مهندس اسماعیل فرزانگان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا یکی از چالش‌های عمده کشور در زمینه شبکه شتابنگاری را قدیمی بودن دستگاه‌های شتابنگار دانست و افزود: این امر مشکلات زیادی را برای ثبت زمین‌لرزه‌ها ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: از این رو بازسازی شبکه شتابنگاری را در دستور کار قرار دادیم که توانستیم با پیگیری‌های مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، از سوی سازمان مدیریت بودجه‌ای برای خرید دستگاه شتاب نگار در اختیار ما قرار گرفت و با این حمایت توانستیم تعداد 250 دستگاه شتابنگار جدید از یکی از کشورهای اروپایی خریداری کنیم.
فرزانگان، با تاکید بر اینکه این تعداد دستگاه شتابنگار خریداری شده جزو آخرین نسل دستگاه‌های شتابنگار تولید شده در دنیا است، اظهار کرد: دستگاه‌های خریداری شده قابلیت کاربرد در سامانه‌های پاسخ و هشدار سریع را دارند. به این معنی که می‌توانیم با کمک این دستگاه‌ها سامانه‌های پاسخ و هشدار سریع را عملیاتی کنیم.
رییس بخش شبکه شتابنگاری ایران (مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی) دارا بودن محدوده دینامیکی را از دیگر مزایای دستگاه‌های شتابنگاری خریداری شده عنوان کرد و ادامه داد: دستگاه‌های شتابنگار عمدتا برای ثبت زمین‌لرزه‌هایی با بزرگای بیش از 3 و 4 طراحی شده‌اند؛ ولی دستگاه‌های شتابنگاری جدید قادر هستند حتی زمین‌لرزه‌های یک تا 2 ریشتر را ثبت کنند.
به گفته وی، این قابلیت محققان کشور را برای مطالعه بر روی خرد لرزه‌ها و زمین‌لرزه‌های کوچک یاری خواهد کرد.
فرزانگان با بیان اینکه علاوه بر آن، این دستگاه‌های جدید قابلیت اتصال به سامانه‌های جدید مبتنی بر اینترنت را دارند، اضافه کرد: برای این منظور می‌توان برای دستگاه شتابنگار IP تعریف کرد و از این طریق دیگر نیازی نیست تا اپراتور در کنار دستگاه باشد و با آن ارتباط برقرار کند، بلکه می‌توان با وارد کردن IP، دستگاه را کنترل و داده‌های آن را تخلیه کرد.
وی با بیان اینکه این قابلیت موجب تسهیل در بازیابی اطلاعات می‌شود، یادآور شد: علاوه بر آن ظرفیت حافظه دستگاه‌های جدید افزایش یافته است، از این رو کمک می‌کند تا داده‌های ثبت شده در دستگاه حتی غیر برخط را برای بیش از یکسال در حافظه دستگاه ذخیره‌سازی کرد.
فرزانگان اضافه کرد: یکی از ویژگی دستگاه‌های شتابنگار برای کاربرد در سامانه‌های پاسخ و هشدار سریع، عدم تاخیر در پاسخ به زلزله است که این دستگاه‌ها از این مزیت برخوردار هستند.
رییس بخش شبکه شتابنگاری ایران وزن کم را از دیگر مزایای نسل جدید دستگاه شتابنگار عنوان کرد و یادآور شد: وزن این دستگاه 670 گرم است که در مقایسه با نسل‌های پیشین از وزن و ابعاد کمتری برخوردار است، ضمن آنکه قابلیت کنترل از راه دور را دارد.
اهمیت کاربرد دستگاه‌های شتابنگار جدید در کشور
وی با تاکید بر اینکه تمام ویژگی‌هایی که امروزه در زمینه ارتباط سیستم‌های مبتنی بر اینترنت و وب وجود دارد، در سیستم‌های جدید شتابنگاری پیش‌بینی شده است، توضیح داد: به عنوان مثال می‌توان با استفاده از بلوتوث تلفن‌های همراه با دستگاه ارتباط برقرار کرد و دیگر نیازی به استفاده از کابل نیست.
این محقق حوزه زمین‌شناسی تاکید کرد: این ویژگی‌ها کمک می‌کند این دستگاه‌ها از قابلیت اطمینان بالاتری برای استفاده به‌ویژه در سامانه‌های هشدار و پاسخ سریع برخوردار باشند.
فاصله زیاد تا رسیدن به شرایط مطلوب
فرزانگان تعداد دستگاه‌های شتابنگار فعال موجود در کشور را حدود 1060 دستگاه عنوان کرد و گفت: 90درصد دستگاه‌های شتابنگار فعال کشور قدیمی هستند؛ از این رو نیاز به جایگزینی این دستگاه‌ها با دستگاه‌های جدید و همچنین توسعه شبکه شتابنگاری داریم تا بتوانیم پوشش مناسب و کامل‌تری از شهرهایی که فاقد دستگاه شتابنگار هستند، داشته باشیم.
وی با تاکید بر ضرورت استفاده از نسل جدید دستگاه‌های شتابنگار برای شهرهای لرزه‌خیز مهم مانند تهران، تبریز، کرج و مشهد، یادآور شد: در کشورهای پیشرفته و لرزه‌خیز برای ساختمان‌های بلند احکام قانونی برای نصب دستگاه شتابنگار دارند و بر این اساس، اجبارا ساختمان‌های بلندمرتبه باید مجهز به دستگاه شتابنگار باشند، ولی در کشور ما این امر محقق نشده است.
به گفته وی در برخی از کشورها چون آمریکا، تایوان و ژاپن قوانینی برای نصب دستگاه شتابنگار برای ساختمان‌های بلند مرتبه و مهم تدوین شده است تا در صورت بروز زلزله، واکنش ساختمان‌ها در شرایط زلزله در طبقات مختلف ثبت شود و بر اساس داده‌های به دست آمده اقدام به اجرای طرح‌های بازسازی و مقاوم سازه‌ها شود.
رییس بخش شبکه شتابنگاری ایران با تاکید بر اینکه هیچ کدام از پل‌های مهم و شریان‌های حیاتی کشور مجهز به دستگاه شتابنگاری نیست، اظهار کرد: بر این اساس باید گفته شود نیاز کشور به دستگاه شتابنگاری نه 100 تا 200 دستگاه، بلکه حتی بیش از 2 تا 3 هزار دستگاه است تا بتوانیم از لحاظ پوشش شتابنگاری در مناطق مهم، شریان‌های حیاتی و ساختمان‌ها در ردیف کشورهای پیشرفته قرار گیریم.
وی با اشاره به اهمیت استفاده از نسل‌های جدید دستگاه شتابنگاری تاکید کرد: هیچ کشوری در دنیا در زمینه زلزله پیشرفت نکرده، مگر آنکه اقدام به تکمیل، تجهیز و پیشرفت شبکه‌های لرزه‌نگاری و شتابنگاری کرده باشد.
فرزانگان ادامه داد: کشورهای پیشرفته در این زمینه مانند ژاپن، تایوان، آمریکا در ابتدا زیرساخت‌های مربوط به مطالعه زمین‌لرزه را گسترش و توسعه دادند و در گام بعدی آیین‌نامه‌های مربوط را بر اساس اطلاعات به دست آمده، تدوین و آیین‌نامه‌های قبلی را بازبینی کردند.
وی خاطرنشان کرد: ما هم اگر بخواهیم در میان مدت و بلند مدت به نتیجه‌ای در جهت کاهش خسارات و تلفات ناشی از زمین‌لرزه برسیم، چاره‌ای نداریم جز آنکه ابتدا مطالعه زمین لرزه‌ها را در دستور کار قرار دهیم که این امر تنها با استفاده از دستگاه‌های شتابنگار و لرزه نگار محقق می‌شود.
اولویت نصب 250 دستگاه نسل جدید شتابنگاری
وی در خصوص جزئیات خرید دستگاه‌های شتابنگاری با تاکید بر اینکه پروسه تحویل دستگاه‌های شتابنگاری به اتمام نرسیده است، در این باره توضیح داد: بخشی از دستگاه‌های درخواست شده به منظور انجام پروسه آموزش نیروی انسانی به ما تحویل داده شده است.
فرزانگان با تاکید بر اینکه اجرای مقدمات تحویل این دستگاه در دستور کار است، یادآور شد: با توجه به تراکم جمعیت، اولویت نصب این دستگاه‌ها شهر تهران است و اولویت دوم ما نصب این دستگاه‌ها در مناطق فاقد دستگاه شتابنگاری و لرزه‌خیز است؛ همچنین بخشی از آن جایگزین دستگاه‌های قدیمی خواهد شد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر تمام شهرهای مهم و پرجمعیت کشور دارای دستگاه شتابنگار هستند، یادآور شد: ولی مشکلی که با آن مواجه هستیم، کافی نبودن و قدیمی بودن دستگاه‌های شتابنگار فعال موجود در کشور است و در صورتی که بتوانیم بر فرآیندهای اقتصادی و تامین بودجه غالب شویم، اطمینان دارم تا یکی دو سال آینده ضمن بازسازی شبکه فعلی شتابنگاری، نقاط حیاتی که بنا به دلایلی فاقد این نوع دستگاه‌ها هستند، تحت پوشش قرار گیرد.
رییس بخش شبکه شتابنگاری ایران با بیان اینکه داده‌های کسب شده از این دستگاه می‌تواند در سرور مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ذخیره شود، ادامه داد: ولی همکاری را با سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران آغاز کردیم تا شبکه شتابنگاری را گسترده کنیم و اطلاعات آن را در اختیار آنها قرار دهیم تا بتوانند در زمان بحران از این داده‌ها استفاده کنند.