ویژه نامه بی قانون - حسام حیدری، زهرا فرنیا: همون طور که حسد می زنید، ما نمی تونستیم تا خود آمریکا بریم و با ماز جبرانی مصاحبه کنیم یا بگیم ماز بیاد دفتر روزنامه. به خاطر همین، یک هفته قبل از کریسمس برای مصاحبه هماهنگ کردیم و سوال رو براش فرستادیم. یک ماه بعد که سراغ جواب ها رو گرفتم، گفت: «سوا؟ برایم ایمیل کرده بودیش؟ کدوم؟ چی؟» و چون کمدینه، آدم نمی دونه داره شوخی می کنه یا جدی می گه. ولی شوخی شوخی تا چند هفته، تنظیم مصاحبه اش طول کشید.
از اینا بگذریم... ماز جبرانی یکی از بهترین های کمدی ایرانی و خاورمیانه ای در آمریکاست. به طوری که توی اکثر تاپ تن ها قرار داره. ویدیوهاش در یوتیوب بازدید خوبی می خورن و اجراهای زنده اش فروش مناسبی دارن. مشتری ثابت این استندآپ ها هم که ما ایرانی ها هستیم. همین بهونه شد که این مصاحبه رو انجام بدیم.
ذکر شیخنا و مولانا ماز جبرانی (رضوان ا... علیه)
آن استندآپ کمدین خفن، آن همبازی شان پن و نیکول کیدمن، آن جیمی وست وود ایرانی، آن کارهایش در حد کلاس جهانی، آن از محبان محمدعلی کلی و ادی مورفی، آن یک کلیپش برای یک هفته خنده کافی، آن باولد اند بیوتیفوول، آن کمدین وری کول، آن بازیگر نقش جمشیت، آن که هیچ وقت نشد در پیت، آن شبیه محمد بحر انی، شیخنان و مولانا ماز جبرانی (کثرا... استیجه) از اکابر استندآپ بود و طبعی لطیف و قدمی راسخ داشت و هر وقت فاکس نیوز می دید مدتی به همه مشکوک بود و به همه لهجه ها مسلط بود و روی صحنه غوغا می کرد. رحمه ا... علیه.
در ابتدای کار او آورده اند که در شش سالگی به ایالات متحده شد و آنجا کشوری بود در فقر و فلاکت فرورفته و جمله مردمان با گرانی و تورم دست در گریبان و فساد و فشا فراوان. پس بدین سبب رنج بسیار برد و موهای سرش جملگی از دست داد مگر درسش نیمه کاره گذاشت و عزم کمدی کرد و جوک بسیار گفت تا حال مردمان آن دیار خوش کند. او را گفتند: «در استندآپ قدمی هست که بدان نرسیده باشی؟» گفت: «آره، صدای استارت ژیان بلد نیستم. و بدین سبب به شیخ علی مسعودی رشک بسیار می برد. او را گفتند: «آرزویت چیست؟» گفت: «آرزو دارم یه اینفلوئنسر ایرانی باشم. به خصوص به کارهای ممد لمینت و عباس کچیلک خیلی علاقه دارم» و این از عجایب گفتار بود.
شبی در مناجات می گفت: «خدایا بر عمر ترامپ بیفزا و دوره ریاست جمهوری اش افزون کن» گفتند: «این چه دعایی است که می کنی؟» گفت: «چیه خودتون احمدی نژاد داشتید مگه ما چیزی گفتیم؟» و حقا که چیزی نمی گفتند.
نقل است که عاشق ایران بود و آمریکایی ها را با قرمه سبزی و ته دیگ گول می زد و با ایران آشنا می کرد و می گفت: «ببینید این چه خوشمزه است. ایرانی ها همین طورین» نقل است چون وقت وفاتش نزدیک شد و قابض الروح بر او وارد شد. ماز خواست زرنگی کردن و قابض الروح پیچاندن. گفت: «راستی قرمه سبزی خوردی تاحالا؟» قابض الروح گفت: «من خودم بچه خاورمیانه داداش... این کلک ها رو به آمریکایی ها بزن» و زود جانش ستاند رحمه ا... علیه.
چرا اسم خودت رو ماز گذاشتی که تازه آمریکای ها مز صدات کنن؟ این اسم برای یه اسم فارسی زیادی کوتاهه!
اسم اصلی من مازیاره، در اصل ماز یا مَز، کوتاه شده مازیاره. آمریکایی ها با تلفظ اسم کامل من مشکل دارن به خاطر همین از همون بچگی، این اسم مستعار رو برای خودم انتخاب کردم.
یه سری مخاطب ثابت خاورمیانه ای داری. آیا خاورمیانه ای بودن توی کار شما حسن محسوب می شه؟
حقیقتش اگر یه بار اجرای زنده من رو بیاین و ببینین، می بینید که حاضر کاملا مخلوطی از اقوام و کشورهای مختلفن! اما بله، همیشه تعداد زیادی خاورمیانه ای در بین حضار اجراهای زنده من وجود داره، به نوعی می شه این رو یک امتیاز دونیست.
جلد کتابت «من تروریست نیستم اما یک بار نقشش را بازی کردم» با پوشش عربیه و یه بمب هم دستته. بنظرت انتخاب بدی نبوده برای یه کتاب علیه افکار تروریستی؟
هدف جلد کتاب شوخی با این بود که چطور هالیوود مردم خاورمیانه و کشورهای مسلمان رو با هم قاطی می کنه. در اصل شوخی با این قضیه است که هالیوود همه ما رو چطوری می بینه.
ما توی ایران فیلم هات رو دانلود می کنیم و می بینیم! امیدوارم که ما رو ببخشی! اما آیا اساسا در ساخت فیلم، مخاطبت رو ایرانی در نظر می گیری؟
نه نه! مهم نیست. من ناراحت نمی شم. می دونم محصولات ویدیویی من در ایران فقط به همن شکل قابل دریافته. اما درباره قسمت دوم حرفت باید بگم که من از 6 سالگی آمریکا زندگی کردم. جنس و ابزار طنزم هم برای مخاطب آمریکایی و مردم آمریکاست. البته که خیلی خوبه که تمام مردم جهان، از جمله ایران می بینندش.
اکثر ایرانی ها خیلی فوتبال دوست هستن و دیدیم که تو هم دوست داری. اگه بخوای استندآپت رو به بازی یه تیم تشبیه کنی، چه تیمیه؟
بارسلونا!
وقتی توییت های مربوط بهت رو می خوندیم، دیدم که بعضیا گفتن دلشون می خواد به فارسی حرف بزنی. نمی خوای به روزی به فارسی استندآپ کنی؟
البته که دوست دارم اما به دو دلیل ممکن نیست. اول اینکه تمام طرفداران من فارسی زبان نیستند. اگر اجراهای زنده من رو دیده باشی، متوجه می شی که مردم مختلفی در این اجراها هستند و عمدتا فقط انگلیسی می فهمند.
دوم اینکه من بیشتر زندگیم رو در آمریکا گذروندم. به همین دلیل موقع اجرا به زبون انگلیسی، اعتماد به نفس بیشتری دارم. نه اینکه نتونم فارسی حرف بزنم، می تونم اما برای اجرای استندآپ به زبون فارسی راحت نیستم.
محبوب ترین کمدینت کیه؟ و از کمدین محبوبت چه چیزهایی یاد گرفتی؟
ادی مورفی. مهم ترین چیزی که ازش یاد گرفتم این بود که فقط سعی کنم بامزه باشم! این هدف اول من برای کمدین بودنه.
آرزوی همکاری با چه کسی رو داری؟
خیلی دوست دارم با کارگردان هایی مثل اسکورسیزی، اسپایک لی و اصغر فرهادی کار کنم.
بعضیا بخاطر شویخ های مکررت با خاورمیانه ای ها، تو رو به نژادپرستی محکوم کردن. اصلا برات مهمه؟ شوخی با رنگ پوست و نژادها رو از فاکتورهای خندوندن می دونی؟
جدی؟ نشنیدم. ولی تمام شوخی های من از تجربیات زندگیم بعنوان یک ایرانی در آمریکا نشات گرفته.
اینکه phd گرفتی هم به خاطر همون ویژگی پدر و مادر ایرانی داشتنه که تحصیل رو مقدم می دونن؟
نه! هیچ وقت نتونستم تحصیلات phdام رو به اتمام برسونم. درس رو از همون سال اول به خاطر ادامه فعالیت بازیگری ام رها کردم.
پیش اومده که شوخی خیلی خوبی رو اجرا کنی اما کسی نخنده؟
خیلی زیاد. همیشه اتفاق می افته!
توی بیوی پروفایلت نوشتی bald and beauty (کچل و زیبا) این درسته که کچل ها خوش شانس هستن؟ هیچ وقت به این فکر افتادی که مو بکاری؟
نه هیچ وقت فکر نکردم که کچل ها خوش شانس هستند یا به سرم نزد برم مو بکارم. روی سینه ام به اندازه کافی مو دارم!
اینکه می گن ایرانی ها سخت تر از امریکایی ها می خندن رو تا چه قبول داری؟ با توجه به اینکه در اکثر کشورها اجرا داشتی، آیا می شه میزان خندیدن رو برای کشورهای مختلف رتبه بندی کرد؟
چیزی که بیشتر بهش اعتقاد دارم اینه که استندآپ کمدی به عنوان یک هنر، توی آمریکا قدمت بیشتری داره و همین باعث می شه این هنر مقبلویت بیشتری بین آمریکایی ها داشته باشه یا به نوعی قابل پذیرش تر باشه. اما من می دونم که در ایران هم لطیفه گویی قدمت بسیار زیادی داره. اما اگه منظورتون این باشه که کیا توانایی بیشتری در بذله گویی دارن، من می گم کانادایی ها.
شوخی نویسی رو چطور یاد گرفتی؟ براش کلاس خاصی رفتی؟ تکنیک های خاصی رو آموزش دیدی؟
من تقریبا از دوازده سالگی اجرا می کردیم. اما حدود بیست سال پیش تتوی یه سری کلاس طنزنویسی شرکت کردم. بعدش تقریبا هفته ای 3 الی 5 تا اجرا روی صحنه رفتم و خودم رو این طوری بهتر پیدا کردم.
از چه تاریخی و چرا لقب «پلنگ صورتی ایرانی» بهت داده شد؟
در اصل این توصیفی بود از فیلمی که ساختم: جیمی وستوود قهرمان آمریکایی (Jimmy Vestviood Amerikan Hero (2016))
به نظرت تو و اجراهات چه تاثیری روی کمدی غرب گذاشتین؟
واقعا نظری ندارم!
خط قرمزات توی شوخی چیه؟
سعی می کنم با مظلوم ها و طبقه محروم شوخی نکنم. با کسانی که قربانی اتفاقی بودند هم همین طور. برای معلولیت و نقص کسی هم جوک نمی سازم.
فوتبال ایران رو دنبال می کنی؟ نظرت درباره صعود ایران به جام جهانی چیه؟
من همیشه برای تیم ملی و جام جهانی خیلی هیجان دارم. از تیم ملی ایران حمایت می کنم.
چه جوک هایی ناراحتت می کنه؟
جوکای بی مزه!
آخرین کلمه یا عبارتی که در گوگل سرچ کردی چی بود؟ اسمت رو هم گوگل می کنی؟ هر چند وقت یه بار؟
یه چیزی درباره برنامه the Sopranos سرچ کردم که چند وقتیه می بینم. نه من اسم خودم رو گوگل نمی کنم. خودم رو انقدر می شناسم که نیازی به گوگل کردنش نداشته باشم!
اگه قرار بود یه اسم سرخپوستی داشته باشی، چه اسمی داشتی؟
Maz of the Earth
(توضیح: بر روزن اسم son of the earth یا پسر زمین، ماز زمین، من ماز زمین هستم!)
عجیب ترین یا جالب ترین شایعه ای که درباره خودت شنیدی چی بوده؟
اینکه می گن من مکزیکی ام!
وسیله یا لباسی داری که باهاش شانس بیاری؟ لباس شانست باشه مثلا؟
بله! بیشتر لباس زیرهام!
اگه مجبور بودی توی یه جزیره دورافتاده و ناشناخته زندگی کنی، کدوم سلبریتی رو با خودت می بردی؟
خودم رو!
اگه یه روز بهتون بگن دیگه حق نداری دریاره ایرانی و خاورمیانه استندآپ کنی، چی کار می کنی؟
درباره چیزهای دیگه استندآپ می کنم!
استندآپ ایرانی تماشا می کنی؟
نه متاسفانه اصلا وقت نمی کنم.
با توجه به ماجرایی که برای یکی از کمدین های ایرانی پیش اومد و سی ثانیه از اجرات کپی شده بود، نظرت درباره کپی کردن شوخی در استندآپ کمدی چیه؟ تا چه حد باید شوخی ها اوریجینال باشه؟
دقیقا یادم نیست که چه اتفاقی افتاد و خیلی درباره اش چیزی نمی دونم ولی بنظرم خیلی بهتر که کمدین ها شوخی هاشون رو خودشون بنویسن.
کلاس جبرانی
مهدی استاداحمد
ما ز یاران چشم یاری داشتیم
ماز آمد روی سن خنداندما
خسته بودیم از رکود زندگی
آنچنان که درد و غم گنداندمان
ماز آمد اخم ها را باز کرد
خنده آمد بر لب و دنداندمان
نقد هم می کرد در حین جوکینگ
ماز هم خنداند هم پنداندمان
بس که می خنداندمان خوردیم قاچ
در حقیقت ماز فرزنداندمان
خنده آیین خردمندان بوَد
با کلام خود خردمنداندمان
بر کلاس درس دنیا در ببند
در کلاس طنز جبرانی بخند
