استان چهارمحال و بختیاری، تنها 16411 کیلومتر مربع وسعت دارد و در جنوب غربی کشور و در مرکز رشته کوه های زاگرس واقع شده. این استان از شمال و شرق به استان اصفهان، از غرب به استان خوزستان، از جنوب به کهگیلویه و بویراحمد و از شمال غرب به استان لرستان محدود است. مرکز این استان، شهرکرد در ارتفاع 2066 متری از سطح دریا قرار دارد که مرتفع ترین شهر در بین مراکز استانی بوده به همین سبب به بام ایران شهرت یافته و یکی از زیباترین شهرهای چهارمحال و بختیاری است. این منطقه دارای یک درصد از کل وسعت ایران می باشد و با وجود مساحت کم، ده درصد از منابع آب کشور را در اختیار دارد. چهارمحال و بختیاری تا قبل از سال 1332 در قالب شهرستان شهرکرد و بختیاری از شهرستان های استان اصفهان، یکی از استان های ده گانه آن زمان محسوب می شد. در همین سال با توجه به ویژگی های متمایز اقتصادی، سیاسی و اجتماعی حاکم بر منطقه از استان اصفهان منتزع و به عنوان فرمانداری مستقل چهار محال و بختیاری در تقسیمات کشور قرار گرفت. در سال 1337 این فرمانداری به فرمانداری کل و سپس در سال 1352 طبق مصوبه وزیران به استانداری ارتقا یافت. در حال حاضر استان چهارمحال و بختیاری با جمعیتی نزدیک به 900 هزار نفر، دارای 9 شهرستان ( به نام های شهرکرد، سامان، بن، اردل، فارسان، بروجن، لردگان، کوهرنگ و کیار)، 25 بخش، 50 دهستان و 820 روستا است. استان چهارمحال و بختیاری منطقه ای است کوهستانی که تقریبا 76 درصد آن را کوه ها و تپه ها و 24 درصد دیگر را دشت های آبرفتی و فلات ها تشکیل می دهند. به علت ماهیت کوهستانی مرتفع و قرار گرفتن در مسیر بادهای مرطوب سیستم مدیترانه ای و تخلیه بار این سامانه ها، استان دارای بارش نسبتا مناسبی می باشد. غالبا در مناطق مرتفع بارش به صورت برف بوده و جود ارتفاعات پوشیده از برف یکی از ویژگی های اقلیمی و جاذبه های زمستانی این استان است. مهم ترین رشته کوه این منطقه زردکوه بختیاری است که سخاوتمندانه رودخانه های بزرگ کارون و زاینده رود را به کشور هدیه می کند. وجود 20 رودخانه دائمی به طول 905 کیلومتر و چشمه های متعدد با گواراترین آب ها بسان گردنبند فیروزه ای زینت بخش استان بوده و با جریان در رگ های آبی کشور، طراوت، آبادانی و حیات را در مسیر کوچ خود به استان های دیگر ارمغان می برند. در کنار جاذبه های متعدد تاریخی و فرهنگی – نظیر ابنیه تاریخی، محوطه ها و آثار باستانی فرهنگ عشایری، بزرگان و فرهنگ و هنر استان، دامنه های زاگرس نیز گنجینه ای از طبیعت فراروی ما گذاشته مناظری بدیع و زیبا تا بدان جا که چهارمحال و بختیاری را بهشت طبیعت دوستان و گردشگران نامیده اند. چشمه ها و رودخانه ها، دشت لاله های واژگون و مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع بسیاری نظیر قیصری، شیدا، هلن، سبزکوه، تنگ صیاد و جنگل های بلوط یا همان طلای سبز زاگرس که تنوع بر 923 گونه گیاهی با ارزش و 294 گونه جانوری و چشم اندازهای کم نظیر را در خود جای داده اند، تنها بخشی کوچک از این بهشت و جاهای دیدنی چهارمحال و بختیاری به شمار می آیند. اینک استان چهارمحال و بختیاری پنجره ای به سوی تو می گشاید تا در تقارن طبیعت، تاریخ فرهنگ و هنر، گوشه ای از میراث ملی این سرزمین کهن را به دستان پر مهر تو بسپارد. در ادامه با ما در مجله همگردی همراه باشید برای آشنایی با شهرهای استان چهارمحال و بختیاری...
لیست موزه های فعال استان:
مجموعه فرهنگی، تاریخی چالش تر: چالش تر، خیابان باستان
موزه باستان شناسی شهرکرد: شهرکرد، خیابان ولی عصر شمالی
مجموعه تاریخی فرهنگی قلعه امیر مفخم بختیاری: روستای دزک، خیابان میراث، قلعه امیر مفخم
مجموعه تاریخی فرهنگی جونقان: جونقان، جنب شهرداری، قلعه سردار اسعد بختیاری
گنجینه آموزش و پرورش: بلوار فارابی، خیابان مولوی شرقی
موزه حیات وحش: جاده شهرکرد – اصفهان، جنب پلیس راه فرخ شهر
گنجینه شهدا: شهرکرد، ابتدای جاده دانشگاه زاد اسلامی
موزه مردم شناسی کیان: شهر کیان، انتهای خیابان سجاد شرقی
موزه مردم شناسی بهرامی: بروجن، خیابان کاشانی
موزه بلدیه: بروجن، پل مصلی
موزه نرم تنان، سخت پوستان، خزندگان و بندپایان: شهر کرد، جنب امام زاده دو معصوم، پاساژ پردیس دو
توصیه های سفر
برای سفر به شهرهای شهرهای چهارمحال و بختیاری:
_ همواره با یاد و نام خدا سفر کنید.
– از سالم بودن وسایل نقلیه خود اطمینان حاصل نمایید.
– خود و سرنشینان را در استفاده از کمربند ایمنی عادت داده و کودکان را به استفاده از کمربند ایمنی هنگام رانندگی آموزش دهید.
– از وضعیت مسیر حرکت مطلع شوید.
– در سفر با آرامش رانندگی کنید و بدانید که یاد خدا آرامش دل هاست.
– از سرعت بیش از حد و سبقت غیر مجاز جداَ خودداری کنید.
– به هنگام سفر به علائم و تابلوهای کنار جاده توجه نمایید. قبل از پارک نمودن خودرو محل پارک را شناسایی نمائید تا موقع برگشت در پیدا کردن آن با مشکل مواجه نشوید.
– در هنگام تغییر مسیر با حفظ فاصله و احتیاط کامل از چراغ راهنما و آئینه استفاده نمائید.
– در هنگام رانندگی با سرنشین اتومبیل یا تلفن همراه صحبت نکنید و از خوردن و آشامیدن بپرهیزید.
– جاده همیشه تسلیم راننده با احتیاط است. راه باز و وسوسه انگیز است، با سرعت غیرمجاز رانندگی نکنید. با ماموران راهنمایی رانندگی همکاری نمائید.
– هنگام خستگی و خواب آلودگی از رانندگی کردن پرهیز نموده و با توقف و استراحت کوتاه در مسیر از مواهب طبیعی لذت ببرید.
– سرعت زیاد نشانه برتری و قدرت نیست، استقبال از مرگ است.
– در هنگام مسافرت حتماَ کارت خودرو، بیمه نامه و گواهی نامه را به همراه داشته باشید. با رعایت قوانین و مقررات، امنیت را زینت بخش جاده کنیم.
– پلیس را از خود بدانید و به توصیه هایش عمل کنید.
– اگر به مشکلی برخوردید به پلیس 110 اطلاع دهید.
– در هنگام مسافرت از بازگو نمودن اسرار زندگی خود، اخبار و اطلاعات به افراد ناشناس به شدت پرهیز کنید.
– وجوه نقد خود را در معرض دید افراد ناشناس قرار ندهید.
– از بیتوته کردن در اماکن مشکوک و ناامن پرهیز کنید.
– در هنگام سفر حتما مدارک شناسایی و دفترچه بیمه درمانی خود و خانواده را به همراه داشته باشید. در صورت مشاهده تخلفات راهنمایی و رانندگی رانندگان وسایل نقلیه، پلیس را مطلع نموده و یا با شماره 110 تماس بگیرید.
– هنگام حضور در مکان های پر ازدحام تفریحی، زیارتی، بازارها و... بیشتر مراقب فرزندان خردسال و اشیاء و وسایل خود باشید.
– از پارک نمودن خودرو در جاهایی که باعث سد معبر می شود جداَ بپرهیزید.
– هنگام سفر با وسایل نقلیه عمومی مراقب کیف و وسایل همراه خود باشید.
– از شرایط آب و هوایی مطلع شوید و تجهیزات مناسب را همراه داشته باشید. از مصرف دارو های خواب آور در هنگام رانندگی اکیداَ خودداری نمائید.
– قبل از سفر از سالم بودن قسمت های مختلف وسایل نقلیه خود اطمینان حاصل نمایید.
– همراه داشتن تجهیزات ایمنی شامل کپسول آتش نشانی، جعبه ابزار، چراغ قوه، چراغ چشمک زن، جعبه کمک های اولیه و...
– از برپایی چادر به صورت انفرادی و اماکن خلوت خودداری شود.
– به هنگام توقف در بین راه از وسیله نقلیه خود با فاصله طولانی دور نشوید.
– مراقب افرادی که خود را به عنوان مآمور معرفی و سعی در کنترل شما در بین جاده ها و شهرها دارند باشید.
– از کرایه منزل به افراد ناشناس که به صورت موقتی در ایام نوروز منازل خود را اجاره موقتی می دهند خودداری نمائید.
– در مکان های شلوغ و پر رفت و آمد از گذاشتن مدارک مهم در داخل کیف خودداری کنید.
– از آویزان نمودن کیف خود به پشت صندلی در رستوران ها و ... خودداری نمائید.
شهرستان شهرکرد
این شهرستان یکی از مهم ترین شهرهای چهارمحال و بختیاری به مرکزیت شهرکرد است. مساحت: حدود 2006 کیلومتر مربع، تقسیمات سیاسی: این شهرستان مشتمل بر 3 بخش، 8 شهر و 4 دهستان می باشد. برخی از جاذبه های گردشگری، تاریخی و مذهبی و جاهای دیدنی چهارمحال و بختیاری عبارتند از: امام زادگان حلیمه و حکیمه خاتون، مسجد خان (جامع)، اتاق آئینه، موزه باستان شناسی، مجموعه فرهنگی تاریخی چالشتر، پارک و موزه فرخ شهر، منطقه حفاظت شده تنگ صیاد، چشمه زنه هفشجان، چشمه مایک سورشجان، موزه شهر کیان، چشمه وقت و ساعت شمس آباد، پارک استخر شهرکرد، امام زاده خدیجه (روستای وانان)، قلعه نصیرخان بختیاری سورک، امام زاده عبدلله سورک، امام زاده محمد اکبر دستگرد
از صنایع دستی رایج در این شهر می توان: قالی بافی، کلاه مالی، گیوه دوزی، نمد مالی، زین سازی و نیز تولید مواد غذایی محلی نظیر کشک، دوغ و دیگر محصولات جانب و نیز تهیه و عرضه گیاهان دارویی را نام برد. شهر شهرکرد، مرکز استان چهار محال و بختیاری از قدیمی ترین خاستگاه های سکونت انسان در استان می باشد، بر اساس یافته های باستان شناسی، سابقه تاریخی این ناحیه به هزاره های هشتم و نهم پیش از میلاد مسیح باز می گردد. در زمینه وجه تسمیه شهرکرد، نقل قول های متفاوتی وجود دارد. برخی شیوه معیشتی داپروری ساکنان این منطقه را اساس دانسته اند و این ناحیه را قلمرو چوپانان و گله داران برشمرده اند. برخی دیگر هم نوع خاص لباس چوپانان این منطقه یعنی کپنک را که امروزه هم استفاده می شود و در گویش محلی به آن کردینه می گویند. مبنای نام گذاری دهکرد و شهرکرد امروزین می دانند که به نظر می رسد قول اول معقول و منطقی تر است. قدیمی ترین ابنیه تاریخی شهرکرد متعلق به دوره تسلط اتابکان و لر در قرن ششم و هفتم قمری می باشد که هنوز آثاری از آن دست نظیر مسجد اتابکان و حمام دوقلوی درب امام زاده از آن جمله هستند. دهکرد (شهرکرد) در واقع هویت اصلی شهری خود را از قرن سیزدهم هجری به دست آورده است.
شهرستان بروجن
به مرکزیت بروجن و از شهرهای چهارمحال و بختیاری است. فاصله از مرکز استان: 65 کیلومتر، مساحت: حدود 2257 کیلومترمربع، تقسیمات سیاسی: این شهرستان مشتمل بر 3 بخش و شامل 6 شهر و 5 دهستان می باشد. برخی جاذبه های گردشگری، تاریخی و مذهبی شهرستان عبارتند از: منطقه نمونه گردشگری سیاسرد، خانه های قدیمی هم چون خانه حفیظی ها و موزه تاریخی طبیعی، امام زاده حمزه علی (ع)، تالاب چغاخور، چشمه گلوگرد، تالاب چال تر، چشمه امام قیس، گرد بیشه پل مصلی، قلعه ضرغام السلطنه بختیاری در فرادنبه، مسجد جامع نقنه، هفت چشمه بلداجی، باغ های اطراف چغاخور و آورگان، ارتفاعات کوه کلار و سبز کوه، کلیسای معموره، امام زاده سرپیر، چشمه آب سفید، تالاب گندمان، پارک بزیال بلداجی.
شهرستان اردل
به مرکزیت اردل و از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری است. فاصله از مرکز استان: 77 کیلومتر، مساحت: حدود 1854 کیلومترمربع، تقسیمات سیاسی: این شهرستان مشتمل بر 2 بخش، 4 شهر و 4 دهستان است. برخی از جاذبه های گردشگری، تاریخی و مذهبی شهرستان عبارتند از: حاشیه رودخانه کارون از دشتک تا پل کارون 4، دریاچه سد کارون 4، روستای سرخون و پارک جنگلی شیاسی، کاوند درویشان، عزیز آباد، حاشیه دو طرف روستای بهشت آباد، چشمه مولا آلیکوه، سرداب رستم آباد، آبسرده، چشمه شلیل و مروارید، منطقه حفاظت شده جنگلی هلن (میان کوه)، امام زادگان حلیه خاتون سرپیر، قلعه ابوالقاسم خان بختیاری اردل، پارک جنگلی گندم کار، منطقه هلوسعد، طبیعت دشت قراب (دیناران)، پارک دزپارت، کاروان سرای شلیل، صخره نوردی در پناه آب.
شهرستان بن
به مرکزیت بن و از شهرهای چهارمحال و بختیاری است. فاصله از مرکز استان: 35 کیلومتر، مساحت: حدود 798 کیلومتر مربع، تقسیمات سیاسی: این شهرستان مشتمل بر 2 بخش، 2 شهر و 4 دهستان می باشد. برخی از جاذبه های گردشگری، تاریخی و مذهبی و جاهای دیدنی چهارمحال و بختیاری عبارتند از: امام زاده شیخ شبان، قلعه محمد حسن خان بختیاری در بارده، گرداب بن، امام زاده بارده، امام زاده بابا پیراحمد، حاشیه سد و رودخانه زاینده رود، منطقه نمونه گردشگری شیدا.
شهرستان فارسان
به مرکزیت فارسان و از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری است. فاصله از مرکز استان: 33 کیلومتر، مساحت حدود 558 کیلومترمربع، تقسیمات سیاسی: این شهرستان مشتمل بر 3 بخش و 6 شهر و 5 دهستان است. برخی از جاذبه های گردشگری، تاریخی و مذهبی شهرستان عبارتند از: گردش گاه پیرغار، کتیبه های مشروظیت پیرغار، قلعه سردار اسعد بختیاری – کتیبه بکان، کاروان سرای تنگ در کش ورکش جونقان، امام زاده سید میر احمد و امام زاده حیدر بن مالک باباحیدر، امام زاده سید سعید آب مراد چلیچه، امام زاده سید محمد فارسان، غار سراب باباحیدر، غار و چشمه سید عیسی، چشمه قلعه فارسان.
شهرستان کیار
به مرکزیت شلمزار و از شهرهای چهارمحال و بختیاری است. فاصله از مرکز استان: 35 کیلومتر، مساحت: حدود 1399 کیلومترمربع، تقسیمات سیاسی: این شهرستان مشتمل بر 2 بخش، 4 شهر و 5 دهستان است. برخی از جاذبه های گردشگری، تاریخی و مذهبی و جاهای دیدنی چهارمحال و بختیاری عبارتند از: قلعه نجف قلی خان صمصام السلطنه بختیاری در شلمزار، قلعه دستنا، دریاچه (شلمزار)، منطقه حفاظت شده سبز کوه، کاخ قلعه امیر مفخم بختیاری در دزک، تالاب سولقان، پل دوپلان و خراجی، آبشار دره عشق و حاشیه رودخانه کارون، منطقه حفاظت شده سبزکوه، قایق رانی در آب های خروشان، پرش از ارتفاع در پناه آب (بانجی جامپینگ).
شهرستان سامان
به مرکزیت سامان و از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری است. فاصله از مرکز استان: 30 کیلومتر، مساحت: حدود 458 کیلومترمربع، تقسیمات سیاسی: این شهرستان مشتمل بر 2بخش، 1شهر، و 4 دهستان می باشد. برخی از جاذبه های گردشگری، تاریخی و مذهبی و جاهای دیدنی چهارمحال و بختیاری عبارتند از: پل زمانخان، حاشیه زاینده رود، قایق رانی در آب های خروشان، پل هوره، آرامگاه دهقان سامانی، مسجد جامع سامان، بافت تاریخی روستای یاسه چای، باغات بادام و گردو.
شهرستان لردگان
به مرکزیت لردگان و از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری است. به فاصله از مرکز استان: 160 کیلومتر، مساحت: حدود 3397 کیلومترمربع، تقسیمات سیاسی: این شهرستان مشتمل بر 5 بخش، 4 شهر و 11 دهستان است. برخی از جاذبه های گردشگری، تاریخی و مذهبی شهرستان عبارتند از: آبشار آتشگاه، پارک جنگلی پروز، چشمه سندگان، برم (لردگان و مال خلیفه)، جنگل های بلوط منطقه میلاس، امام زاده شهسوار، بنای چارطاقی، منطقه ارمند و بارز، امام زاده عباس علی، پارک جنگلی چارطاق، حاشیه سد کارون، چشمه خانی، بقایای کاروان سرای قلعه مدرسه، پل کره بس.
شهرستان کوهرنگ
به مرکزیت چلگرد و از شهرهای چهارمحال و بختیاری است. فاصله از مرکز استان: 85 کیلومتر، مساحت: حدود 3684 کیلومتر مربع، تقسیمات سیاسی: این شهرستان مشتمل بر 3 بخش، 2 شهر و 7 دهستان می باشد. برخی از جاذبه های گردشگری، تاریخی و مذهبی شهرستان عبارتند از: آبشار شیخ علی خان، کمپ عشایری شیخ علی خان، یخچال های دائمی زردکوه بختیاری، چشمه دیمه، آبشار تونل اول کوهرنگ، دشت لاله های واژگون، پیست اسکی کوهرنگ، غار یخی چما، حاشیه رودخانه زاینده رود (تنگ گزی)، سر آقا سید، چشمه دزداران (صمصامی)، حاشیه رود بازفت، چشمه مورز، چشمه خورده ها (روستای سیف آباد)، پل خدا آفرین، نقوش برجسته الگی و شیرین او، امام زاده شاهزاده ابراهیم (گردو علیا)، چشمه پرک و سرداب (غلام آباد)، امام زاده شاه عبدالعظیم (بیرگان)، اسکی تابستانه چال میشان زردکوه بختیاری، قلعه دهناش و منطقه جنگلی بازفت از جاهای دیدنی چهارمحال بختیاری محسوب می شوند.
