خواندنی ها با برترین ها، ویژه نوروز ۹۶

برترین ها - محمودرضا حائری: در شماره نوروزی خواندنی ها با زندگی نامه خودنوشت لوئیس بونوئل، رمان جدید پائولو کوئیلو، داستانی از سیمون دوبووار، مجموعه داستانی از ادبیات روس، اثری از هوشنگ گلشیری  و... آشنا شوید.

 

 

 

بونوئل زندگی پرماجرایی داشت که رد و نشان التهابات بزرگ قرن بیستم را می توان بر فراز و نشیب آن دید.در سی سالگی، با ساختن دو فیلم کوتاه به نام سگ اندلسی و عصر طلایی، که آنها را با کمک سالوادور دالی ساخت، ورود سینما را به دنیای سوررئالیسم اعلام کرد. فعالیت سینمایی او با کودتای راستگرایان در میهنش اسپانیا دچار وقفه شد. در جریان جنگ داخلی که فاشیست های طرفدار ژنرال فرانکو به جمهوری نوپای اسپانیا اعلام جنگ دادند، او زندگی خود را یکسره وقف فعالیت سیاسی کرد و در کنار نیروهای چپ وارد میدان مبارزه شد...

---

جاسوس

 

 

 

یک سده از مرگ پرسش برانگیز ماتا هاری، سپری شده است. سرگذشت پرفراز و نشیب این زن که به اتهام جاسوسی علیه فرانسه در برابر جوخه اعدام ایستاد، چه در چند پاراگراف صفحه ای از ویکیپدیا و چه در زندگی نامه چند صد صفحه ای، تکان دهنده، شگفت انگیز، انگیزه بخش و فراموش نشدنی است.

افسونگر، قربانی خشونت جنسی، قربانی بازی های سیاسی کشورهای متخاصم، مادری بی بهره از حق سرپرستی فرزند، قربانی خشونت خانگی، رامشگر، جاسوس، هنرمند، تابوشکن، انسان جهان وطن، انسان جنگ زده، روسپی اعیان و اشراف... زندگی ماتا هاری شهر فرنگی است از همه ی این نقش ها و با این حال همه این ها بود و هیچ کدام نبود. پائولو کوئیلو ، نویسنده ی پرآوازه  ی برزیلی هم مانند بسیاری، از افسون نامیرای ماتا هاری در امان نبوده و کوشیده است با نوشتن روایتی از مرگ و زندگی او، با تکیه بر شواهد جسته و گریخته، تکه های گمشده ی این پازل تاریخی را کنار هم بنشاند.

---

انسان گرایی در تفکر اسلامی

 

 

 

ارکون می کوشد از طریق پژوهش در بعضی از متون کلاسیک متفکران اسلامی، مانند ابن مسکویه و ابوحیان توحیدی و... که عمدتاً به قرن چهارم هجری تعلق دارند، ریشه های عمیق گرایش به اومانیسم و انسانگرایی را در فرهنگ اسلامی بازشناسی کند.

 

از نظر این متفکر برجسته ی اسلامی، انحطاطا و شکستی که گریبان فرهنگ انسان گرایانه در  تمدن اسلامی گرفته است باید از منظر جامعه شناسانه مورد تدقیق و پژوهش قرار گیرد. کافی نیست بگوییم  غلبه ی مکتب اشعریت بر اعتزال، موجب پژمردن روح فرهنگ اومانیستی در اسلام شده است. پژوهشگران باید به عوامل برون دینی و در هم تنیده ی سیاسی- اقتصادی و اجتماعی و خاصه جهانی شدن، بیشتر از عوامل درون دینی اعتنا و توجه کند چنان که ریشه های انحطاط روشنگری در تمدن غرب و انجامیدن به پدیده های زشت و مصیبت بار نازیسم و فاشیسم را نمی توان به عقلانیت منحصر کرد.

عقلانیت انسانگرا، در جهان اسلام فصلی درخشان و درخور تحقیق در تمدن بشری است؛ خوانش دقیق آن می تواند به فرهنگ انسانگرای بشری غنای بیشتری ببخشد. ارکون در این کتاب چهره ای بدیع و خواندنی از اومانیسم اسلامی به کمک متون و حوادث تاریخی ترسیم می کند. آشنایی با این چهره ی اسلام برای خواننده بسیار جذاب و خواندنی است.

---

انگار آنجا نیستم (داستانی درباره بالکان)

 

 

 

رمانی از نویسنده‌ی کتاب کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم «اس» دختری جوان است که در دهکده‌ای در بوسنی زندگی می‌کند. روزی سربازی صرب وارد آپارتمانش می‌شود و از او می‌خواهد وسایلش را جمع کند و همراه آن‌ها برود. خیلی زود، او خود را گرفتار چرخ‌دنده‌های ماشین جنگ و تجاوز و تحقیر و کشتاری می‌بیند که صرب‌ها به راه انداخته‌اند. همراه با زنان دیگر، روزهایی سخت و تلخ را در اردوگاه اسرا سپری می‌کند و بارها مرگ را به چشم می‌بیند.

 

سرانجام، در مبادله‌ی اسرا، از اردوگاه رهایی می‌یابد و در سوئد پناهنده می‌شود، اما این پایان ماجرا نیست؛ او کودکی در بطن دارد که احساساتی متناقض را در وجودش می‌پرورد و باید برای سرنوشتش تصمیم بگیرد... انگار آن‌جا نیستم شاهکاری ادبی است که در اکثر فهرست‌های معتبر جزو رمان‌های برتر جهان است. داستانی از یأس و امید و قربانی شدن همیشگی زنان در آتش‌افروزی‌های مردان. کتابی که ماجرایش فراموش‌ناشدنی است.

---

گفتگوهای برگزیده آیندگان (گفتگو با بیژن مفید، صادق چوبک، بهرام صادقی و دیگران)

 

 

 

طبیعی است روزنامه ای که سال ها انتشار یافته و غالباً هر روز در آن گفت و گو یا گفت و گوهایی چاپ شده، گفت و گو بسیاری در لابه لای اوراقش پنهان است که می توان به سلیقه ی خود آن را برگزید و به چاپ سپرد. اما واقع این است که بیش تر از این مصاحبه ها، به مسائل روز مربوط می شوند و به مباحثی می پردازند که خصلت ماندگار ندارند و از این رو قابلیت باز چاپ نمی یابند.

گفت و گوهای روزنامه  ی آیندگان نیز از این داوری بیرون نیست و از حیث ماندگاری اهمیتی ندارند. با وجود این، در میان آن ها، گفتگوهایی دیده می شود که انتشار دوباره ی آن ها می تواند برای ترسیم چهره ی روزگار گذشته مفید واقع شوند و این امر نه تنها یکی از مهم ترین وظایف روزنامه نگاری است، و گفتگو هایی که چنین قابلیتی دارند می توانند تا حدی ماندگار شوند.

---

رفتیم بیرون سیگار بکشیم هفده سال طول کشید (داستان هایی از نویسندگان معاصر روس)

 

 

 

 

ادبیات روس دهه‌های اخیر با وجودِ داشتن داستان‌نویسان برجسته‌ای که شهرت بین‌المللی دارند، کمتر به مخاطبان فارسی‌زبان معرفی شده است. در این کتاب نُه داستان از هفت نویسنده‌ی معاصر روس (دینا روبینا، لودمیلا اولیتسکایا، لودمیلا پتروشفسکایا، آندری گلاسیموف، ویکتور پِلِوین، میخاییل یلیزاروف و زاخار پریلِپین) به فارسی ترجمه شده است، داستان‌هایی که اتفاقی انتخاب نشده‌اند و جهان‌شان کم‌وبیش به‌هم نزدیک است.

 

قهرمانان این داستان‌ها از لایه‌هایی از جامعه انتخاب شده‌اند که در گذشته امکانی برای رساندن صدایشان به گوش خوانندگان پیدا نمی‌کردند و چه بسا وجودشان نادیده گرفته می‌شد. تنهایی، روزمر‌گی و خشونت موجود در زندگی این قهرمانان، که بازتاب مستقیم شرایط اجتماعی روسیة پس از فروپاشی اتحاد شوروی نیز هست، به خوبی در این داستان‌ها احساس می‌شود. مقدمه‌ای کوتاه درباره‌ی هر کدام از این نویسندگان، نیز در آشنایی خواننده با زندگی و سبک هنری و آثار لئ مؤثر است.

 

همة این نویسندگان در حال حاضر زنده هستند و مشغول نوشتن و همین مسئله کتاب را جذاب‌تر می‌کند. رفتیم بیرون سیگار بکشیم، هفده سال طول کشید... کتابی ا‌ست از جهانِ نه‌چندان مهربانِ نویسندگانی که سیگار کشیدن‌شان هنوز تمام نشده است.

---

حدیث مرده بر دار کردن آن سوار که خواهد آمد

 

 

تحریر اول این داستان را در 1355 نوشتم. چاپ آن همان سال‌ها امکان‌ناپذیر بود و این خود شاید توفیقی ‏بود، چرا که بخش برنشستن بر اسب در نسخهء اول خلاصه آمده بود. در تحریرهای بعدی قسمت‌هایی بر ‏آن افزوده شد و نیز چیزهایی اینجا و آنجا، اما استخوان‌بندی همان بود که بود. در مورد نثر حرف بسیار است ‏که چه کرده‌ام یا چه می‌خواسته‌ام بکنم. به هر صورت، به صوابدید ناشر قرار بود لغت‌نامه‌ای به آن افزوده ‏شود.

 

این را می‌گذاریم برای چاپ بعدی، بدین امید که یکی از اساتید بر من منت گذارد و خودش بر آن ‏بنگارد همان‌گونه که بر کتب قدیم، یا اگر حوصله‌ای پیدا شد چنین کاری خواهم کرد که البته به درازا خواهد ‏کشید و ... [بسیار/ چهار؟] روایت بر آن افزوده خواهد شد از نسخه‌بدل‌ها و غیره. خلاصه اینکه فعلا همین ‏است که هست و گمان من این است که به هر صورت نثر می‌تواند راه‌گشا باشد تا دیگران یا به قول ‏بوالمجد کاتبان دیگر در این راه چه کنند، ما که کار خود کردیم واین دفتر را همین‌جا می‌بندیم و دنبال راه ‏دیگری می‌رویم تا دیگران چه بگویند و چه‌ها کنند.‏

راوی این حکایت ابوالمجد وراق به وصف تصویر ابتدا کرده است، از پس نعمت خدا و رسول و ائمه، آن‌گاه که گوید: «هر چه رفت بدین دور یا حادث خواهد شد به دور آن که این حدیث بخواند همه سخن از اوست و از خیر و شر و بدو نسبت باید کرد.» و اما وصف آن نقش به ایجاز آورده است، چه مردمان دور را اشارتی بسنده می‌بود، گو که از خم طره‌ای می‌گفت یا نمی‌گفت، اما راقم این دور پوست‌باز کرده و به شرح خواهد گفت، چه سکه سخن را هر دوری به نامی می‌زنند، مصلحت خلق را، که سخن بوالمجد یا بوالفضلی بدان طرز و تکلف، و آن ایجاز و صناعت، و آن همه تلمیحات و ملمعات هیچ عاقلی نخرد.

---

کتاب ها و آدم ها (کتابها و آدمهایی که فراموش نمی کنم)

 

 

 

کتابها و آدمها با آثار دیگر مهران افشاری بسیار متفاوت است‌. نه تصحیح متن است و نه مجموعة مقاله‌های تحقیقی است.

این کتاب به گونه‌ای زندگی ادبی مؤلف را بازگو می‌کند. آغاز آشنایی او را با ادبیات فارسی و نخستین کتابهایی که در این زمینه خوانده است و در ذهنش یاد آنها نقش بسته است شرح می‌دهد و دانشمندان و نویسندگانی را که در زندگی مؤلف مؤثر بوده‌اند و او با آنان سالیان دراز حشر و نشر داشته است معرفی می‌کند. کتاب با نثری بسیار ساده و صمیمی نوشته شده و در مجموع شامل پانزده گفتار در دو بخش است.

 

در بخش نخست با عنوان کتابها، مؤلف در قالب ده گفتا راز ده کتاب شعر و نثر فارسی همراه با نقد و تحلیلهایی آموزنده و خواندنی (از شاهنامة فردوسی گرفته تا اشعار فروغ فرخزاد) سخن می‌گوید و در بخش دوم با عنوان آدمها، او پنج دانشمند و محقق فرهنگ و ادبیات امروز ایران را که با آنان افتخار دوستی و هم‌‌صحبتی داشته است به خوانندگان می‌شناساند و خاطره‌های بکر و جالبی را که از آنان در یاد دارد بازگو می‌کند.

 

آنان عبارتند از: خانم دکتر کتایون مزداپور، شادروانان استاد عبدالحسین حائری، دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، استاد ایرج افشار و در پایان دکتر محمد امین ریاحی. مهران افشاری در پایان هر یک از پانزده گفتار این کتاب نمونه‌ای کوتاه از شعر یا نثر مرتبط با آن گفتار را هم آور‌ده است.

---

آشفتگی

 

 

 

آشفتگی، دومین رمان برنهارد، از جمله آثار مهم او و اولین اثری است که از برنهارد به انگلیسی ترجمه شده و توجه مخاطبان غیرآلمانی زبان را به سوی این نویسنده جلب کرده است. تقریباً تمامی مختصات سبک نوشتاری برنهارد را می توان در این کتاب (به خصوص در نیمه دوم آن) سراغ گرفت.

 

از حیث مضمون نیز همین طور است؛ آشفتگی روایت گر داستان انسان هایی است که د ر کنار هم تنهایند انسان هایی که اسیر سرنوشت شومشان شده اند؛ بلاهت، ناتوانی، استیصال، آشفتگی و جنون، اوج این آشفتگی را در نیمه ی دوم کتاب می بینیم، در یک تک گویی نفس گیر صد صفحه ای. در این بخش، راوی خود را در قید و بند گرامر محدود نمی سازد؛ طوری به گفتگو می پردازد که گویی دارد تک گویی انجام میدهد و طوری با خودش حرف می زند که انگار در حال گفتگو با یک مخاطب است؛ گاه واژه ها را در معنایی به کار می برد و مفاهیمی نو خلق می کند، چیزی می گوید اما چیز دیگری مد نظرش است، مرزهای خیال و واقعیت را کمرنگ می کند، دیگر مرزی وجود ندارد؛ «گوریدگی مرزها»...

---

سوتفاهم در مسکو

 

 

 

داستان «سوتفاهم» که در سال 1992، شش سال گس از مرگ دوبووار منتشر شد، مانند اغلب آثار او تا اندازه ای الهام گرفته از زندگی خود اوست و رگه هایی از برخی خاطره ها و تجربه های نویسنده در آن دیده می شود.

 

چنان که در شرح حال او می خوانیم، بووار چندین بار به همراه ژان پل سارتر به مسکو رفته بود. با مناظر طبیعی و مکان های عمومی شهر و نیز با اوضاع سیاسی و اجتماعی شوروی سابق آشنایی داشت و زندگی مردم آن دیار را از نزدیک دیده بود. اما در این اثر، مسکو تنها پس زمینه ای برای داستان به شمار می آید و هدف نویسنده بیان پیچیدگی روابط انسان ها و دشواری درک متقابل دو فرد از یکدیگر است اگرچه این دوفرد، زوجی باشند که عمری با عشق در کنار هم زیسته اند. افزون بر این، او به یکی از دل مشغولی های بزرگ خویش، یعنی مسئله پیری نیز اشاراتی مکرر دارد.

درون مایه ی این داستان، در واقع تکرار خلاصه شده ی مضامینی است که در کتاب های مهم دوران پختگی اش خوانده ایم: تاملاتی تلخ درباره ی از دست دادن جوانی و بیدادگری های پیری و نیز تفاوتی که میان زد و مرد  حتی زن و مرد روشنفکر، در این مرحله از زندگی وجود دارد. نویسنده در اینجا هم بار دیگر از خلال رخدادهایی عادی، نشان می دهد که «اضطراب زیستن به مراتب تحمل ناپذیرتر از ترس از مرگ است»

 

مجله اینترنتی برترین ها» از تمامی ناشران، نویسندگان، مترجمان، منتقدان و علاقه مندان به حوزه نشر و کتاب دعوت می نماید مطالب خود را در حوزه معرفی و یا نقد و بررسی کتاب به آدرس زیر ارسال نمایند:


همچنین برای ارتباط و هماهنگی های لازم می توانید با شماره 23051492 تماس بگیرید. منتظر پیشنهادات و انتقادات سازنده شما عزیزان می باشیم.