تفسیر آیه ۱۱ سوره مبارکه حدید

آیه:
 

مَن ذَا الَّذِى یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ‏؛

ترجمه:
 

کیست آن که به خدا وام دهد، وامى نیکو، تا خداوند آن را براى او دوچندان کند و براى او پاداشى گرانمایه است.

نکته ها:
 

«قرض»، به معناى بریدن و جدا کردن بخشى از مال است. «مقراض» وسیله بریدن است و «قراضه» به مالى گفته مى‏شود که از بدنه جدا شده است.
قرض به خدا، انفاقى است که با چند برابر در قیامت پس داده مى‏شود. قرض در قرآن همراه با کلمه «حَسَن» آمده است، یعنى فورى پرداخت شود، بى‏منّت باشد، قبل از سؤالِ سائل باشد، در حدّ وفور باشد، براى کارهاى مفید و لازم باشد.
قرض الحسنه برکاتى دارد: کاهش کدورت و افزایش محبّت، حفظ آبروى مردم و جلوگیرى از ورشکستگى آنان، اصلاح ساختار اقتصادى جامعه، جلوگیرى از رواج ربا، کنترل حرص و بخل، تعدیل ثروت، رشد فرهنگ تعاون.
خداوندى که میراث آسمان‏ها و زمین براى اوست و در آیات قبل دو بار فرمود: «له ملک السّموات و الارض» در این آیه براى تشویق مردم و اهمیت قرض‏الحسنه از مردم قرض مى‏خواهد. «من ذا الّذى یقرض اللّه...»
اسلام با هر نوع رکود و سستى مخالف است.
1. رکود طبیعت. «من وجد ماء و ترابا ثم افتقر فابعده اللّه»(1) هرکس آب و زمین داشته باشد ولى تلاش نکند و فقیر باشد، از رحمت الهى دور شده است.
2. رکود نیروى انسانى. «اللهمّ انّى اعوذ بک من الکسل»(2) بارالها! به تو پناه مى‏برم از تنبلى.
3. رکود مال. «الّذین یکنزون الذهب و الفضّة و لم ینفقونها...»(3)
4. رکود علمى، اخلاقى و معنوى. «زدنى علما»(4)، «زادهم هدى»(5)، «من استوى یوماه فهو مغبون»(6) هرکس دو روزش مساوى باشد، زیانکار است.
5. رکود فکر. «من استبدّ برأیه هلک»(7) نظرخواهى نکردن، استبداد به رأى خود و تک‏روى، مایه‏ى هلاکت است.

پیام ها:
 

1- خداوند، خود را در جانب محرومان قرار داده و از مردم طلب وام مى‏کند. گویا خداوند، ضامنِ آنان شده و پاداش وام را تضمین نموده است. «من ذا الّذى یقرض اللّه»
2- کار خیر اگر به صورت خلق و خو درآید، ارزش بیشترى دارد. «یقرض اللّه...»
3- نفسِ عمل مهم نیست، حَسَن بودن آن مهم است. «قرضاً حسناً»
4- قرض دادن کاهش مال نیست، افزایش آن است. «فیضاعفه»
5 - آنجا که کار سخت است، اهرم قوى لازم دارد. (چون دل کندن از مال سخت است، خداوند پاداش چند برابر را مطرح مى‏کند.) «فیضاعفه له و له أجر کریم»
6- قرض دادن، نشانه کرامت است و خداوند براى انسان کریم، اجر کریم قرار داده است. «و له أجر کریم»
7- براى تربیت و رشد دیگران، باید آنان را تکریم نمود. «و له أجر کریم»

پی‌نوشت‌ها:
 

1) وسائل، ج 17، ص‏40.
2) کافى، ج‏2، ص‏585 .
3) توبه، 34.
4) طه، 114.
5) محمّد، 17.
6) بحار، ج 68، ص 173.
7) وسائل، ج 12، ص‏40.
 

منبع: تفسیر نور، حجت الاسلام محسن قرائتی