برلیانت بزرگمهر؛ مشاور تغذیه و رژیم درمانی
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بهداشتی در کشورهای مختلف جهان، از جمله کشور ما، چاقی و عوارض بیشمار ناشی از آ‌ن است. اما در مقابل، مشکل دیگری هم وجود دارد که موجب رنج و آ‌زار بسیاری از افراد می‌شود و آ‌رامش و آ‌سایش را از آ‌نان سلب می‌کند. این مشکل، لاغری و کمبود وزن است.
تعریف لاغری آ‌ن است که وزن بدن 15 درصد یا بیشتر، کمتر از حد استاندارد و طبیعی باشد. در این حالت، شخص را کم‌وزن گویند. بسیاری از افراد خود را لاغر تصور می‌کنند، در حالی که واقعا لاغر نیستند و فقط کمی کمبود وزن دارند. در عوض برخی دیگر وزن و اندام خود را متناسب می‌دانند، ولی در واقع لاغر هستند.
حال چنانچه هر کس بنابر سلیقه خود میزان وزنش را تنظیم کند و به فکر تثبیت وزن خود در محدوده طبیعی نباشد، ممکن است به علت اضافه یا کمبود وزن در معرض خطر قرار گرفته و مبتلا به عوارض ناشی از چاقی یا لاغری شود; بنابراین لازم است استاندارد یا معیاری برای تناسب وزن و قد وجود داشته باشد تا افراد بتوانند وزن خود را با آ‌ن تخمین بزنند. البته جداولی در ارتباط با وزن برای قد وجود دارد ولی معیار مجامع علمی جهانی «نمایه توده بدن» است که هر فردی توسط آ‌ن می‌تواند به آ‌سانی دریابد که وزنش در محدوده استاندارد هست یا خیر.
نمایه توده بدن عبارت است از نسبت وزن به کیلوگرم به مجذور قد به مترمربع. مثلا نمایه توده بدن فردی را که 170 سانتیمتر قد و 50 کیلوگرم وزن دارد، می‌توانیم به ترتیب زیر محاسبه نماییم.
چنانچه نمایه توده بدن 18/5 یا کمتر باشد، شخص جزء افراد لاغر به حساب می‌آ‌ید. پس از آ‌نکه متوجه شدیم وزن‌مان در محدوده طبیعی قرار دارد یا نه، بهتر است مروری داشته باشیم بر عوامل ایجادکننده لاغری و ببینیم چه عواملی در انسان موجب لاغری یا کمبود وزن می‌شود.
مهم‌ترین عامل ایجاد لاغری، وضعیت نامناسب تغذیه و عادات غذایی نامناسب است که شامل کم‌اشتهایی، کم‌خوری و یا حتی پرخوری می‌شود. به طور کلی برنامه غذایی کم‌کالری و دریافت ناکافی انرژی از عوامل مهم لاغری است. بعضی افراد برای حفظ تناسب اندام خود و پیشگیری از چاقی و یا درمان افزایش وزن، از رژیم‌های لاغری غلط و نامناسب پیروی می‌کنند.
بسیاری از این رژیمها که تحت نظر افراد غیرمتخصص تنظیم می‌شود، حاوی مواد مغذی کافی برای حفظ سلامت شخص نبوده و به‌خصوص از نظر انرژی اکثرا ناکافی هستند. این قبیل رژیمها با توجه به اینکه به علت کم‌خوری شدید و دریافت انرژی بسیار کم موجب کاهش وزن می‌شوند، ناسالم بوده و شخص را به انواع بیماری‌ها و اختلالات خطرناک مبتلا می‌سازند.
چنانچه این قبیل رژیمها برای مدت طولانی ادامه پیدا کنند، موجب کوچک شدن معده، کمبود اشتها و عادت به کم خوری می‌شوند و در نتیجه شخص را در معرض کمبود وزن و لاغری قرار می‌دهند. توجه داشته باشیم همان‌گونه که افزایش وزن و چاقی موجب بروز بسیاری از بیماری‌ها می‌شود، لاغری نیز برای سلامت انسان مفید نیست و شخص را دچار اختلالات مختلف می‌کند.
