پرولتاریای ایرانی، پرولتاریای جهانی!

روزنامه هفت صبح - علی هادی زاده: بحث کارگری و کارمندی و شرایطی که طبق آن شرکت ها با نیروی انسانی خود رفتار می کنند، همیشه مورد مناقشه بوده است. از بحث بهتر بودن وضعیت در کشورهای دیگر گرفته تا داستان هایی از وضعیت خوب و قشنگ کارمندان شرکت هایی مثل گوگل و اپل. ولی معمولا در این میان یک مسئله نادیده گرفته می شود که آن هم شرایط کاری و اقتصادی بدنه کارگر کشورهای مختلف است. اگر کمی در مورد این شرایط جست و جو کنید و به علاوه به جای رفتار خاص بعضی شرکت ها، به قوانین دولتی نگاهی بیندازید، متوجه می شوید از لحاظ قوانین کار بعضا در بسیاری از کشورها قوانین حمایتی چندانی از طرف دولت وضع نشده است و این شرکت های خصوصی هستند که وضعیت کار در یک کشور را از شرایط بد به شرایط خوب رسانده اند.

*«مقصود از پرولتاریا طبقهٔ کارگران مزدور جدیدی است که مالک هیچ وسیلهٔ تولیدی نیست و نیروی کار خود را برای تأمین زندگی می‌فروشد.» پرولتاریا طبقه‌ای است از جامعه که هزینۀ زندگانی خود را منحصراً از فروش نیروی کار خودود بدست می‌آورد نه از منافع یک سرمایه، یعنی آن طبقه که خوشی و درد، زندگی و مرگ و تمامی افراد آن مربوط می‌باشد به وجود کار، پرولتاریا «مولد ارزش» به‌شمار می‌رود اما سهمی از «ارزش» و «سود» نمی‌برد.*

مثلا بسیاری از کشورها طبق قانون موظف نیستند به شما اضافه کاری پرداخت کنند و شاید باور نکنید ولی در بعضی کشورهای توسعه یافته به صورت قانونی چیزی به اسم تعطیلات آخر هفته وجود ندارد و این مسئله توسط شرکتی که در آن کار می کنید، مشخص می شود. برای این که کاملا با سیستم های کاری کشورهای مختلف آشنا شوید، گشتی در کشورهای معروف دنیا زده ایم و به زبان ساده و با عدد به شما می گوییم کدام کشورها برای کار و شرایط آن، بهتر و یا بدتر هستند

 

در مورد آمار بیکاری در کشورهای مختلف نمی توان به صورت دقیق گفت کدام کشور بدترین وضعیت را دارد و کدام کشور در بهترین شرایط به سر می برد. این مسئله دلایل مختلفی دارد؛ اولین دلیل این است که در مورد بسیاری از کشورهای فقیر و توسعه نیافته تقریبا هیچ اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. مثلا زیمبابوه طبق آخرین آماری که در سال 2009 منتشر شده است، از بیکاری 95 درصدی رنج می برد. همچنین معیار سنجش بیکاری در هر کشور با دیگر کشورها متفاوت است. حتی در کشور خودمان نیز عده ای روی عدد 10 درصد مانور داده و عده ای دیگر عدد 22 درصد را به عنوان عدد بیکاری واقعی جامعه معرفی کرده اند. با این حال ما زیاد مته به خشخاش نگذاشته ایم و به سراغ رسمی ترین و آخرین آمارهای دنیا رفتیم تا ببینیم شانس پیدا کردن کار در هر کشور چقدر است.

طبق این آمارهای رسمی، نروژ با نرخ بیکاری حدود سه درصد مقام اول را داراست. در این میان هستند کشورهایی که به نظر آمار غیرواقعی و خاصی را منتشر کرده اند. مثلا هند نرخ بیکاری خود را 3.4 درصد اعلام کرده است. یا قطر با عدد 0.4 درصد خود را به عنوان یکی از بهترین کشورها در کاریابی معرفی کرده است. با این حال شما می توانید به صورت رسمی سه کشور نروژ، کره جنوبی و ژاپن را به ترتیب با 3.4 درصد، 3.5 درصد و 3.8 درصد، به عنوان سه کشور برتر به یاد داشته باشید. طبق همین آمارهای رسمی می توان جیبوتی را با 60 درصد، نوار غزه با 40 درصد و آفریقای جنوبی را 26 درصد به عنوان کشورهایی با بدترین آمار بیکاری معرفی کرد. در این میان نکته جالب توجه در صدر بودن یونان با 24 درصد و اسپانیا با 23 درصد به عنوان کشورهای پیشرفته است.

تعطیلات آخر هفته

اکنون به جایی رسیده ایم که بعضی شرکت ها به خصوص از نوع استارتاپی، شروع به وضع قانون چهار روز کارکردن در هفته کرده و این مسئله را در کشورهای مختلف گسترش هم داده اند. مثلا هلند با 29 ساعت کار در هفته، نروژ و دانمارک با 33 ساعت و ایرلند و آلمان با 34 و 35 ساعت در هفته جزو کشورهای خوب از لحاظ ساعت کاری هستند. البته اشتباه نکنید؛ این به معنای ساعت کاری کلی این کشورها نیست. بلکه از آنجایی که در این کشورها حقوق و مزایا براساس میزان بهره وری حساب می شود، این ساعت ها نشانگر مدت زمانی است که یک نفر می تواند در سر کار حضور پیدا کند و کارش را از دست ندهد.

 

یعنی به صورت قانونی شاغل محسوب شود. این اتفاق در بسیاری از کشورهای دنیا می افتد. یعنی قانون کار مثلا یک روز و یا دو روز را به صورت رسمی تعطیل کرده است ولی شرکت و سازمان ها براساس عرفی که وجود دارد رفتار می کنند. در ایران نیز همین مسئله نمود دارد. در اصل یک روز در هفته کاملا تعطیل است. ولی شرکت های مختلف با توجه به دولتی و خصوصی بودن و میزان حالی که می خواهند به کارگران بدهند، ممکن است دو روز آخر هفته را هم تعطیل کنند. با توجه به این مسئله ما به سراغ قانون رسمی کشورهای دیگر رفتیم تا ببینیم به صورت رسمی کدام کشورها بیشترین تعطیلات آخر هفته ار دارند.

 

در این میان فقط یونان، مجارستان و استونیا دو روز کامل تعطیلات آخر هفته دارند. سوئد، لهستان، اسپانیا و هلند از کشورهایی هستند که این میزان را به یک روز و نیم رسانده اند. در آلمان، نروژ، فرانسه، دانمارک، کره جنوبی، آمریکا و ژاپن تعطیلات رسمی مثل کشور ما یک روز در هفته است. نیوزلند و استرالیا نیز هیچ قانونی در این مورد تصویب نکرده و کارفرما براساس نوع کارش می تواند کل روزهای هفته را هم از کارمندانش استفاده کند. البته در عمل این اتفاق نیم افتد و بعضا در این کشورها تعطیلات دو روزه را شاهدیم. ولی باز هم از لحاظ دولتی داستان فرق می کند.

 

 

در بحث تعطیلات هم مانند بحث آخر هفته ها، قوانین کشورها با چیزی که عملا اجرا می شود متفاوت است. نحوه محاسبه تعطیلات در این کشورها هم براساس نسبت تعداد روزهایی که باید کار کنند تا یک روز تعطیل داشته باشند، محاسبه می شود. مثلا اگر ما در ایران به صورت معمول دو روز مرخصی در ماه را در نظر بگیریم، یعنی هر 15 روز یک بار می توانیم به مرخصی با حقوق برویم. بهترین کشور در بحث مرخصی دادن فنلاند است که طبق قانون به شما اجازه می دهد هر 12.2 روز یک بار به مرخصی بروید. فرانسه هم مانند فنلاند همان عدد 12.2 روز را در نظر گرفته است. در رتبه سه و چهار هم انگلستان و ایتالیا با 13 و 14 روز ایستاده اند. بعد از این دو، طبقه وسیعی از کشورها در بازه 14.6 تا 15.2 قرار دارند. کشورهایی مثل سوئد، آلمان، اسپانیا، پرتغال.

 

کشورهای اروپای شرقی مثل اسلونی، مجارستان و چک بیشتر به 18.3 روز یک بار علاقه نشان داده اند. بعد از آن کره جنوبی، ترکیه و شیلی قرار دارند که 25 روز یک بار مرخصی می دهند. نکته جالب این جاست که در ژاپن و کانادا 36 روز یک بار و مکزیک 60 روز یک بار مرخصی با حقوق به شما خواهندداد. در آمریکا هم اصلا این قانون وضع نشده و عدد 365 روز را باید در نظر بگیرید. البته همان طور که گفتیم این فقط قانون دولتی است و شرکت ها با توجه به روش های مدیریتی خود ممکن است عدد بیشتری برای کارمندانشان در نظر بگیرند.

پایه حقوق

در بحث پایه حقوق نمی توان عددهای درآمدی هر کشور را با کشور دیگری مقایسه کرد. چرا که سیستم اقتصادی و درآمدی هر کشور به روش خاصی پایه ریزی شده و مثلا چهار هزار دلار در یونان با چهار هزار دلار در آلمان کاملا معنای متفاوتی با یکدیگر دارند. به همین خاطر به سراغ یک روش دیگر رفتیم تا ببینیم پایه حقوق کشورها در مقایسه با یکدیگر چگونه است. ما نسبت میانگین درآمد افراد هر کشور را در مقایسه با پایه حقوق حساب کردیم تا ببینیم چقدر اختلاف درآمدی وجود داشته و پایه حقوق در هر کشور چقدر نقش مهمی بازی می کند. طبق آخرین آمارها بهترین کشور از این نظر ترکیه است که پایه حقوقش حدود 70 درصد میانگین حقوق پرداختی در کشور محسوب می شود.

 

بعد از آن شیلی با 68 درصد قرار گرفته است. بعد از تعدادی کشور، به رده 50 درصدی ها می رسیم که در آن استرالیا، مجارستان، بلژیک و لهستان قرار گرفته اند. تقریبا می توان گفت اکثر کشورهای دنیا در همین بازه 40 تا 50 درصد قرار گرفته اند. ولی در کنار این کشورها، کشورهایی مثل ژاپن، جمهوری چک و آمریکا قرار دارند که پایه حقوقشان تنها حدود 35 درصد است. این مسئله به این خاطر است که این کشورها سعی کرده اند حقوق را بیشتر به صورت ساعتی و براساس بهره وری حساب کنند تا به صورت حقوق ثابت. از این لحاظ مکزیک با 24 درصد در کف جدول است و از کمترین پایه حقوق بین دیگر کشورها برخوردار است.

 

 

فکر می کنید اگر بخواهید تعطیلات آخر هفته را بی خیال شده و سر کار بمانید، کدام کشور به شما حال می دهد و خدمات شما را جبران می کند؟ طبق آمارها استرالیا بهترین کشور برای این کار است. چرا که مقدار حقوقی که به ازای هر ساعت اضافه کاری پرداخت می کند معادل 88 درصد حقوقی است که به ازای هر ساعت کار در یک روز عادی دریافت می کنید. بعد از آن ایسلند با 80 درصد و کره جنوبی با 50 درصد قرار گرفته اند. بیشتر کشورهای بخشنده دنبا در بازه بین 15 تا 25  درصد قرار گرفته اند. بخشنده از این لحاظ که در تقریبا بیش از 60 درصد کشورهای دنیا هیچ پرداختی برای اضافه کاری در نظر گرفته نشده است. کشورهایی مثل سوئیس، آمریکا، کانادا، آلمان و دانمارک و غیره. البته باز هم می گوییم، این براساس قوانین  دولتی است و نه رفتاری که عموم کارفرماها و شرکت ها با کارمندان خود دارند.

کارمندان این کشورها چقدر ثروتمند محسوب می شوند؟

فرض کنیم یک کارمند هیچ اضافه کاری نکرده و به صورت عادی یک ما سر کار آمده است. فکر می کنید بعد از این که حقوق خود را دریافت کرد چقدر در جامعه قدرت خرید داشته و احساس پولداری می کند؟ برای بررسی این مسئله گزارشگری به سراغ یک ساندویچ مک دونالد بزرگ رفته که تقریبا در همه کشورها وجود داشته و قیمتش با توجه به اقتصاد آن کشور تعیین شده است.

با توجه به این قیمت بررسی کرده است که هر کارمند برای خرید یک ساندویچ باید چند دقیقه کار کند. در این میان استرالیای ها با هشت دقیقه در صدر جدول قرار گرفته اند. در حالی که آمریکا به عنوان وطن مک دونالد با 10 دقیقه در مقام ششم قرار دارد. کره جنوبی عدد 16 دقیقه را مال خود کرده و در وسط جدول قرار دارد. مکزیک هم با 44 دقیقه در مقام آخر ایستاده و به نظر می رسد ساندویچ مک دونالد به عنوان غذای لاکچری آخر هفته های آنها محسوب می شود.