سید علی اصغر رفاهی مدیرکل پیشگیری‌های مردمی و مشارکت‌های مدنی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه درگفت‌وگو با خبرنگار گروه حقوقی و قضایی خبرگزاری میزان در رابطه با سامانه سجام گفت: سیستم جامع اطلاعات مردمی (سجام) طراحی شده تا بتوان از ظرفیت‌های مردمی که همان دیده‌بان‌های پیشگیری هستند، استفاده کرد.
وی کار‌های انجام شده در زمینه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی قوه قضائیه را خوب ارزیابی کرد، اما آن‌ها را ناکافی دانست و گفت: رسیدگی به پرونده‌های قضایی، یک پنجم وظایف ما را شامل می‌شود و چهار وظیفه دیگر در قانون برای قوه قضائیه در نظر گرفته شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها پیشگیری از وقوع جرم است.
این مقام قضایی افزود: رویکرد امروز قوه قضاییه به اقدامات پیشگیرانه متمایل شده است.
رفاهی وظیفه دیده‌بانان پیشگیری را در قبال جامعه مهم خواند و از آنان خواست تمام تلاش خود را برای جامعه‌ای امن و سالم به‌کار گیرند.
وی در ادامه بهره‌مندی از ظرفیت سامانه «سجام» و دیده‌بانان پیشگیری برای جلوگیری از وقوع جرایم زیست محیطی و صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی مطرح کرد.
رفاهی در این رابطه بیان کرد: یکی از برنامه‌هایی که خوشبختانه در سال 96 برای اداره کل پیشگیری‌های مردمی در نظر گرفته شده و اصرار بر اجرای آن وجود دارد برنامه دیده‌بانان پیشگیری یا همان سامانه سجام (سیستم جامع اطلاعات مردمی) است.
وی در توضیح این موضوع افزود: در سال 1383، پیش از تشکیل معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم ستادی به نام ستاد پیشگیری و حفاظت اجتماعی در تمامی دادگستری‌های سراسر کشور به صورت هسته‌های مردمی شکل گرفت و فعالیت‌های خوبی هم انجام شد.
این مقام قضایی ادامه داد: با تشکیل معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم نیز این هسته‌ها همچنان به صورت پراکنده فعال بودند، اما از حدود دو سال قبل با تأکید مستمر معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه بر اجرای سریع و دقیق این برنامه با نام دیده‌بانان پیشگیری، فعالیت‌های این هسته‌ها به‌صورت جدی‌تر احیا شد و در حال حاضر مبنای معاونت بر این است کسانی که قبلا در این مجموعه فعالیت می‌کردند و هم افرادی که در حاضر قصد همکاری و فعالیت دارند، در این سامانه عضو شوند و مشخصات خود را ثبت کنند تا مشکلات و معضلات مورد نظر را از طریق سامانه به این معاونت ارسال و سپس به سازمان مربوطه ارجاع شود.
رفاهی با اشاره به وجود دغدغه‌ها برای کاهش آسیب و جرایم در همه زمینه‌ها از جمله درباره محیط زیست، اظهار کرد: با راه‌اندازی سجام و فعالیت دیده‌بانان پیشگیری، این امکان وجود دارد که اگر عده‌ای در میان گشت و گذار و تفریح خود در جنگل‌ها، سواحل یا هر عرصه طبیعی دیگری یک مشکل یا تخلف محیط زیستی را مشاهده کردند، گزارش آن را ارسال کنند تا مورد بررسی و حل و فصل قرار گیرد.
وی گفت: در استان‌ها تاکنون قریب به 25 هزار نفر در سامانه سجام ثبت‌نام کرده‌اند که قرار است از این ظرفیت‌ها به نحو مناسبی استفاده شود.
این مقام قضایی خاطرنشان کرد: همچنین قرار است که از افراد با اولویت فعالیت در زمینه پیشگیری از زمین‌خواری، جرایم مرتبط با محیط زیست و ... ثبت‌نام شود تا با گزارش مواردی که نیاز به بررسی و پیشگیری دارد، از ابتدا جلو آسیب و تخلف را بگیریم و اساسا اجازه ندهیم که پرونده‌ای در دستگاه قضایی تشکیل شود.
رفاهی گفت: تصریح کرد: به‌عنوان مثال، اگر یک دیده‌بان پیشگیری مشاهده کرد که فردی در حریم رودخانه شروع به ساخت و ساز کرده است، می‌تواند موضوع را در سامانه گزارش کند تا از همان ابتدا بتوان جلوی تخلف را گرفت و از گسترش ابعاد آن جلوگیری کرد.
مدیرکل پیشگیری‌های مردمی و مشارکت‌های مدنی با اشاره به مثالی دیگر در این زمینه تصریح کرد: در حوزه حوادث کارگری نیز که متأسفانه آمار آن در کشور ما بالاست، به هر حال دستگاه متولی یعنی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قطعا با کمبود بازرس مواجه است و از نظر منطقی نیز تعداد نیرو‌های در اختیار این وزارتخانه برای بازرسی، کفاف سرکشی و پوشش نظارتی به همه کارگاه‌ها را نمی‌کند. اگر ما در هر کارگاه یک یا دو دیده‌بان پیشگیری داشته باشیم که معضلات کاراگه را به ما گزارش کنند و ما هم آن را به دستگاه مربوطه منعکس کنیم. به نظر می‌رسد اقدام پیشگیرانه بسیار مناسبی برای کاهش میزان حوادث ناشی از کار خواهد بود.
این مقام قضایی همچنین به موضوع کودکان کار و خیابان اشاره کرد و گفت: اگر سمن‌های مربوطه در این سامانه ثبت نام و در هر استان عکسبرداری کنند، بانک اطلاعاتی کاملی شکل می‌گیرد و ما می‌توانیم به سادگی این مستندات را برای سازمان مربوطه ارسال کنیم و پاسخ بگیریم.
وی با بیان اینکه اگر مردم پای کار نیایند و سیاست مشارکتی کامل نشود نمی‌توان کاری از پیش برد، بر لزوم عملیاتی کردن برنامه‌های مرتبط با سامانه سجام تأکید کرد و افزود: یکی از پیشنهادات من این است که جلسه‌ای با حضور رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه برگزار شود که با بحث و تبادل نظر، به پیشگیری از جرایم مرتبط با محیط زیست با استفاده از ظرفیت سجام دست یابیم.