در این مطلب از کلیسای وانک اصفهان، یکی از جاذبه های گردشگری شهر اصفهان برایتان می گوییم. از بنایی تاریخی و مذهبی که سالهاست، مسافران این شهر، بدون بازدید از آن، نصف جهان را ترک نمی کنند. کلیسایی که از لحظه ورودتان شما را سر به هوا می کند، بنایی تاریخی با نقاشی هایی رویایی که داستان هایی از کتاب انجیل مقدس را به تصویر می کشند. معماری متفاوت و دیدنی کلیسای وانک اصفهان، در همان نگاه اول و هنگامی که از پیچ کوچه به داخل می پیچید، هوش از سرتان می برد، کلیسایی ساخته شده از خشت و نه سنگ. نمای خارجی این بنا شباهت بسیاری به بناهای مذهبی دارد، اما پاسخ چرایی این مساله را باید در کتاب های تاریخی پیدا کرد. هرچند که خشت به خشت کلیسای وانک، خود، تاریخی در دل دارد.
بنابراین در ادامه با ما در مجله گردشگری همگردی همراه باشید، در بازدیدی مجازی از پلان کلیسای وانک اصفهان، کلیسای دیدنی، شنیدن تاریخ و شناخت سبک معماری آن.
کمی بیشتر درباره کلیسای وانک
هرچند که کلیسای وانک اصفهان به علت اهمیت تاریخی و مذهبی خود؛ معماری جذاب و نقاشی های بی نظیرش در بین توریست ها شناخته شده است اما نباید از موزه آن نیز غافل شد. در واقع موزه وانک با داشتن، آثار تاریخی ارزشمند، نسخ های خطی قدیمی و اشیاء تاریخی، توانسته به اهمیت این مجموعه بیافزاید. جالب است که بدانید، کلیسای وانک اصفهان علاوه بر اینکه بزرگ ترین کلیسای اصفهان است، مشهورترین کلیسای ایران در بین گردشگران ایرانی و خارجی نیز هست. نقاشی های زیبا و اهمیتی که این نیایشگاه در زمان های قدیم داشته است، همه و همه، آن را به یکی از جاذبه های گردشگری اصفهان که بازدیدش را نباید از دست داد، تبدیل کرده است. مجموعه وانک دارای کلیسای اصلی می باشد که به نقاشی های بی نظیر و معماری داخلی جذاب خود مشهور است. همین طور نیز دارای اتاق های اقامتی مخصوص اسقف، ناقوس خانه، برج ساعت، موزه، کتابخانه،چاپخانه، تالار اجتماعات و فضای سبز و باغ است.
معماری متفاوت و پلان کلیسای وانک اصفهان
در همان نگاه اول می توان کاملا متوجه شد که پلان کلیسای وانک اصفهان، معمای متفاوت از سایر کلیسای ایران دارد. این کلیسا دارای دو گنبد بزرگ و کوچک است که جزو ارکان اصلی معمای ایرانی در آن زمان بوده است. در واقع شرط شاه عباس برای ساخت کلیسا، شبیه نبودن آن به معماری معمول سایر کلیساها بوده است. شاه عباس با این کار هم ساکنین ارامنه منطقه جلفا را به خواسته خود رسانده بودو هم از بروز اختلافات مذهبی بین ارامنه و مسلمانان جلوگیری کرده بود. اما جدا از داستان گنبد و خشت ها، داستان نقاشی های داخل کلیساست که به گوش تمام جهان رسیده است. در آن دوران، نقاشی کردن دیوارهای داخلی کلیسا آنچنان مرسوم نبود و تمرکز تزئینات و حجاری ها، بر روی دیوارهای خارجی بود. درباره کلیسای وانک اما، گویی هنرمندان ارامنه اصفهان، برای جبران نمای ساده گنبد ها و روح بخشیدن به فضای داخلی محراب، دست به قلم شدند.
علاوه بر نقاشی اما، کاشی های لعاب کاری شده با طرح های جذاب نیز، زینت بخش قسمت های تحتانی دیوارهای داخلی شده اند. ناگفته نماند که داستان تمامی این نقاشی ها و کاشی کاری ها نیر، داستان هایی از انجیل است.
بازدیدی مجازی از مجموعه کلیسای وانک
همیشه در نگاه اول، برج ناقوس کلیسات که توجهات را به خود جلب می کند اما جالب است بدانید که وانک، در ابتدا ناقوس خانه و ناقوسی نداشته و صدای ضرباتی که با کوبیدن بر چوبی به نام " کوچناک " ، اهالی را برای ادای فرایض مذهبی خبر می کرد.
دیوارهای آجری کلیسا با ارتفاعی نزیک به 12 متر، کاشی هایی در گوشه و کنار که نقش فرشته های بال دار را بر تن دارند و گنبدهای کوچک و بزرگ، همگی معماری اسیل ایرانی را یادآور می شوند.
پلان کلیسای وانک اصفهان دارای دو درب ورودی می باشد، که درب اصلی آن چوبی بوده و و بر سردرد آن، تصویری از نمای داخل دیر وجود دارد و در بالای آن نیز به زبان ارمنی نوشته شده "دیر ناجی همگان محلی برای راهبان".
بعد از طی کردن مسیر دالان شکل ورودی و اتاق نگهبانی و تماشای مغازه یا کوچک که سوغات می فروشید، به محوطه اصلی و فضای باز کلسیا خواهید رسید. به برج ناقوس یا برج ساعت در سمت راست پلکان ورودی که سه طبقه ارتفاع دارد و ساعتی بزرگ به وزن سیصد کیلوگرم در طبقه دوم آن جای گرفته، می رسید.
در همان نزدیکی نیز کتیبه ای با متن نیز مشاهده می شود.
" این برج و ساعت آن را ماردیروس گوورگ هوردانانیان در سال 1931 میلادی به یادبود برادر مرحومش که در سال 1924 میلادی فوت کرده ساخته و هدیه کرده است. "
ساختمان اصلی کلیسا
نمازخانه، ساختمان اصلی کلیساست. همان جایی که تماشای نقاشی ها بی نظیرش هوش از سر همه برده. نمازخانه اصلی شکلی متوازی الاضلاع دارد و دو قسمت چهارگوش که یکی از آنها شبستان نام دارد و دیگری که زیر گنبدخانه قرار گرفته نیز، محلی برای اجرای مراسم و خواندن سرودهای مذهبی است. نقاشی های زیبا از کتاب مقدس و کاشی های خشتی هم، زیبایی فوق العاده ای به آن بخشیده اند.
تمامی مسافران بعد از وارد شدن به ساختمان نمازخانه، سر به هوا می شوند، برای تماشای داستان خلقت آدم و حوا، تصاویر حضرت مسیح و داستان های انجیل مانند داوری روز رستاخیز و بهشت و دوزخ که همگی توسط هنرمندان ارمنی و دور تا دور گنبد و ساختمان کشده شده اند.
چاپخانه و کتابخانه کلیسای وانک
در سال 1638 میلادی و به همت خاچاطور کساراتسی، " زبور داوود " به عنوان اولین کتاب، در اولین چاپخانه جلفا یعنی چاپخانه کلیسا وانک، چاپ شد.
کتابخانه وانک نیز، پناهی برای برای کتاب هایی شد که ارامنه، از سرزمین خود برای حفظ تاریخ، فرهنگ و تمدن خود در کوله بارهایشان به ایران آوردند. کتابخانه ای که با داشتن اسناد و مدارک تاریخی با ارزش به عنوان یکی از مهم ترین مراکز ارمنی شناسی شناخته می شود.
موزه کلیسای وانک
یکی از جذاب ترین و مهم ترین بخش های مجموعه وانک، کلیسای این موزه است. موزه کلیسای وانک در سال 1905 میلادی و با تلاش فری به نام " طاطاوس هونانیان» (نویسنده ی کتاب تاریخ جلفای اصفهان) " برای نگهداری از اسناد و آثار تاریخی احداث شد.
علاوه بر تابلوهای نقاشی زیبای اثر دست هنرمندان اروپایی و ارمنی که در تمامی راهروها دیده می شود، آثار هنری از کاخ های صفوی، ظروف تاریخی چینی و سفالی، ساعت، شمعدان، تابلوهای منبت کاری، جعبه های نقره، صنایع دستی و ... نیز در موزه نگهداری می شود. معروف ترین شیئی که در موزه نگهداری می شود نیز، تار مویی است که فرازی از کتاب تورات به زبان ارمنی و به وسیله ی قلمی از جنس الماس بر روی آن، توسط " واهرام هاکوپیان " نوشته شده است.
بنای یادبود شهدای نژادکشی ارامنه
بنای یادبود شهدای نژادکشی ارامنه، برای بزرگداشت و زنده نگه داتشن یاد شهدای نسل کشی ارامنه است که در سال 1915 میلادی به دست دولت عثمانی ترکیه جان باختند. این بنای یادبود در محوطه ای مربعی شکل ساخته شده که در مرکز آن می توان چهار ستون که در بالا به شکل یک برج هم می رسند، را دید. در اطراف ستون ها نیز تخته سنگ های حکامکی شده و طرحی به نام چشمه ی جاویدان را می توان دید.
کمی بیشتر درباره تاریخچه کلیسا
هرچند که ما آن را با نام " وانک " می شناسیم اما در اصل نام این کلیسای کهن و تاریخی " آمنا پرکیچ مقدس" است و در زمان حکومت شاه عباس دوم در یکی از محله های اصفهان که هموطنان ارامنه در آن زندگی می کردند، ساخته شد. البته تمام داستان تنها این نیست. در سال 1603، شاه عباس برای آزادسازی سرزمین های تبریز، قفقاز و ... با سپاه عثمانی و در ایروان در جنگ بوده. جنگی که نتیجه اش پس گرفتن خاک کشورمان بود و پایانی خوش داشت. سپاه شاه عباس به دستور اون، تمامی شهرها و روستاهای سر راه خود را تا نزدیکی مرز کشورمان تخریب کردند و ساکنان آن را با خود همراه. ارامنه ای که به ایران رانده شدند نیز، در منطقه جلفا اسفهان ساکن شدند. در این میان نیز ماجراهای بسیاری رخ داد که در نتیجه ی آن، شاه عباس برای فراهم کردن رفاه مورد نظر ارامنه، امتیازاتی برایشان قائل شد، امتیازاتی مانند ساخت کلیسا که البته، حق طبیعی آنان بود. درنتیجه ساکنین ارامنه اصفهان، سیزده کلیسا و جامعه ای کوچک اما مختص به خود را ساخته و شکل دادند که می تواند شروع تمامی آن ها را، ساخته شدن کلیسای وانک دانست.
دسترسی
مجموعه وانک در محله جلفای اصفهان و در کوچه ای به اسم خودش قرار گرفته است. زمان بازدید نیز همه روزه از ساعت 08:30 تا 17:30 می باشد. توجه داشته باشید که تعطیلی کلیسا با تقویم میلادی هماهنگ است، بنابراین حتما قبل از راهی شدن برای بازدید، با مراجعه به سایت و یا از طریق تماس تلفنی، از باز بودن آن مطلع شوید. ورودی مجموعه نیز برای گردشگران ایرانی 5000 و برای تورست های خارجی 20000 تومان می باشد.
تنها نکته این که باقی می ماند، توجه به این مورد است که کلیسا نیز همانند مساجد ما، مکانی مقدس هستند و رعایت آداب مربوط به آن ها در هنگام ورود ضروری ست. از طرفی در تمام طول بازدید نیز، باید به نکاتی که راهنمایان گوش زد می کنند، توجه کامل داشت تا با رفتاری ناخواسته ، باعث رنجش هموطنان ارامنه خود نشویم.
