سفر نوروزی به خوانسار ؛ هم نشینی سار و بیشه و کوهسار

تاریخچه شهرستان خوانسار اصفهان به قبل از اسلام می رسد. وجود جاهای دیدنی خوانسار همانند آتشکده تیر و معبدی به نام هیکل در کوه تیر حوالی روستای تیدجان و سنگ قبری به خط پهلوی در روستای قودجان دلیلی بر این مدعا است. مدارکی که از سابقه تاریخی خوانسار در دست است، تاریخ مهاجرت دسته هایی از اقوام یهود به خوانسار و سرگذشت آن ها را روایت می کند، که به زمان سلطنت کوروش کبیر می رسد. این شهرستان دارای یک بخش مرکزی و سه دهستان به نام های چشمه سار، کوهسار و گلسار و دارای 18 روستا است. میزان کل اراضی شهرستان خوانسار شامل زمین های زراعی و باغی 9000 هکتار شامل 6300 هکتار زیر کشت محصولات زراعی و 2700 هکتار باغ است. عمده محصولات زراعی شامل گندم، جو، علوفه، سیب زمینی، حبوبات و عمده محصولات باغی شامل انگور، گردو، بادام، آلو و سایر هسته دارها است. منابع آبی شهرستان شامل 223 رشته قنات (85 رشته عمومی و 138 رشته خصوصی)، 480 دهنه چشمه، 161 حلقه چاه است. در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید برای بازدید از اماکن تاریخی خوانسار...

پیشینه ی تاریخی و جنگ افغان ها

در واقعه هجوم افغان ها به ایران، خوانسار نیز که مجاورت اصفهان بود مورد تاخت و تاز قرار گرفت. الله وردی خان که برای جمع آوری قشون و جلوگیری از هجوم محمود افغان به منطقه بختیاری رفته بود، پس از تصرف اصفهان توسط افاغنه ده هزار قشون خود را به مدت نه ماه در خوانسار نگه داشته و بعد متواری شد. این پیشامد نشان می دهد که خوانسار در این دوران دارای چه جایگاهی بوده است. بعد از تصرف اصفهان، خوانسار نیز با حیله و نیرنگ افغان ها به اشتغال درآمد و پادگان آن ها تا مدتی در آن جا برقرار بود، تا زمانی که با اتحاد  خوانساری ها، این شهر از تصرف افغان ها آزاد شد. در محل موسوم به جنگاه امروزی، در شرق خوانسار، جنگی نیز بین نیروهای شاه طهماسب دوم و افغان ها روی داد. در این جنگ حدود سه هزار نفر از افغان ها کشته و باقی آن ها متواری شدند. کتاب های اندیشمند خطی موجود در شهرستان خوانسار اصفهان، یادگار مبادله غلات با این کتب است، که به کتب پارسندگی معروفند. وجود چنین آثاری نشان سابقه ی دیرین فرهنگ دوستی در بین مردمان این دیار است.

جغرافیای انسانی

جمعیت ساکن در این شهرستان طبق سرشماری سال 1395، بیش از 33049 بوده است.

جغرافیای طبیعی

این شهرستان در عرض جغرافیایی 33 درجه و 13 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 50 درجه و 19 درجه شرقی در ناحیه ای نزدیک به کویر مرکزی ایران در فاصله حدود 150 کیلومتری شمال غرب شهر اصفهان واقع شده است. این شهرستان در ارتفاع 2250 متر بالاتر از دریا قرار دارد و به علت آب و هوای مناسب دارای پوشش گیاهی متنوعی اعم از انواع درختان سرو و زمین های پوشیده از لاله های واژگون و محصولات کشاورزی و باغ داری گوناگونی همچون سیب، آلو و گردو است.

آب و هوا

آب و هوای خوانسار نوعی آب و هوای کوهستانی و نیمه صحرایی است که وجود چشمه ساران و رودخانه ها و باغ ها به کیفیت آن افزوده است. در تابستان ها آب و هوای خوانسار بسیار مطبوع، دل پسند است. هوای مناسب خوانسار در فصول گرم سال سبب جذب گردشگران زیادی به این منطقه ییلاقی می شود. متوسط بیشترین دمای هوای خوانسار در گرم ترین ماه تابستان به 31 درجه سانتی گراد می رسد و متوسط دمای شبانه روز در همین ماه 24 درجه سانتی گراد است. در زمستان سرمای این شهر دلنشین، همراه با ریزش انبوه برف است.

جاذبه های طبیعی

گلستان کوه

 منطقه ای بسیار سرسبز و خوش آب و هوا و یکی از زیباترین جاهای دیدنی خوانسار است، که سراسر آن پوشیده از گون های گزانگبین، پیاز وحشی (موسیر) و انواع گل های زیبا است. این منطقه در 15 کیلومتری جنوب خوانسار قرار دارد. گلستان کوه سراسر منطقه ای پر از جاذبه های طبیعی است که هریک جلوه ای تماشایی به منطقه بخشیده اند. چشمه های پر آب در جای جای منطقه وجود دارند و آب گوارایی را از قلب زمین به هستی، هدیه می کنند. شاید با ارزش ترین گنجینه ی منطقه، دشت لاله های واژگون باشد که لباس متفاوتی را بر تن طبیعت می نشاند و منظره ای کم نظیر را در فصل بهار به وجود می آورد.

مرزن گشت

چشمه مرزن گشت با جوشش آب از حفره ها و لا به لای سنگ ها در دل کوه های مشرف بر جنوب غربی خوانسار واقع شده است. این چشمه آهکی در پارک ملی سرچشمه قرار دارد. چشمه مرزن گشت به رودخانه ی شهر می پیوندد. حجم آب دهی چشمه مرزن گشت 40 لیتر در ثانیه است و از آب آن برای سیراب کردن زمین های کشاورزی و استفاده مردم برداشت می شود. آب این چشمه به همراه سایر چشمه ها از میان شهر جریان می یابد و آب های قسمت شرقی به هم می پیوندد و تشکیل رودخانه خوانسار را می دهند.

آسیاب آبی

شهرستان خوانسار اصفهان در گذشته 40 آسیاب آبی داشته است. این آسیاب ها در تهیه آرد که نقش مهمی در سبد غذایی خانواده ها در قدیم داشته اند، نقش مهمی بازی می کردند. هم اکنون نیز تنها آسیاب تاریخی فعال ایران در خوانسار قرار دارد. این آسیاب که در پارک سرچشمه قرار دارد، توسط یکی از اهالی خوش ذوق بازسازی شده است، در این آسیاب علاوه بر خرد کردن گندم، از گردشگران و میهمانان در فضای سنتی و زیبا آن پذیرایی می شود.

کوچه باغ

شهرستان خوانسار اصفهان علاوه بر مکان های دیدنی و گردشگری طبیعی و تاریخی از باغ های انبوه نیز پوشیده شده است، به گونه ای که اگر از بلندی های اطراف به شهر نگاه کنیم، جز مواردی اندک، ساختمان و سازه ای مشاهده نمی کنیم. یکی از زیبایی هایی که چشم هر بیننده ای را در خوانسار به خود خیره می کند، کوچه باغ های زیبا و رویایی است. کوچه باغ هایی که با دیوارهای خشتی در بیرون و درختان سر به فلک کشیده ای که ارتفاع آن ها چند برابر دیوارهاست، خودنمایی می مند.

دره دربند

منطقه دربند در 5 کیلومتری شهر و از اماکن تاریخی خوانسار، در مسیر کوهستانی خوانسار – بویین قرار دارد. وجود سد خاکی دربند در کنار طبیعت زیبای کوهستان دیدنی است. در این منطقه دره ای زیبا و رویایی به نام دره ی انژدر وجود دارد.

پارک ملی سرچشمه

یکی از مراکز تفرجگاهی و جاهای دیدنی خوانسار، پارک ملی سرچشمه است. این پارک با وسعتی حدود 15 هکتار در جنوب شهر خوانسار و در دامنه کوه قرار دارد. این پارک به دلیل وجو چشمه های آب متعدد از جمله چشمه مرزنگوش، چشمه شترخون، چشمه پیر در جنب آرامگاه شیخ اباعدنان از طراوت و زیبایی خاصی برخوردار است. هم چنین وجود جنگل های انبوه از درختان مختلف در دامنه کوه بر جاذبه طبیعی این پارک زیبا افزوده است. چشمه اصلی این پارک ضمن افزایش بر زیبایی پارک تامین کننده آب کشاورزی خوانسار بوده و نهرهای 11 گانه خوانسار از آن بهره مند می شوند. این پارک به عنوان منطقه نمونه گردشگری برگزیده شده است.

اماکن مذهبی خوانسار

بقعه پیر خوانسار (شیخ ابا عدنان)

بقعه پیر خوانسار از باستانی ترین اماکن تاریخی خوانسار می باشد و در اوایل سلطنت صفویه بنا به امر پادشاه وقت ساخته شده است. صاحب بقعه پایه گذار مذهب شیعه جعفری در اوایل قرن هفتم است. این مقبره که ابتدا سنگی و روی چشمه پیر ساخته شده بود، در دوره صفوی و بنابر ارادت صفویان به سبک معماری سلجوقی بازسازی شده است و از جاهای دیدنی خوانسار به شمار می رود.

امام زاده احمد بن سید محمد

این زیارتگاه در جنوب شهرستان خوانسار اصفهان و کنار رودخانه اصلی در خیابان آیت الله خوانساری واقع شده است و به شاهزاده احمد مشهور است که نسبت شان به روایت به حضرت هادی (ع) می رسد. این زیارتگاه که از اماکن تاریخی خوانسار محسوب می شود، دارای گنبد دوپوش است که روی بقعه قرار گرفته و در دو طرف گنبد، دو مناره گلدسته ساخته شده است.

امام زاده سید صالح

این مکان واقع در بیدهند و از اماکن تاریخی خوانسار است و با هفت واسطه نسبت شان به امام هفتم شیعیان حضرت امام موسی بن جعفر (ع) می رسد. در شجره نامه های تاریخی آمده که سید صالح علیه الرحمه صاحب حالات صوری و معنوی بوده و مریدان او در لرستان و بختیاری بسیارند.

امام زاده سید محمود

نسب این امام زاده شریف به حضرت هادی (ع) و قدمت این بنا نیز به دوره صفویه می رسد. این بنا دارای گنبد 12 ضلعی و مخروطی شکل است که از جاهای دیدنی خوانسار به شمار می رود. روایت است باباترک با طغیان ترک از طرف امراء وقت خود مآمور آوردن طلای بالای گنبد این امام زاده می شود و وقتی به رحمت ایزدی می پیوندد، در این مکان مدفون می گردد که به همین سبب این مکان را به باباترک نیز می شناسند. این مکان دارای آب انبار و سردابه ای تاریخی است که به اهمیت آن می افزاید.