کورتیزول یا هیدروکورتیزون هورمونی است که توسط غده فوق کلیوی ترشح می شود. این هورمون باعث افزایش قند خون می شود، اما در عین حال عوارض دیگری نیز دارد. از جمله اینکه رشد استخوان را کاهش داده و می تواند باعث ایجاد بیماری ها و مشکلات متعددی مانند چاقی و اضافه وزن می شود.
به گزارش تبیان، زمانی که میزان کورتیزول در خون به طور افراطی بالا می رود، صحبت از هیپرکورتیزولیسم یا سندرم کوشینگ به میان می آید. این بیماری باعث تجمع چربی، افزایش فشار خون و استرس بدنی می شود. کاهش مصرف قهوه و افزایش انرژی سوزی به کمک ورزش دو کار ضروری در کنترل میزان کورتیزول می باشد. در این مطلب شما را با چند نشانه بالا بودن این هورمون که به هورمون استرس نیز معروف است آشنا می کنیم.
افزایش وزن ناگهانی
افزایش وزن یکی از علائم اولیه میزان بالای کورتیزول در بدن است. این هورمون در بخش های فوقانی بدن به دلیل تجمع چربی در سطح شانه ها، قفسه سینه و پشت محسوس است. افزایش هورمون کورتیزول بدن افراد را در معرض اضافه وزن و چاقی قرار می دهد.
علائم پوستی
پوست نیز تحت تاثیر هیپرکورتیزولیسم قرار می گیرد. این امر نیز می تواند باعث بروز اختلالاتی مانند آکنه، زخم های کبود روی سینه ها، شکم و ران ها، هماتوم و ضعف های شدید و افزایش موی زاید صورت و بدن می شود. بنابراین اگر با علائمی اینچنینی مواجه هستید امکان دارد کورتیزول بدن تان بالا رفته باشد.
علائم عضلانی و استخوانی
میزان بالای کورتیزول در بدن همچنین روی سلامت عضلانی و استخوانی تاثیر دارد. بافت های استخوانی ضعیف تر می شود و این مسئله خطر شکستگی استخوانی را بالا می برد بویژه در ناحیه دنده ها و ستون فقرات. بنابراین باید نسبت به بالا بودن کورتیزول در بدن حساس تر از همیشه بود.
افت دستگاه ایمنی بدن
تیموس غده ای در بدن است که وظیفه آن کنترل و تنظیم دستگاه ایمنی بدن انسان است. اما کورتیزول بالا در بدن باعث برهم زدن تعادل تیموس شده و در نتیجه دستگاه ایمنی بدن دچار مشکل می شود. این هورمون می تواند باعث مرگ برخی سلول ها می شود و سیستم ایمنی بدن را وادار به حمله به برخی بافت های بدن می کند.
رایج ترین علامت مربوط به این اختلال بروز آلرژی ها و آسم است. با این حال ممکن است مشکل جدی تر شود. چنین اختلالی در بدن شرایط ابتلا به بیماریهای جدی تر مانند لوپوس، بیماری کرون یا فیبرومیالژی (دردهای گسترده عضلانی، اسکلتی) را فراهم می کند.
افسردگی و تغییرات خلق و خوی
اضطراب یکی از رایج ترین علائم در بین بیمارانی است که از میزان بالای استرس رنج می برند. اضطراب معمولا با تغییرات ناگهانی و مداوم خلق و خوی همراه است و در جدی ترین موارد می تواند به افسردگی ختم شود. نتایج برخی پژوهش ها نشان می دهد که میزان بالای کورتیزول، گردش خون و کنترل قند در مغز را کاهش می دهد. این واکنش قابلیت سلول های مغزی را در کنترل گلوکز (قند) به خطر می اندازد و این مشکل باعث مرگ برخی از سلول ها می شود.
خستگی و بی خوابی
کورتیزول انرژی بدن را هدر می دهد. بدن در طول روز به دلیل ترشح کورتیزول فعال است و نمی تواند به درستی استراحت کند. در طول شب نیز کورتیزول بالا مانع از آن می شود که فرد به خوبی استراحت کند و در نتیجه نمی تواند خوابی احیاکننده و درست داشته باشد. در شرایط عادی حدود ساعت 8 صبح زمان افزایش کورتیزول است تا بدن قدرت فعال بودن در طول روز را داشته باشد. اما افرادی که از هیپرکورتیزولیسم فعال رنج می برند مسئله برعکس است. این هورمون در طول شب ترشح می شود و فرد به دلیل عدم استراحت کافی در طول روز احساس خستگی و خمودگی می کند.
راه های کم کردن کورتیزول
بعد از آشنایی اولیه با علائم کورتیزول بالا وقت آن رسیده است که توصیه هایی در جهت کاهش میزان این هورمون و داشتن زندگی سالم تر ارائه دهیم:
از نوشیدن قهوه پرهیز کنید
کافئین باعث افزایش میزان کورتیزول در خون (حداقل 30 درصد در هر ساعت) می شود. باید در نظر داشت که تاثیرات این هورمون گاهی تا 18 ساعت نیز باقی می ماند. اگر می خواهید متابولیسم کاتابولیک را کاهش و متابولیسم آنابولیک را افزایش دهید از نوشیدن قهوه بپرهیزید.
بیشتر بخوابید
سیکل خواب خود را با نوشیدن دمنوش سنبل الطیب و بابونه قبل از خواب کنترل کنید. این کار باعث می شود که بدن تان بهتر استراحت کند و خواب عمیق تری تجربه کنید. داشتن خواب کافی و باکیفیت علاوه بر اینکه باعث کاهش میزان کورتیزول می شود در عین حال شما را جوانتر و سالمتر می کند. خواب کافی باعث شادابی و جوانی پوست شده و بدن را سالم نگه می دارد.
ورزش کنید
خواص ورزش منظم بر هیچکس پوشیده نیست. ورزش روزانه باعث رشد توده عضلانی و افزایش ترشح سروتونین و دوپامین می شود و در نتیجه به کاهش اضطراب و افسردگی کمک می کند. علاوه براین با ورزش منظم انرژی بیشتری می سوزانید و این امر نیز میزان کورتیزول را هرچه بیشتر کنترل می کند.
میزان قند خون تان را کنترل کنید
علاوه بر ورزش باید قند خون تان را نیز کنترل کنید. البته ورزش منظم به کنترل قند نیز کمک می کند. در هر حال لازم است که با مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین، کربوهیدرات های پیچیده و فیبر به فکر کنترل قند خون تان باشید. توصیه می شود که مکمل ویتامین B، کلسیم، منیزیم، کروم، زینک و ویتامین C نیز مصرف کنید.
