در دنیای کنونی اتومبیل های تولیدی با توجه به فناوری های موجود، روز به روز مدرن تر شده و ایمنی بسیار بالایی دارند. چنانچه نگاهی به برخی از مدل های عادی امروزی داشته باشیم، تکنولوژی هایی مثل نقاط شکست، ایربگ ها و سیستم کنترل پایداری را می بینیم که چند دهه پیش هیچ خبری از آنها نبود.
تصویری معروف از تست ترمز ABS توسط مرسدس بنز بر روی مدل S کلاس سری 116؛ این نسل از S کلاس بین سال های 1972 تا 1980 بر روی خط تولید قرار داشت و اولین خودروی تولیدی بود که با سیستم ABS چند کاناله برای هر چهار چرخ ارایه شد
اینکه یک کامپیوتر می تواند اکنون بر پایه داده های دریافتی از سنسورها سرعت چرخش چرخ ها را محاسبه نموده و در شرایطی که کنترل خودرو از دست راننده خارج شده با اعمال نیروی ترمز متفاوت به هر یک از چرخ ها باعث حفظ تعادل و در نهایت توقف امن آن شود، در نوع خود واقعا شگفت انگیز است.
تردیدی در این وجود ندارد که تکنولوژی های مربوط به ایمنی خودرو، ارتقای ایمنی سرنشینان را در پی داشته است. از سوی دیگر این تکنولوژی ها آنقدر با شتابی بالا در حال رشد هستند که شرکت مثل ولوو قول داده از سال 2020 کسی در داخل خودروهای مزین به نشان آن جان خود را از دست نداده و حتی آسیب جدی نخواهد دید.
اگر چه ادعای ولوو کمی اغراق آمیز به نظر می رسد، اما از آنجایی که سوئدی ها در بحث ایمنی همواره پیشگام بوده اند، می توان به تحقق این رویا امیدوار بود. بد نیست اشاره کنیم که ولوو ابداع کننده کمربند سه نقطه ای در سال 1959 بود و با مدل 122 آن را به یک استاندارد تبدیل کرد.
ولوو آنقدر سخاوتمند بود که اجازه استفاده از این اختراع را برای سایر خودروسازان نیز داد تا ایمنی همه اتومبیل های تولیدی ارتقا یابد. از آن تاریخ تاکنون بیش از 5 دهه است که نوآوری این شرکت باعث نجات جان افراد بسیاری در تصادفات رخ داده بر روی این کره خاکی شده است.
با این حساب وقتی شرکتی مثل ولوو ادعایی را در زمینه ایمنی مطرح می کند، احتمال تحقق آن شاید بیشتر از ادعاهای سایر کمپانی ها باشد.
در کنار توسعه سیستم های کاهش دهنده شدت صدمات در تصادفات که از آنها با عنوان سیستم های ایمنی غیر فعال یاد می شود، توسعه سیستم های جلوگیری از برخورد یا همان ایمنی فعال نیز در دستور کار قرار گرفته و بسیاری از خودروسازان بر روی این تکنولوژی تمرکز کرده اند.
این دسته از سیستم ها چیزی بیش از ترمز قبل از برخورد یا حفظ خودرو در بین خطوط هستند، چرا که دارای سیستم های متعدد دیگر بوده و با تکیه بر انواع سنسورها و رادارها توانایی تشخیص دوچرخه سواران و حیوانات بزرگ جثه را دارند. در صورت تشخیص برخورد قریب الوقوع، این سیستم ها می توانند بطور کامل از برخورد پیشگیری نموده و خودرو را به صورت کاملا امن متوقف کنند.
با وجود تکنولوژی ها و تجهیزاتی که برای بهبود ایمنی ظهور می کنند، فاکتوری وجود دارد که نه ولوو و نه هیچ یک از کمپانی های دیگر کنترلی بر روی آن ندارند و آن چیزی نیست جز راننده.
هر کدام از سیستم های پیشرفته ای که بر روی اتومبیل های امروزی نصب می شوند، ما را به راننده های خطرناک تری تبدیل می کنند. بله، ما انسان هایی با هوش متوسط رو به بالا که در استفاده از این تکنولوژی ها مهارت بالایی داریم، خطرناک ترین بخش از یک خودروی مدرن هستیم. دلیل این امر هم واضح است، زیرا ما به این تکنولوژی ها عادت کرده و تا رفته رفته تنبل می شویم.
در گذشته نه چندان دور وقتی قصد داشتیم در یک بزرگراه مسیر خود را عوض کنیم، با روشن نمودن چراغ راهنمای سمت مربوطه به دیگر رانندگان خبر می دادیم. سپس با کنترل آینه جانبی و چرخش 30 درجه ای سر در همان راستا برای کنترل نقاط کور، در صورت مساعد بودن شرایط مسیر خود را تعویض می کردیم.
اما اینک دیگر این چنین نیست و تعویض مسیر راحت تر و امن تر از قبل شده است. بر روی آینه های جانبی چراغ های کوچکی قرار دارند که با روشن شدنشان به ما می گویند که در نقاط کورمان وسیله نقلیه دیگری در حال حرکت است.
جالب آنکه اگر هنگام تغییر مسیر به هر دلیل متوجه روشن شدن این چراغ ها نشویم، بیشتر اتومبیل های مدرن با پخش اخطار صوتی ما را از تصمیم اشتباهمان در آن لحظه منصرف خواهند کرد.
با این حساب بیشتر اوقات ما حواسمان فقط به مسیر پیش رو خواهد بود و دیگر بطور کامل از دید پیرامونی (peripheral vision) که به منظور گریز انسان از خطرات محتمل در طبیعت در طول هزاران سال تکامل یافته چندان کمک نخواهیم گرفت.
در چنین شرایطی ما همچنان خطرناک خواهیم بود، زیرا می دانیم که سیستم های کمکی ترمز گوش به زنگ بوده و آماده نشان دادن عکسل المل مناسب در سناریوهای مختلف هستند. این سیستم ها به نوعی ما را بد عادت کرده اند، زیرا قبل از ظهور آنها فاصله استاندارد با خودروی جلویی معمولا توسط راننده ها رعایت می شد، اما الان به لطف سیستم های مذکور و البته سیستم ABS اعتماد به نفس راننده ها بالاتر رفته و گاه سپر به سپر با اتومبیل پیش رو حرکت می کنند.
با این تفاسیر ما هر روز تنبل تر و کندتر از قبل خواهیم شد، زیرا برداشتمان این است که در شرایط دشوار نیز تکنولوژی های پیشرفته وارد عمل شده و ما را نجات خواهند داد؛ در حالیکه این تکنولوژی ها برای تکمیل کردن رانندگی امن و مطمئن توسعه یافته اند و قرار نیست که جایگزین مهارت های راننده شوند.
از آنجایی که ما انتظار داریم حتی در صورت اشتباه سایر رانندگان نیز این تکنولوژی ها نجاتمان دهند، ما دیگر نسبت به این موضوع که رانندگی تا چه حد می تواند فرایندی خطرناک باشد، کم اهمیت شده ایم.
در زمان کنونی کمتر کسی به خطرات استفاده از اتومبیل ها آگاه است و بیشتر افراد آنها را به عنوان وسیله ای برای جابجایی از نقطه A به نقطه B می شناسند. این در حالیست که اتومبیل ها را می توان به توده ای چند صد کیلوگرمی از شیشه و آهن تشبیه کرد که به واسطه انفجارهای کنترل شده حرکت می کنند.
اگر بخواهیم از بعد دیگری به این مساله نگاه کنیم باید بگوییم که ما در واقع سوار بر اسلحه هایی متحرک از نقطه A به نقطه B می رسیم؛ اسلحه هایی که در صورت وقوع حادثه نیرویی بسیار زیاد به بدن انسان وارد می کنند، طوری که این نیرو می تواند باعث از دست رفتن جان شود.
با دیدگاهی این چنینی ما در جاده ها همواره نه تنها باید خود احتیاط کنیم، بلکه باید مراقب اشتباهات دیگران نیز باشیم. در گذشته نه چندان دور، والدین ما به خودرو ارزش خاصی قائل شده و از خطرات بالقوه آن نیز به خوبی آگاه بودند. در آن دوران رانندگان به دلایل مختلف سبک رانندگی متفاوتی را یاد می گرفتند و می دانستند برای اینکه سالم به مقصد برسند باید مهارت بالایی در کنترل وسیله نقلیه در شرایط گوناگون داشته باشند.
والدین ما حتی از تکنولوژی ساده ای مثل ABS محروم بودند، به همین جهت آنها در استفاده از پدال ترمز مهارت بهتری کسب می کردند. نبود ایربگ نیز دیگر عاملی بود که آنها را به احتیاط بیشتر مجبور می کرد تا از کوچک ترین تصادف نیز پیشگیری کنند.
با حضور کودک در داخل خودرو، والدین ما بخاطر نبود تجهیزاتی مثل صندلی و کمربند مخصوص، جانب احتیاط را بیشتر رعایت نموده و از احتمال بروز هر گونه سانحه می کاستند.
این عوامل همیشه به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می کردند و رانندگان به واسطه احساس خطر مداوم، همواره آماده نشان دادن عکس العمل های بسیار سریع بودند.
برخلاف آن دوران در زمان کنونی ما آنقدر از تجارب گذشته فاصله گرفته و به سیستم های کمکی عادت کرده ایم که دیگر در ذهنمان – حتی در ضمیر ناخودآگاهمان - احساس خطری وجود ندارد.
ما دیگر مثل سابق در جاده ها و در شرایط مختلف نگران نیستیم و این مساله می تواند ما را خطرناک تر از قبل کند. اگر ما خواستار رفت و آمدهای امن تری هستیم، در کنار ارتقای ایمنی وسایل نقلیه باید خودمان نیز به قوانین راهنمایی و رانندگی بیشتر از قبل احترام گذاشته و نکات ایمنی را بهتر از قبل رعایت کنیم. شاید هم حذف کامل راننده از معادلات و رو آوردن به فناوری خودران مطمئن ترین راهکار برای دستیابی به بالاترین سطح ایمنی در جاده ها باشد. نظر شما در این باره چیست؟
