حمایت مستمر از بیمه‌شدگانی که در معرض خطرات و آسیب‌های جسمی و مالی قرار می‌گیرند، یکی از مهم‌ترین کارکردهای تامین‌اجتماعی است و بر همین اساس، پس از وقوع حادثه یا ابتلا به بیماری، با ارائه خدمات توانبخشی تلاش خواهد شد تا سلامت یا قابلیت‌های سودمند، به بیمه‌شده بازگردانده شود.
به گزارش به نقل از ایسنا، علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته، چنانچه بر اثر حادثه یا بیماری، قدرت بیمه‌شده برای ادامه کار کاهش یابد و نتواند درآمد قبلی خود را کسب کند، سازمان تامین‌اجتماعی، فرد را تحت‌پوشش حمایت‌های ازکارافتادگی قرار می‌دهد.
ازکارافتادگی -که جزء تعهدات پیش‌بینی‌شده در قوانین بیمه‌های اجتماعی، از جمله در قانون تامین‌اجتماعی بند «د» ماده 3 قانون) است- در زمره تعهدات بلندمدت قرار دارد و از آنجا که بیماری‌ها و حوادث، به عنوان عوامل مهم در بروز ازکارافتادگی محسوب می‌شوند، با لحاظ میزان آسیب‌های جسمی و روحی واردشده به فرد، به انواع کلی، جزئی و غرامت مقطوع نقص‌عضو تقسیم می‌شود.
طبق ماده 75 قانون تامین‌اجتماعی، «بیمه‌شده‌ای که ظرف 10سال قبل از وقوع حادثه غیر ناشی از کار یا ابتلا به بیماری (تاریخ شروع بیماری منجر به ازکارافتادگی) حداقل حق‌بیمه یک‌سال کار را -که متضمن حق‌بیمه 90 روز کار ظرف یک‌سال قبل از وقوع حادثه یا بیماری منجر به ازکارافتادگی است- پرداخت کرده باشد، در صورت ازکارافتادگی، حق استفاده از مستمری ازکارافتادگی کلی غیر ناشی از کار ماهانه را خواهد داشت.»
به زبان ساده‌تر، جهت برقراری مستمری ازکارافتادگی غیر ناشی از کار، دو شرط زیر به‌طور همزمان لازم است:
1-دارابودن حداقل یک‌سال (365 روز) سابقه پرداخت حق‌بیمه ظرف 10 سال قبل از تاریخ حادثه یا شروع بیماری منجر به ازکارافتادگی
2-دارابودن حداقل 90 روز سابقه پرداخت حق‌بیمه ظرف یک‌سال قبل از تاریخ حادثه یا شروع بیماری منجر به ازکارافتادگی
بدیهی است چنانچه یکی از دو شرط فوق تحقق یابد، امکان برقراری مستمری ازکارافتادگی کلی غیرناشی از کار، میسر نیست.
ضمنا جهت برقراری مستمری ازکارافتادگی در اثر حادثه ناشی از کار، نیازی به احراز شرایط ماده 75 قانون نیست و این نوع مستمری با دارابودن حتی یک روز سابقه، برابر مقررات برقرارشده و خسارت واردشده به تامین‌اجتماعی، با توجه به میزان تقصیر کارفرما در حادثه منجر به ازکارافتادگی بیمه‌شده، براساس ماده 66 قانون تامین‌اجتماعی، از وی (کارفرما) مطالبه و وصول می‌شود.
به گزارش ایسنا، یک کارشناس تامین اجتماعی در پاسخ به این پرسش که «با 50 سال سن و 9 سال سابقه پرداخت حق‌بیمه، در کمیسیون بدوی و تجدیدنظر، با میزان بیش از 66 درصد، ازکارافتاده کلی شده‌ام. ولی با توجه به تاریخی که در کمیسیون‌های مذکور به‌عنوان تاریخ شروع بیماری منجر به ازکارافتادگی بنده تعیین شده، به علت عدم احراز شرایط ماده 75 قانون، مستمری ازکارافتادگی کلی برای اینجانب برقرار نشده است. با توجه به عدم توانایی جسمی جهت اشتغال و ادامه بیمه‌پردازی، تکلیف من چیست؟» می‌گوید: بر اساس بخشنامه 65 مستمری‌ها، بیمه‌شدگانی که دارای حداقل 10 سال سابقه پرداخت حق‌بیمه بودند و در اجرای مقررات جاری، طبق آرای کمیسیون‌های پزشکی موضوع ماده 91 قانون تامین‌اجتماعی، ازکارافتاده کلی شناخته شده، و حائز شرایط دریافت مستمری نشده‌اند (فاقد شرایط ماده 75 قانون به شرح بالا بوده‌اند.) و سن مرد، کمتر از 60 سال و سن زن، کمتر از 55 سال است، مشمول دریافت مستمری بازنشستگی به نسبت سنوات پرداخت حق‌بیمه (بدون الزام به رعایت ماده 11 قانون مبنی بر الزام به حداقل دستمزد رساندن مبلغ مستمری هر سال) خواهند بود.
اما اگر میزان سابقه پرداخت حق‌بیمه افراد فوق، کمتر از 10 سال باشد، متقاضیان دریافت مستمری می‌توانند با پرداخت حق‌بیمه سنوات کمتر از 10 سال سهم بیمه‌شده و کارفرما (با نرخ 33 درصد حداقل دستمزد سال پرداخت مابه‌التفاوت) از مزایای بازنشستگی با 10 سال سابقه (بدون الزام رعایت ماده 111 قانون) بهره‌مند شوند.
چه نوع سوابقی در احراز شرایط ماده 75 قانون جهت برقراری مستمری ازکارافتادگی غیرناشی از کار موثر است؟
1- سوابق اشتغال و پرداخت حق‌بیمه به واسطه اشتغال
2- سوابق غرامت دستمزد ایام بیماری و بارداری
3- سوابق ایام دریافت مقرری بیمه بیکاری
4- سوابق مدت خدمت نظام وظیفه و حضور در جبهه بیمه‌شدگان
5- کلیه سوابق منتقله از سایر صندوق‌ها پس از پرداخت مابه‌التفاوت
6- پرداخت حق‌بیمه در قالب گروه‌های خاص بیمه‌ای
7- سوابق پرداخت حق‌بیمه به صورت اختیاری
8- بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد با نرخ حق‌بیمه 20 درصد (بیمه بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی و فوت -18درصد سهم بیمه‌شده + 2درصد سهم دولت)
9- سوابق بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد قبل از تاریخ اول فروردین 1374
10- بیمه ایرانیان خارج از کشور با نرخ 20درصد (بیمه بازنشستگی، ازکارافتادگی کلی و فوت – 18درصد سهم بیمه‌شده + 2درصد سهم دولت)
11- سوابق پرداخت حق‌بیمه بافندگان قالی، قالیچه، گلیم و زیلو با نرخ 14درصد در صورتی که مطابق ضوابط مقرر در بخش اول ماده 36 آیین‌نامه اجرائی قانون بیمه‌های اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع‌دستی شناسه‌دار (کددار) به سابقه کامل تبدیل شود. در غیر این صورت، به نسبت 50درصد سنوات پرداخت حق‌بیمه، ملاک عمل خواهد بود.
کلیه بیمه‌شدگان اعم از اجباری، اختیاری، مشاغل آزاد و ... که از آخرین پرداخت آنان بیش از سه ماه و یک روز سپری نشده باشد، می‌توانند با ارائه درخواست و پرداخت مابه‌التفاوت حق‌بیمه، نسبت به تبدیل سوابق قانون بیمه بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی بافندگان قالی، قالیچه، گلیم و زیلو مصوب سال 76 مجلس شورای اسلامی با نرخ 14درصد به سوابق کامل اقدام کنند.
