هفته نامه سلامت - دکتر رزیتا حیدری، روان شناس و مدرس دانشگاه: تحقیقات نشان داده بیشتر کسانی که به کتاب و کتابخوانی علاقه دارند والدینی داشته اند که در دوران کودکی لحظات شیرین و گرمی را هنگام خواندن داستان ها برای آنها ساخته و پرداخته اند. اگر دوست دارید فرزند شما نیز کتابخوان بار بیاید باید کاری کنید تا مطالعه از نظر او تجربه ای موفق و لذتبخش باشد. سعی کنید هر روز یا لااقل هفته ای چند بار برای کودکتان کتاب بخوانید و خود را به این کار عادت دهید.
در صورتی که فرزند شما علاقه ای به کتابخوانی ندارد یا شما به عنوان والدین فرصتی برای این کار در طول روز معین نمی کنید، تلاش می کنیم در این مقاله راه‌کارهایی را به شما آموزش دهیم که به واسطه آن فرزندتان را به خواندن کتاب علاقه مند کنید و در عین حال به رفتارهای اشتباه برخی والدین اشاره می کنیم که باعث می شود کودک از کتابخوانی دور شود.
1. کتاب هایی انتخاب کنید که با سطح علایق کودکتان تناسب داشته و دارای ظاهری زیبا و تصاویر جذابی باشد. اولین کتاب های کودک باید کوتاه و فقط دارای چند صفحه باشد با موضوعاتی که به دنیای کودک نزدیک است.
2. دور کودک را با کتاب هایی با موضوع مورد علاقه اش پر کنید. برای مثال اگر کودک شما به دایناسور علاقه مند است کتاب های فانتزی در مورد زمان ماقبل تاریخ تهیه کنید. این کار او را به دانستن هرچه بیشتر تشویق می کند
3. زمان خاصی را به عنوان زمان خواندن داستان در نظر بگیرید. این مورد به خصوص برای کودکان نوپا بسیار مهم است. زمان قصه سرایی نباید طولانی باشد. در این مواقع کیفیت از همه چیز مهم تر است، اما سعی کنید آن را به صورت برنامه ای منظم در هر روز دنبال کنید.
4. کتاب هایی را انتخاب کنید که خودتان از خواندن آنها لذت می برید زیرا عدم علاقه شما، به خوبی در آهنگ کلامتان منعکس می شود.
5. به خاطر داشته باشید اغلب سطح شنیداری کودکان بالاتر از سطح خواندن آنهاست. پس فکر نکنید ممکن است کودک شما که در گروه سنی الف قرار دارد از شنیدن کتاب های گروه سنی ب، ج یا بالاتر لذت نبرد.
6. همیشه قبل از خواندن، عنوان کتاب و نام نویسنده آن را اعلام کنید.
7. داستانی را که می خوانید در ذهن خود تجسم کنید. مناظر را در ذهن خود ببینید، حتی زمانی که کتاب هیچ گونه تصویری ندارد. این کار باعث می شود داستان را به زیبایی و واضح تعریف کنید.
8. حین خواندن از تنوع استفاده کنید. متناسب با داستان، تن صدای خود را بالا و پایین ببرید و با دستان، تن صدای خود را بالا و پایین ببرید و با دستان و اعضای صورتتان اشارات گوناگونی داشته باشید. همه اینها به جذاب تر کردن داستان برای شما و فرزندتان کمک می کند.
9. کودکان پیش دبستانی به شدت برای یادگیری خواندن و نوشتن هیجان زده اند چرا که آنها را به مرحله بالاتری از یک کودک بزرگ تر می رساند. به همین دلیل والدینی که هنگام خواندن کتاب از هیجان و تن صدای خاص استفاده می کنند، کتابخوانی آینده کودک خود را تضمین کرده اند. برای تقویت و رشد ذهنی کودک، بهتر است هنگام کتابخوانی، سوالاتی از داستان مطرح کنید و بپرسید و به کودک فرصت پاسخگویی بدهید. با دلیل و منطق با کودک صحبت و تخیل و حواس مختلف کودک را درگیر کنید. هنگامی که برای کودک کتاب قصه می خوانید از او سوال هایی (در مورد کجا و چی) بپرسید و جواب بدهید تا ذهن چرایی در کودک شکل بگیرد. طرح سوال هنگام کتابخوانی به صورت بازی گونه، موجب می شود کودک با دقت بیشتری کتابخوانی را ادامه دهد و تفکر و تلاش او برای پاسخ دادن، زمینه رشد فکری او را آغاز و استعدادهای او را تقویت کند.
10. با همراهی کودک بعد از کتابخوانی، با حیوانات اسباب بازی یا عروسک هایش شخصیت های داستان ها را بازی کنید. در این بازی علاوه بر خلاقیت، قوای تخیل او هم پرورش می دهید.
11. برای کودکانی که با تنها خوابیدن مشکل دارند، خوب است قبل از خواب کتاب بخوانید اما فقط موقع خواب کتاب نخوانید. بهترین زمان برای کتابخوانی وقتی است که کودک شاداب و سرحال است.
12. یکی از پیشنهادهای ما برای کودکان کمرو هم خواندن کتاب و ضبط صدا با گوشی همراه است تا بعدا به آن گوش دهند. شنیدن صدای خود می تواند باعث شناخت ضعف ها، برطرف کردن آنها و بالا رفتن اعتماد به نفس کودک برای صحبت در جمع شود. به طور کلی با استفاده از داستان ها می توان بسیاری از مشکلات کودکان را برطرف کرد.
13. اگر جواب سوالی را نمی دانید، بهتر است به کودک بگویید نمی دانم و از کتاب پیدا کنید. به این ترتیب نشان می دهید می توان خیلی اطلاعات جالب را از کتاب به دست آورد.
14. تشویق کنید بچه های یک نسل با هم کتاب بخوانند. بچه های بزرگ تر می توانند برای خواهر و برادرهای کوچک تر خود کتاب بخوانند. این کار به نفع خواننده، شنونده و شماست.
15. کتاب بخوانید و بگذارید فرزندتان ببیند شما هم کتاب می خوانید. برای این که فرزندان در خانه اهل مطالعه باشند باید یک الگوی رفتاری داشته باشند که در خانه مطالعه می کند. اگر خودتان اهل مطالعه نیستید نباید توقع داشته باشید که حتما فرزندتان اهل مطالعه شود. آنچه فرزندتان نیاز دارد این است که ببیند به طور مرتب برای خواندن کتاب، وقت زیادی می گذارید.
16. برای کودک مشخص کنید خواندن چه فوایدی برایش دارد. برای خواندن دلیل های عملی بیاورید. بچه ها به سختی می توانند بین خواندن و فعالیت های روزمره خود ارتباط برقرار کنند، به خصوص اگر خواندن را صرفا فعالیتی درسی بدانند. حتی یک خرید ساده هم به خواندن نیاز دارد و با دستورالعمل ساده زیر فرزندتان متوجه آن خواهدشد.
• از فرزندتان بخواهید محل اجناس را با خواندن علائمی که از سقف آویزان شده، پیدا کند.
• مارک های مختلف پودر رختشویی، ماست و... را از نظر محتویات، اندازه و... مقایسه کند.
• علائم تجاری را که می شناسد به او نشان دهید.
• از فرزندانتان بخواهید براساس ملاک هایی که برایشان ذکر می کنید مارک مشخصی برای یک محصول پیدا کند.
• هنگامی که اجناس را در منزل جابجا می کنید با فرزندانتان صحبت کنید که خواندن چگونه به شما کمک می کند که خوب خرید کنید.
17. بعضی از کودکان با یک مهر صدآفرین در ازای هر کتاب مشتاق خواندن کتاب بعدی و بعدی می شوند، در صورتی که به برخی دیگر باید قول پاداشی بزرگ تر مانند رفتن به استخر یا باغ وحش داد. با این حال به والدین در مورد قول تماشای تلویزیون هشدار می دهیم: بچه ها باهوش اند. پیامی که می خواهید به آنها بدهید این است که مطالعه به خودی خود نوعی پاداش محسوب می شود ولی وقتی تماشای برنامه های تلویزیونی را جایگزین پاداش می کنید درواقع به آنها یاد داده اید آنچه واقعا محصول تلاش شماست، نه مطالعه که تلویزیون است. اگر می خواهید فرزندتان کتابخوان شود، مطمئن شوید کتاب های او بیش از کنترل تلویزیون در دسترس است.
