساخته شده اند دو طبقه اند و هر خانه دارای دو قسمت می باشد. این دو قسمت شامل قسمت تابستانی و قسمت زمستانی می باشد.
قسمت تابستانی: در لیست جاهای دیدنی ماسوله در سفر به ماسوله قسمت پیشخوان یا قسمت تابستانی از پنجره های اروسی چوبی و بالارو با شیشه های رنگی و گره های چینی هندسی تشکیل شده اند. به دلیل خنک بودن تابستان ها مورد استفاده قرار می گیرد.  بر بام خانه ها اتاقکی قرار گرفته است که در زبان محلی به آن برج می گویند که در تابستان ها ساکنان خانه از آن استفاده می کنند و جای خنکی می باشد. همچنین در اتاق پیشخوان این منازل طاقچه های جانبی تدارک دیده شده است.
قسمت زمستانی: در سفر به ماسوله قسمت زمستانی از جاهای دیدنی ماسوله شناخته می شود که در واقع در عقب خانه قرار گرفته و اتاق کوچکی می باشد و نور چندانی به داخل این اتاق نمی تابد. و روشنایی اتاق از طریق روزنه ای به نام لون تامین می گردد. کوره ای در وسط این اتاق کوچک یا به اصطلاح محلی سوله قرار دارد که برای آشپزی و همچنین تامین گرما از این کوره در سفر به ماسوله استفاده می گردد.  این خانه ها از نمونه جاهای دیدنی ماسوله مانند سایر خانه های روستایی از تعداد زیادی طاقچه تشکیل شده اند که بر روی این طاقچه ها ظروف چینی و مسی نگهداری می شود.

ماسوله چگونه به وجود آمد ؟

در سفر به ماسوله برای این که بدانید ماسوله چگونه بوجود آمد چندین عقیده وجود دارد که برخی معتقدند که ماسوله از زمان سالک به وجود آمد زمانی که عین علی و زین علی دو شاگرد سالک ( سالوک معلم ) مردم را به دین اسلام دعوت می کردند و عده ی زیادی به این دوتن گرویده و به اسلام روی آوردند و وقتی که این دو نفر از دنیا رفتند آنها بر مزار آن دو نفر زیارتگاهی ساخته و بدین ترتیب  مردم در کنار ان خانه هایی ساختند و به تدریج ماسوله شکل گرفت .عده ی دیگر معتقد هستند که زمانی که آقا سید جلال الدین اشرف از طارم فرار کرد یکی از همراهان وی به نام عون بن محمد بن علی که از نوادگان حضرت علی (ع) بود و مجروح شده بود به منطقه ماسوله امروزی آمد، در این منطقه چوپانی بود که عون بن محمد بن علی به وی گفته بود اگر فوت کرد او را در همین جا به خاک بسپارد. وقتی که وی در این مکان از دنیا رفت چوپانان با همدیگر گرد آمدند و بر روی قبر وی بارگاهی ساختند. این بارگاه مقدس در قرن دوم و سوم هجری ساخته شد و سر انجام به مرور زمان خانه هایی در این مکان ساخته شد و ماسوله امروزی به تدریج شکل گرفت.ماسوله داغ بلند ترین نقطه استان گیلان به ارتفاع 3050 متر است که هدف صعود بسیاری از کوهنوردان است و در شهر ماسوله قرار دارد. ماسوله دارای دو هتل می باشد و همچنین چندین هتل در مسیر ارتباطی به ماسوله قرار گرفته است که گردشگران خارجی و داخلی در آن اقامت می کنند. البته وجود خانه های اجاره ای و مهمان خانه ها نیز از دیگر مکان های اقامتی این شهر زیبا و خوش آب و هوا به حساب می آید.بافت معماری ماسوله در دوران حکومت زندیان شکل گرفته است محوطه ی جلوی خانه و پشت بام ها به عنوان پیاده رو استفاده می شود وجود پله ها و پیاده رو های کوچک از جاهای دیدنی ماسوله سبب گشته است که هیچ وسیله ی نقلیه موتوری نتواند از داخل کوچه ها عبور کند

اقتصاد مردم ماسوله

وجود کاروانسرا های زیاد در سفر به ماسوله که تعدادشان به 8 کاروانسرا می رسد نشان دهنده این است که در زمان های گذشته مردمان این شهر به داد و ستد می پرداختند . تا سال های 60 صنایع دستی که شامل صنایع چوبی وفلزی بود در این شهر رواج داشت و پیشه و کار مردم ماسوله به شمار می رفت. امروزه اقتصاد مردم روستا تنها از طریق گردشگری و توریسم تامین می شود.آشنایی با جاذبه های گردشگری و جاهای دیدنی ماسوله در ادامه بیشتر برای شما توضیح خواهیم داد.

موزه مردم شناسی شهر ماسوله

در سفر به ماسوله یکی از مکان هایی در ماسوله که می توان در آن به فرهنگ و اصالت مردم ماسوله پی برد و به شناخت تاریخ ماسوله پرداخت موزه مردم شناسی ماسوله است موزه ای که اشیای قدیمی که قدمتشان به 400 سال می رسد در آن نگهداری می شود از ابزار آلات گرفته تا اسناد و مدارک تاریخی . موزه مردم شناسی ماسوله در سه قسمت مجزا تشکیل شده است و از سال 1381 فعالیت این موزه شروع شده است.  انواع سفال ، وسایل و ابزار آلاتی که مردم در کشاورزی استفاده می کردند و همچنین وسایلی که از سنگ ، کاغذ و شیشیه ساخته شده بودند و وسایل جنگی و کارهای دستی متنوعی که در این منطقه انجام می شده است در موزه مردم شناسی ماسوله نگهداری می شود که گردشگران و بازدید کنندگان می توانند از آن بازدید به عمل آورند.

آبشار کوشم در شهر ماسوله

یکی دیگر از مناطق دیدنی در ماسوله گیلان می توان به آبشار کوشم اشاره کرد آبشاری با ارتفاعی در حدود 30 متر که از دیواره های سنگی که در انتهای تنگه ای زیبا قرار گرفته است جاری می شود.  علی الخصوص مسیر دسترسی به این آبشار که از شیب ملایمی نیز برخوردار است از منظره های طبیعی زیبا و چشم نوازی تشکیل شده است.

ییلاق کوربار ماسوله

با پیاده روی چند ساعتی می توانید به یکی از زیباترین ییلاق های استان گیلان قدم بگذارید ییلاق کوبار ماسوله با قرار گرفتن در میاه کوهستانی جنگلی وسرسبز دارای مناظر زیبا و بکری است که چشم هر بیننده ای را به خود خیره خواهد کرد.

پارک جنگلی و سرسبز ماسوله

در شهر ماسوله پارک جنگلی سرسبز وجود دارد که از درختان تنومند با جاده های جنگلی زیبا تشکیل شده است و مساحتی بالغ بر 2000 هکتار را در بر می گیرد و از میانبند ها و کوهستان های متعددی تشکیل شده است . پارک جنگلی ماسوله محل تفریح و گذراندن اوقات فراغت برای کسانی است که می خواهند به دور از هیاهوی این زمانه لحظه ای در آرامش به سر ببرند.گونه های گیاهی متنوعی را می توان در پارک جنگلی ماسوله دید ، انواع درختان ممرز، فندف ، درخت آزاد ، راش ، توسکا ، و همچنین گیاهان علفی و دارویی زیادی به دلیل حفظ محیط  زیست در این منطقه توانسته اند به خوبی رشد کنند و محیط خوش آب و هوایی را فراهم آورند.

بازار شهر زیبای ماسوله

بازار ماسوله که به عنوان قلب ماسوله نیز شناخته می شود یکی دیگر از جاذبه های گردشگری در این منطقه از شمال کشور به حساب می آید. انواع وسایل سنتی ، سوغاتی و صنایع دستی و... را می توان از بازار ماسوله تهیه کرد.این بازار که از چهار سطح مختلف تشکیل شده است سبب گشته که مغازه ها نیز در سبک گوناگون ساخته شوند برای نمونه مغازه های سطح پایین در یک طبقه و مغازه های سطح بالا در دو طبقه ساخته شده اند.

آبشار لار چشمه ماسوله

آبشارلار چشمه زیبا و دیدنی که ارتفاعی در حدود 6 متر دارد و با قرار گرفتن رستوران و قهوه خانه و همچنین استراختگاه در کنار این آبشار که در دل طبیعتی پوشیده از جنگل های سرسبز دراستان گیلان و در شهر ماسوله قرار دارد سبب گشته است که طبیعت دوستان و گردشگران زیادی هر ساله در فصل های مختلف سال راهی این منطقه شوند .

امام زاده عون بن محمد بن حنیفه بن علی (ع) در ماسوله

امام زاده عون بن محمد بن حنیفه بن علی که بقعه ای بر روی مزار ان ساخته اند گفته می شود که از نوادگان امام علی علیه السلام بوده و از بناهای تاریخی وبا ارزش مذهبی و فرهنگی این شهر به حساب می آید . قدمت این بقعه به قرن دوم و یا سوم هجری قمری بر می گردد.

قله شاه معلم یا ماسوله داغ

گفته می شود در روزگاران گذشته فردی زاهد و پرهیز گار که اسمش قلعه شاه معلم بود برای دست یابی به سیر و سلوک و عبادت و راز و نیاز به این کوه پناه می برده و در ان مشغول عیادت می شده است وی وصیت کرده بود وقتی مرد او را در این مکان دفن کنند . این مکان که بر بالای کوهی به ارتفاع 3050 متر قرار دارد از پدیده های زیبا ی طبیعی ماسوله به حساب می آید و در شمال غربی این شهر قرار گرفته است . کوهنوردان برای این کوه ارزش و اهمیت خاصی قائل هستند زیرا مسیر دسترسی به قله کوه صعب العبور و بسیار سخت می باشد ولی در عوض از مناظر طبیعی زیبایی برخوردار است .