علل هپاتومگالی(بزرگی کبدی) چیست؟چگونه درمان میشود؟

بزرگی غیر طبیعی کبد (هپاتومگالی)

بُزُرگ‌کَبدی یا هپاتومِگالی به حالتی می‌گویند که یک فرد کبدی بزرگ‌تر از ابعاد معمول داشته باشد. بزرگ کبدی یکی از علائم پزشکی است که می‌تواند علل گوناگونی داشته باشد از جمله عفونت، مسمومیت مستقیم، تومورهای کبدی یا اختلالات در سوخت‌وساز بدن.

با این بخش از دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان هپاتومِگالی آشنا شوید.

تشخیص بزرگ‌کبدی

درباره استفاده از الکل سؤال کنید. تماس نزدیک با بیمار مبتلا به هپاتومگالی (Hepatomegaly) و التهاب کبد را بررسی کنید. تاریخچه دارویی بیمار را ثبت کنید. درباره محل و ویژگی هرگونه درد شکمی همراه سؤال کنید.

بررسی جسمی

پوست و صلبیه را از لحاظ زردی، گشادی وریدها، اسکارهای جراحی قبلی و آنژیوم عنکبوتی مشاهده کنید. تقارن شکم را مشاهده و دور شکم را اندازه گیری کنید. کبد را دق کنید. در طی تنفس عمیق، لبه کبد را لمس کنید. علائم حیاتی را ثبت کنید. وضعیت تغذیه بیمار مبتلا به هپاتومگالی را بررسی کنید. سطح هوشیاری را ارزیابی کنید. تغییرات شخصیتی، تحریک پذیری، بی قراری، کاهش حافظه، ناتوانی برای تمرکز و اغماء را بررسی کنید.

نشانه های هپاتومگالی

نشانه های هپاتئمگالی شامل

1- احساس پری معده
2- احساس درد در ناحیه ی شکم
البته گاهی نشانه های زیر نیز ممکن است در فرد مبتلا به هپاتومگالی مشاهده گردد:
1- زردی در ناحیه ی چشم و یا پوست
2- احساس خستگی
3- حالت تهوع و استفراغ
4- کاهش وزن

علل هپاتومگالی

1- سیروز

در سیروز تأخیری کبد بزرگ، ندولر و سخت می شود. سایر یافته های دیررس روی همه سیستم های بدن تأثیر می گذارد و شامل: زردی و اتساع شکم است.

2- دیابت شیرین

هپاتومگالی (بزرگی کبد) و حساسیت ربع فوقانی راست شکم با پرنوشی، پرخوری، و پرادراری ممکن است در بیماران چاق مبتلا به دیابت کنترل نشده رخ دهد.

3- نارسایی قلب

بزرگی کبد همراه با اتساع ورید گردنی، کبودی، تکرر ادرار شبانه، ادم وابسته پاها و استخوان خاجی، افزایش پایدار وزن، گیجی و احتمالاً تهوع، استفراغ، ناراحتی شکمی و بی اشتهایی است. نارسایی شدید سمت راست قلب ممکن است باعث ادم عمومی، کاهش حجم ادرار، ضعف شدید و اضطراب شود. اگرنارسایی سمت چپ مقدم بر نارسایی سمت راست قلب باشد، یافته ها شامل: تنگی نفس، تنگی نفس در وضعیت دراز کشیده، تنگی نفس حمله ای شبانه، افزایش تعداد تنفس، بی نظمی ضربان قلب، افزایش تعداد ضربان قلب و خستگی می باشد.

4- التهاب کبد

هپاتومگالی در مرحله زردی رخ می دهد و در طی مرحله بهبودی ادامه دارد. یافته های زودرس شامل: تهوع، استفراغ، خستگی، ناخوشی، ترس از نور، گلوی زخمی، سرفه و سردرد می باشد. یافته های دیگر مرحله زردی شامل: حساسیت کبد، کاهش خفیف وزن، ادرار تیره رنگ، مدفوع بی رنگ، زردی، خارش، درد ربع فوقانی راست شکم و بزرگی طحال می باشد.

5- سرطان خون و لنفوم

بزرگی متوسط تا شدید کبد، بزرگی طحال و ناراحتی شکمی شایع هستند. یافته های عمومی شامل: ناخوشی، تب خفیف، خستگی، ضعف، افزایش تعداد ضربان قلب، کاهش وزن، اختلالات خونریزی دهنده و بی اشتهایی می باشد.

6- تومور بدخیم کبد

تومور اولیه باعث سفتی، گره ای شدن و بزرگی نامنظم کبد همراه با درد یا حساسیت در ربع فوقانی راست شکم و سمع صدای مالشی یا برویی (Bruit) روی کبد می شود. سایر یافته ها شامل: کاهش وزن، بی اشتهایی، لاغری مفرط، تهوع، استفراغ، ادم محیطی، آسیت، زردی و وجود توده در ربع فوقانی راست شکم می باشد. تومورهای متاستاتیک کبد باعث هپاتومگالی و بزرگی کبد می شوند اما علائم و نشانه های همراه مانند سرطان اولیه کبد می باشد.

7- دق کبد برای تعیین اندازه و موقعیت

بیمار در وضعیت خوابیده به پشت قرار گرفته، از ستیغ ایلیاک راست روی خط وسط ترقوه ای راست دق کنید موقعی که شما به مرز تحتانی کبد می رسید صدای دق مات می شود. معمولاً در حاشیه دنده ای و گاهی اوقات در نقطه ای پایین تر در بیمار متبلا به هپاتومگالی و بیماری کبدی صدای مات شنیده می شود این نقطه را علامت گذاری کنید و سپس از ترقوه راست در امتداد خط وسط ترقوه ای به سمت پایین دق کنید. لبه فوقانی کبد معمولاً بین پنجمین و هفتمین فضای بین دنده ای قرار دارد.

حاشیه فوقانی را علامت بگذارید. فاصله بین دو نقطه مشخص شده اندازه تقریبی لوب راست کبد را نشان می دهد که به طور طبیعی پنج و نیم تا دوازده سانتی متر است. سپس به طور مشابهی لوب چپ کبد را با دق کردن در امتداد خط وسط جناغ بررسی کنید. مجدداً نقاطی را که شما صدای مات را شنیدید علامت گذاری کنید. همچنین اندازه لوب چپ کبد را که معمولاً چهار تا هشت سانتیمتر است اندازه گیری کنید. یافته های خود را ثبت کنید.

8- مونونوکلئوز عفونی

بزرگی کبد ممکن است رخ دهد. نشانه های مقدماتی شامل: سردرد، ناخوشی و خستگی است. پس از سه تا پنج روز، یافته ها شامل: گلوی زخمی، بزرگی غدد لنفاوی گردن، نوسانات درجه حرارت، التهاب مخاط دهان، وجود خونریزی های سوزنی در کام دهان، ادم دور چشم، بزرگی طحال، التهاب ترشح دار لوزه، التهاب گلو و بثورات ماکولوپاپولر می باشد.

9- چاقی

بزرگی کبد و هپاتومگالی ممکن است همراه با مشکلات تنفسی، بیماری قلبی- عروقی، دیابت، بیماری کلیوی، بیماری کیسه صفرا و اختلالات روانی باشد.

10- سرطان لوزالمعده

بزرگی کبد همراه با بی اشتهایی، کاهش وزن، درد شکم، یا درد پشت و زردی می باشد. سایر یافته ها شامل: تهوع، استفراغ، تب، خستگی، ضعف، خارش و ضایعات پوستی می باشد.

عوامل خطرساز

1- التهاب کبد یا کبد چرب می‌‌تواند باعث بزرگ شدن کبد شود که در اثر مشکلات زیر رخ می‌‌دهد:

• یک عفونت مثل عفونت ویروسی و یا آبسه (چرک کردن)
• برخی دارو‌ها
• سموم
• برخی انواع هپاتیت، مثل هپاتیت الکلی
• بیماری خود ایمنی

درمان کبد بزرگ یا هپاتومگالی

بدون درمان، کبد بزرگ می تواند منجر به بروز نارسایی کبد شود. اگر دچار کبد بزرگ هستید، پزشک شما دلایل آن را یافته و به درمان آن می پردازد. درمان کبد بزرگ به علت بروز آن بستگی دارد. برای مثال اگر نوشیدن بیش از اندازه مشروبات الکلی منشا مشکل باشد، ضروری است که برای جلوگیری از آسیب دیدگی شدید کبد انجام این عمل را متوقف کنید. این احتمال وجود دارد که پزشک شما بدون توجه به این که چه نوعی از الکل موجب بروز عارضه کبد بزرگ شده توصیه کند که از مصرف تمام انواع مشروبات الکلی خودداری کنید یا اگر شما به یک بیماری اساسی مبتلا هستید، این احتمال وجود دارد که با مصرف دارو و به کارگیری سایر انواع معالجات می توانند به درمان آن کمک کنند.

خواهشمندیم اگر سوال یا نکته‌ای برای مطلب کبد بزرگ یا هپاتومگالی

در ذهن شما باقی مانده است، آن‌را در قسمت نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.

منبع:دکتر امیر منصور رضا دوست

مجله اینترنتی دلگرم

مرجان امینی