اردکان شهر همزیستی گروه های گبر و زرتشتی

شهر اردکان با استان های اصفهان، سمنان و خراسان جنوبی و شهرستان های بافق، میبد هم جوار است. دارا بودن 7 بافت تاریخی ثبتی در فهرست آثار ملی، وجود قلاع و رباط های متعدد از جمله رباط قلعه خرگوشی، رباط سغمیش، رباط ساغند و رباط پشت بادام اهمیت راهبردی ان منطقه را در دوره صفویه نشان می دهد، مساجد تاریخی کهن از جمله مسجد جامع تاریخی عقدا، ارگ تاریخی خرانق که از اماکن دیدنی شهر اردکان می باشد و هم چنین شواهد باستان شناسی سابقه سکونت در این منطقه را تا عصر مفرغ به عقب می برد و در نهایت واقع شدن مهم ترین زیارت گاه زرتشتیان جهان، موسوم به پیر سبز چک چک که نشان گر موجودیت روحیه مدار و تساهل و تسامح مذهبی و انسانی است، از جمله ویژگی های بارز حوزه میراث فرهنگی این منطقه است.
از منظر میراث طبیعی، وجود بیابان ها و مناطق بکر کوهستانی ویژه در حوزه خرانق و زرین این منطقه را مستعد روند اکوتوریسم و طبیعت گردی نموده است.
صنایع دستی این منطقه از تنوع و تکثر قابل توجه ای برخوردار است. صنعت زنجیر سازی را بایستی گل سر سبد این حوزه دانست که خوش بختانه با تدبیر مسئولان از ورطه نابودی نجات یافته و حیات دوباره ای یافته است. از دیگر صنایع دستی این منطقه می توان به کرباس بافی، زیلو بافی، خورجین بافی، حصیر بافی، منبت کاری، مسگری، گیوه دوزی، خراط کاری اشاره نمود.
بر مبنای شواهد تاریخی و باستان شناسی، از جمله سنگ نگاره های مزرعه مفیدی، ارگ تاریخی خرانق و شواهد باستان شناختی منطقه عقدا، روندهای شکل گیری مدنیت و استقرار گروه های انسانی را می توان به دوره پیش از تاریخ نسبت داد ولی آن چه که مسلم است در دوران تاریخی به ویژه در دوره اشکانی و ساسانی این منطقه مورد توجه بوده و به ویژه در روند بعد از فتح ایران توسط اعراب به واسطه امنیت جغرافیایی و روحیه هم زیستی مسالمت آمیز ساکنان آن ملجا و پناهگاه گروه های گبر و زرتشتی بوده است. تعداد زیارتگاه ها و اماکن مقدسه این اقلیت مذهبی در این شهرستان این مطلب را اثبات می کند.
در دوره اسلامی بر مبنای آثار معماری باقی مانده در مجموعه زردگ، از دوره سلجوقیه مطرح می شود و از دوره ایلخانان مغول و حکومت نیمه مستقل آل ظفر به تدریج هسته ی اولیه شهر اردکان پی ریزی می شود و اولین شواهد حصار و باروی شهر متعلق به این دوره است و بر مبنای سکه موجود در آرشیو اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در دوره تیموری به عنوان یکی از مکان های ضرب سکه مطرح می شود. در ادامه با ما در مجله همگردی همراه باشید برای بازدید از جاذبه های گردشگری اردکان...

بافت تاریخی داخل حصار اردکان

بافت تاریخی داخل حصار اردکان یکی از بزرگ ترین بافت های خشتی استان یزد است که مساحتی بالغ بر 50 هکتار دارد. این بافت دارای 12 محله و 12 دروازه بوده است که تنها چهار برج از آن دروازه ها باقی مانده است. از شاخصه های بافت تاریخی اردکان؛ بازار، مساجد تاریخی، آب انبارها، حمام های فراوان و خانه هایی است که فضای بهش گونه آن ها انسان را به وجد می آورد و کوچه هایی با ساباط ها و دربندهای فراوان که سایه سار امنی برای انسان کویرنشین از گرما و سرما است.

دربند صدر الفضلاء

دربند صدرالفضلاء که از اماکن دیدنی شهر اردکان است، با قرار گرفتن چهار غرفه ی کوچک در چهار گوشه ی آن، از شکل مربع به شش ضلعی تبدیل گردیده و با ستون ها و سرستون هایی نما سازی شده است. قوس های آجری نیز به سبک حسینیه ها در دو طرف آن کار شده است. ویژگی متفاوت این دربند رو باز بودن آن است که در دوره قاجار ساخته شده است.

مسجد زردُگ

مسجد زردگ که از جاذبه های گردشگری اردکان می باشد، در خارج از این شهر ، در میان کشت زارها، در جوار روستای قدیمی زردگ قرار دارد. این مسجد کهن به سبک مساجد قرن 5 و 6 از گنبدخانه ی کوچک و محراب گلین، شبستان و صحن کوچک تشکیل شده است.

مسجد جامع و منار جنبان خرانق

در وسط قلعه ی خرانق و در کنار حسینیه مسجد جامع رار دارد. این مسجد که از اماکن دیدنی شهر اردکان می باشد، دارای شبستانی مربع و صحنی چند ضلعی است. در بالای این مسجد منار جنبان آجری بلندی تعبیه شده که از مرتفع ترین بناهای منطقه است و در قدیم از آن به عنوان برج دیده بانی و فانوس خانه استفاده می شده است. قطر این منار جنبان بیش از دو متر و ارتفاع آن از سطح پشت بام نزدیک به 15 متر است و به راحتی با دست می توان آن را به حرکت درآورد.

بازار چارسوق یا زرین

توانمندی و هنر معماری کویر در عصر صفوی، بازاری مسقف با طولی نزدیک به یک کیلومتر را در شهر زینت داده که امتداد آن از دروازه ی جنوبی شهر (بازار نو) تا دروازه شمالی (کوشکنو) ادامه داشته و چارسوق زیبای آن زمانی بزرگ ترین چارسوق جنوب کشور محسوب می گردیده است؛ اما امروزه تنها از آن همه شکوه، دو راسته ی کوچک با بناهای جانبی آن از دوران قاجاریه به یادگار مانده است که از جاذبه های گردشگری اردکان قلمداد می شود.

چک چک (پیر سبز)

این زیارت گاه که از اماکن دیدنی شهر اردکان است، در 68 کیلومتری شمال غرب شهر یزد، در دامنه ی کوهی به همین نام واقع شده است. مورد احترام زرتشتیان ایران و جهان است و پنج شبانه روز در سال از تاریخ 24 تا 28 خرداد ماه، به نام وقت زیارت آن انتخاب گردیده است. زرتشتیان به این مکان «پیر سبز» می گویند و معتقدند «حیات بانو»، دختر یزدگرد سوم، در حمله ی اعراب به این محل پناه آورده و غیب شده است.

جاذبه های گردشگری اردکان

1- مقبره ملا عارف
2- برج بازار نو
3- خانه تقدیری، خانه مظلوم
4- آب انبار آخوند
5- مسجد زین الدین
6- مسجد حاج محمد حسین
7- بازار چارسوق، آب انبار رباط، کوچه آشتی کنان
8- مسجد جامع، میدان علی
9- دربند حکیم باشی
10- منزل آیت ا... خاتمی (موزه مشاهیر اردکان)
11- خانه افضلی (موزه ملی فرش)
12- خانه سنایی
13- موزه مردم شناسی (گنجینه اردکان)
14- دربند صدرالفضلاء، دربند مجدالعلما، مسجد حاج محمد سعیدا (چرخاب)
15- مسجد زیرده
16- حوض عباس
17- آسیاب دزک (دژک)
18- سردرب کاروان سرای سلطان
19- خانه کهفی
20- مسجد کوشکنو
21- برج علی بیک
22- دخمه
23- بازارچه حاج ملا هادی (سیف)
24- آب انبار شهریار