دعا و نیایش انسان مومن

وجود مبارک یعقوب از فراق یوسف به خدا پناهنده می شد می گفت: ﴿أَشْکوا بَثِّی وَ حُزْنِی إِلَی اللَّهِ﴾[1] این ناله حضرت یعقوب بود که شکوه اش را به پیشگاه خدا می برد. اما وجود مبارک امام صادق شکوه اش را از فقدان فرزندان حوزوی اش به خدا می برد، وقتی چند نفر آماده حوزوی بودن را می دید می فرمود: «أَشْکو إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَحْدَتِی وَ تَقَلْقُلِی=»؛ من از تنهایی به خدا شکوه می کنم، «فَلَیتَ هَذِهِ الطَّاغِیةَ أَذِنَ لِی فَأَتَّخِذَ قَصْراً فِی الطَّائِفِ فَسَکنْتُهُ وَ أَسْکنْتُکمْ مَعِی»؛[2] ای کاش منصور دوانیقی به من اجازه می داد، یک حوزه علمیه تأسیس می کردم، مدرسه ای می ساختم چند تا حجره بود خودم هم در آنجا ساکن بودم و شما طلبه ها را می پروراندم! این شِکوه وجود مبارک امام صادق است. نفرمود ای کاش من مدرسه ای می ساختم در اختیار کسی قرار می دادم که شما را بپروراند! فرمود: «فَلَیتَ هَذِهِ الطَّاغِیةَ أَذِنَ لِی فَأَتَّخِذَ قَصْراً فِی الطَّائِفِ فَسَکنْتُهُ وَ أَسْکنْتُکمْ مَعِی»؛ ای کاش این منصور دوانیقی اجازه می داد که من یک مدرسه علمیه بسازم چند تا حجره داشته باشد خودم هم یک حجره داشته باشم مدرّس شما باشم! «فَسَکنْتُهُ وَ أَسْکنْتُکمْ مَعِی»؛ این خواسته همه ائمه(علیهم السلام) است. امروز وجود مبارک ولی عصر(ارواحنا فداه) هم همین حرف را دارد. شما شبانه روز شاکر باشید، شیر پاکی خوردید این توفیق نصیب شما شد، به مدرسه ای رفتید که سخن از «قال الله و قال رسول الله و قال الصادق و قال الباقر» است. این مطلب اوّل.

مطلب دوم آن است که وجود مبارک امام جواد اساس زندگی جامعه را بر اساس دین قرار داده است. بیانی حضرت در آن خطبه ازدواج خودش دارد که زندگی را با آن خطبه تبیین می کند. در مراسم ازدواج خود عقد ازدواج خود را خودشان خواندند، مهریه را هم خودشان تعیین کردند. اینکه می بینید متأسفانه این غدّه طلاق پیدا شده است برای اینکه زندگی ما بر آن اساس مذهب سامان نپذیرفت. اگر زندگی بر اساس بیان وجود مبارک امام جواد سامان می پذیرفت ما هرگز به این غدّه طلاق مبتلا نمی شدیم. از خدا وقتی شما سخنان را بخواهید بشنوید ما که مستقیماً از خدا کلام را نمی شنویم به وسیله پیغمبر و اهل بیت می شنویم، اینها به ما فرمودند هیچ خانه ای با طلاق ویران نشده که بعد به این آسانی بشود آن را بازسازی کرد.[3] این بافت های فرسوده شهر را شهرداری ها بعد از مدتی می سازند؛ اما ـ خدای ناکرده ـ خانه ای که با طلاق ویران شده به این آسانی ساخته نمی شود، این بیان اهل بیت است. وجود مبارک امام جواد در مراسم عقد ازدواج خود خطبه ای خواندند و مهریه را بیان کردند، فرمودند: «أَنَّ لِکلِ زَوْجَةٍ صَدَاقاً»؛ هر زنی مهریه ای دارد، «وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ أَمْوَالَنَا فِی الْآخِرَةِ مُؤَجَّلَةً مَذْخُورَةً»؛ ما اموالی هر چه داشتیم و داریم در راه خدا می دهیم، «قرار بر کف آزادگان نگیرد مال»،[4] ما مالی اینجا ذخیره نکردیم. زن هم که بدون مهریه نمی شود! «أَنَّ لِکلِ زَوْجَةٍ صَدَاقاً. .. وَ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ أَمْوَالَنَا فِی الْآخِرَةِ مُؤَجَّلَةً مَذْخُورَةً. .. وَ قَدْ أَمْهَرْتُ ابْنَتَک الْوَسَائِلَ إِلَی الْمَسَائِلِ وَ هِی مُنَاجَاةٌ دَفَعَهَا إِلَی أَبِی»؛[5] به ابوالزوجه اش گفت من مهریه دخترت را آن نسخه خطی مناجات امام رضا قرار دادم، این میراث فرهنگی است در خانه ما. چند تا مناجات است که نوشته شده و از امام رضا رسیده، آن به عنوان «ادعیة الوسائل إلی المسائل» است که بخشی از اینها در حاشیه مفاتیح مرحوم محدّث قمی آمده است: «الادعیة الوسائل إلی المسائل». ما که از منزل به مسجد می آییم یا دیگران به ما التماس دعا می کنند؛ البته ما وظیفه داریم هر مؤمنی وظیفه دارد نسبت به دیگران دعا کند اما این راه نیست، دعای ما شاید ده درصد اثر کند دعای شما صد درصد اثر می کند، دعا برای قلب شکسته است شما که محتاج هستید بگویید خدایا کجا بروم؟! این چه سنّتی است به این و آن بگوییم دعا کنید!؟ البته وظیفه هر مؤمن است نسبت به مؤمنین دعا کند؛ ولی هر کس مشکلی دارد بداند که این ظرف شکسته مهمان خداست؛ چون خدا فرمود من هم مهمانی دارم هم میزبانی دارم؛ میزبان هستم همه جای دنیا که به میزبانی خداست، فرمود در دو وقت من میزبانی رسمی دارم: یکی زمان معین، یکی زمین معین. در ماه مبارک رمضان من میزبان هستم که روزه داران «ضیوف الرحمن» هستند میزبان من هستند. کسانی که اهل حج و عمره اند در سرزمین وحی مهمان من هستند حاجیان و معتمران جزء «ضیوف الرحمن» هستند، این میزبان است فرمود من میزبان هستم؛ ولی مهمان هم می شوم اگر مرا دعوت کنید من می آیم، ولی به شرطی که دعوت کنید! «أَنَا عِنْدَ الْمُنْکسِرَةِ قُلُوبُهُمْ»؛[6]این جزء احادیث قدسی منزّه ماست، فرمود هر جا دل شکسته ای باشد من مهمان هستم. شما بگویید خدا! شما که سفره پهن کردید سفره دارید، این قلب شکسته به چه کسی متوجه است؟ این قلب شکسته به کسی متوجه است که ﴿بِیدِهِ مَلَکوتُ کلِّ شَی ءٍ﴾؛[7] «یا مَنْ تُحَلُ بِهِ عُقَدُ الْمَکارِه ».[8] به این می گوییم ناله کنیم به او بگوییم ناله کنیم این راه نیست، چرا ما به این طرف و آن طرف برویم؟ او که نزدیک ماست! او که کنار دل ماست! یقیناً یک خانم یا آقایی دل شکسته، دعای او مستجاب تر از هر روحانی است، چون او میزبان است. فرمود: «أَنَا عِنْدَ الْمُنْکسِرَةِ قُلُوبُهُمْ»، این اعلام رسمی کرد به عنوان حدیث قدسی. فرمود کسی که دلش شکسته است از چه کسی می خواهد؟ به چه کسی متوسّل است؟ سرّ اینکه سایر ادعیه ما مؤثر نیست، برای اینکه یک بیان نورانی در ذیل این آیه سوره مبارکه «یوسف» است که فرمود اکثر مؤمنین مشرک اند: ﴿وَ ما یؤْمِنُ أَکثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلاَّ وَ هُمْ مُشْرِکونَ﴾[9] شما یک ایمان صددرصد خالصی کم دارید. به امام عرض کردند که چگونه مؤمن مشرک می شود؟ خدا فرمود اکثر مؤمنین مشرک اند! فرمود همین که می گویند: «لَولا فَلانٌ لَهَلَکْتُ»،[10] اگر فلان کس نبود مشکل ما حلّ نمی شد! چرا این حرف را می زنیم؟ بگوییم خدا را شکر که مشکل ما را به دست فلان کس حلّ کرد! نه اینکه اگر او نبود مشکل ما حلّ نمی شد. فرمود همین که می گویند اوّل خدا دوم فلان شخص! مگر خدا اوّلی است که دوم دارد؟ پس این آیات ناظر به کیست؟ ﴿وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماوَاتِ وَ الأرْضِ﴾؛[11]﴿وَ مَا یعْلَمُ جُنُودَ رَبِّک إِلاّ هُوَ ﴾،[12] عرش و فرش سپاه و ستاد خدا هستند، مأموران الهی اند و هر کس کاری کرد بگوییم خدا را شکر که از این راه کار را رسید. مرحوم آقای قاضی و امثال آقای قاضی اینها دو سه گونه حرف داشتند، الآن اگر یک سبد میوه به دست ما برسد، ما می گوییم چیست؟ می گویند میوه است. می گوییم چه کسی داد؟ می گویند فلان باغدار یا فلان باغبان. این یک شرک مستور است! اما مرحوم آقای قاضی و امثال آقای قاضی اینها سه جمله حرف داشتند اگر چیزی به دست اینها می رسید می فرمودند این چیست؟ می گفتند میوه است، هرگز نمی گفتند چه کسی داد! می گفتند چه کسی آورد؟ بله فلان باغبان آورد. چه کسی داد معلوم است که چه کسی داد. اما ما می گوییم چه کسی داد!؟ دیدید حالا ما مواظب زبانمان نیستیم!؟ چه کسی داد مشخص است، ﴿ما بِکمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ﴾؛[13]این را چه در نماز چه در غیر نماز به ما گفتند این جمله نورانی قرآن را بخوانید که ﴿ما بِکمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ﴾؛ اینکه ما عادت نکردیم کاری که خدا کرد به غیر خدا نسبت بدهیم، رزقی که خدا داد به غیر خدا نسبت بدهیم، آنها هرگز نمی گفتند چه کسی داد، می گفتند چه کسی آورد؟ چه کسی داد معلوم است که چه کسی داد.

این حدیث قدسی فرمود هر وقت قلب شما شکسته است با من سخن بگو! دیگری البته وظیفه اش این است همه ما وظیفه داریم نسبت به دیگران، برادران ایمانی دعا بکنیم. این «ادعیة الوسائل إلی المسائل» بخشی از مناجات هایی است که از وجود مبارک امام رضا رسیده است. امام جواد فرمود مهریه همسر من مناجات امام رضاست. این پیداست که بعد از او امام هادی به دنیا می آید. فرمود: «وَ قَدْ أَمْهَرْتُ ابْنَتَک الْوَسَائِلَ إِلَی الْمَسَائِلِ وَ هِی مُنَاجَاةٌ دَفَعَهَا إِلَی» آن زنی که مهریه اش مناجات امام رضا باشد پیداست که این خانواده چه خانواده ای است! بنابراین ما به امام جواد(علیه و علی آبائه و ابنائه) عشق می ورزیم ارادت می ورزیم و در سوگ او اشک می ریزیم؛ برای اینکه اینها بنیاد اساسی زندگی را به ما آموختند، آن وقت چنین خانه ای دیگر گرفتار طلاق نمی شود.

مطلب دیگری که از وجود مبارک امام جواد رسیده است این است، فرمود: «مَنْ أَصْغَی إِلَی نَاطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ کانَ النَّاطِقُ عَنِ اللَّهِ فَقَدْ عَبَدَ اللَّهَ وَ إِنْ کانَ النَّاطِقُ ینْطِقُ عَنْ لِسَانِ إِبْلِیسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلِیسَ»؛[14]فرمود مواظب باشیم حرف هر کسی را گوش می دهیم، کتاب هر کسی را می خوانیم داریم او را می پرستیم. در قرآن کریم ذات اقدس الهی فرمود: در برابر حق ساکت باشید، حق پذیر باشید و چون قرآن حقّ مصون از باطل است، صدقِ منزّه از کذب است، خیرِ مبرّای از شرّ است و حَسنِ منزّه از قبیح است، ﴿وَ إِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا﴾،[15] در برابر قرآن ساکت باشید. عترت هم عِدل قرآن کریم اند، شاگردان ائمه هم این حرف را یاد گرفتند، وقتی امام حرف می زد همه ساکت بودند، چرا؟ چون اگر پذیرفتیم که امام عِدل قرآن است که هست، وقتی در برابر خواندنِ قرآن به ما می گویند ساکت باشید در برابر گفتار امام هم می گویند ساکت باشید؛ البته عترت، معادِل قرآن است نه روایت؛ چون روایت گاهی ضعیف است گاهی غیر ضعیف است، گاهی جعلی است غیر جعلی است، ولی عترت، عِدل قرآن است. آن اصحابی که در محضر امام بودند دیگر حرفی نمی زدند. بعضی ها به حضرت عرض می کردند ما به شما آن قدر ایمان داریم اگر این یک میوه را، این یک سیب را شما دو نصف بکنید بگویید این نصفش حلال است این نصفش حرام، ما قبول می کنیم![16] چون شما که مثل بشر عادی نیستید که از مدرسه درس خوانده باشید! حرف شما حرف وحی الهی است. اگر یک میوه نصف بکنید بگویید این حلال است این حرام، ما همه را قبول می کنیم؛ لذا ﴿وَ إِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا﴾؛ وقتی امام(سلام الله علیه) دارد تکلّم می کند ﴿فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا﴾؛ البته روایت چون گاهی ضعیف است گاهی غیر ضعیف، روایت عِدل قرآن است، امام و عترت عِدل قرآن است. وجود مبارک امام جواد فرمود شما میزانی باید داشته باشید که کالاها را با آن میزان بسنجید. اوّل خطوط کلّی قرآن و سنّت معصومین مشخص بشود که دین چه می خواهد بگوید بعد خوانده ها و نوشته ها را بر آنها عرضه کنید اگر مطابق با وحی الهی بود بپذیرید اگر مطابق نبود رد کنید. فرمود هر حرفی را آدم گوش بدهد روا نیست، این بیان نورانی امام جواد (سلام الله علیه) است؛ آن وقت در عزای اینها در مصیبت اینها یک مقدار اشک آدم بریزد ثواب چندین اشک را خواهد داشت، چرا در زیارت سیدالشهداء می گویند اگر کسی حضرت را عارفاً زیارت کند این قدر ثواب دارد؟[17]درباره امام جواد هم همین طور است، فرمود: «مَنْ أَصْغَی إِلَی نَاطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ»؛ آن وقت شرک مشخص می شود، فرمود آدم حرف هر کسی را گوش بدهد دارد او را می پرستد، چون دارد اطاعت می کند؛ منتها عبادت در بخش اطاعت است نه عبادت به معنای اعتقادی.

این بخشی از آیاتی که این عزیزان ما قرائت کردند این همان دستور مسارعت است که شما سرعت بگیرید. در مسائل مادی می گویند مواظب باشید سرعت نگیرید، همان طوری که عجله بد است سرعت هم بد است تصادف دارد؛ اما در کار خیر هم عجله اش خوب است هم سرعتش خوب است، «عَجِّلُوا بِالصَّلاة» چرا عجله خوب است؟ چرا در کارهای دیگر عجله بد است؟ کارهای دیگر عجله بد است برای اینکه کارهای دیگر وقتی دارد، قبل از وقت آن عجله است. کسی با ما وقت قرار گذاشته است یا ما با کسی قرار گذاشتیم زودتر برویم این عجله است وقت گیری است، حدّ و وقتی دارد؛ اما خیر، وقتی ندارد، زمان و زمین ندارد؛ لذا عجله ندارد. عجله که بد است چون قبل از وقت است؛ لذا فرمود: «عجّلوا بالصلاة»، واجب شد واجب، نشد نماز مستحب که در هر زمان و زمینی نماز مستحب است، «عجّلوا بالصلاة». به ما گفتند سرعت کنید، برای اینکه چرا سرعت کنید؟ این آیاتی که این عزیزان قرائت کردند این بود که ﴿سَارِعُوا إِلَی مَغْفِرَةٍ مِن رَبِّکمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماوَاتُ وَ الأرْضُ﴾،[18]حالا اگر یک میدان مسابقه‎ای مساحت آن به اندازه آسمان و زمین باشد، آدم هر چه سرعت بگیرد تصادف نمی کند با کسی برخورد نمی کند. «خیر» مثل آسمان و زمین وسیع است، اگر میدان مسابقه به اندازه آسمان و زمین باشد شما هر چه بخواهید سرعت بگیرید مزاحم کسی نیستید. سرعت هم گرفتید اکتفا نکنید، نگویید من سریع هستم، سبقت بگیرید، ﴿فَاسْتَبِقُوا﴾[19] و ﴿سَابِقُوا﴾،[20] این چند طایفه از آیات است: یک طایفه از آیات این است که حرکت کنید هجرت کنید، یکی اینکه تُند بروید، یکی اینکه پیشگیری بکنید. حالا پیشگیری بکنید که چه؟ اگر آیات سرعت را عمل کردید و قوی تر آیات سبقت را عمل کردید، ﴿سَابِقُوا﴾ را عمل کردید، ﴿فَاسْتَبِقُوا﴾ را عمل کردید، این باب افتعال به معنی مفاعله است، از جاهایی که باب افتعال معنی باب مفاعله را می دهد همین «إستبق» است «إستبق»؛ یعنی «سابق». ﴿فَاسْتَبِقُوا الْخَیرَاتِ﴾ جلو بیفتید و ﴿سَابِقُوا﴾ حالا جلو افتادید چه کار کنید؟ احساس مسئولیت بکنید! و بگویید: ﴿وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً﴾،[21] این کم مقام است؟ آدم در مسائل دنیایی خیلی ما را ترغیب نکردند؛ اما در معارف در اخلاق در ادب در حکمت در کلام در معارف در تفسیر به ما گفتند «تا سر رود به سر رو تا پا به پا بپو»؛[22] هیچ وقت نگو بس است! وقتی هم که جلو رفتید به فکر آینده باشید، بگویید خدایا آن توفیق را به من بده که خوبان عالَم به من اقتدا بکنند، من نمی خواهم پیشگام هر کسی باشم، هر کسی پیشکسوت هر کسی، پیشگام هر کسی که بعد در دوران فرتوتی و فرسودگی در خانه سالمندان بروم! من می خواهم امام بشوم برای چه کسی؟ متّقیان و بزرگان و خوبان جامعه به من اقتدا بکنند، این کم مقام است؟! این که دنیا نیست. ﴿وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً﴾، یک وقت است ممکن است یک کسی جلو بیفتد چند نفر هم دنبال او باشند این مقام نیست؛ اما اگر کسی به جایی رسید که بزرگان جامعه، پرهیزکاران جامعه همه به دنبال او هستند، این کم مقام است؟! فرمود این را بخواهید. شب جمعه که شما میخوانید این دعای نورانی وجود مبارک حضرت امیر است: «وَ أَقْرَبِهِمْ مَنْزِلَةً مِنْک وَ أَخَصِّهِمْ زُلْفَةً لَدَیک»،[23] آن هم همین است، این مزاحم کسی نیست. من می خواهم از همه بهتر باشم، عالِم تر باشم، آگاه تر باشم، عادل تر باشم، خاضع تر باشم، متواضع تر باشم، خیرتر باشم، این آدم راه کسی را نمی بندد. یک چنین آدمی نه خودش را می بیند نه دیگری را، فقط خدا را می بیند، این مقام خوبی است. این نه مسئله دنیاست نه پیشگامی و پیشکسوتی و امثال آن است که بوی مادّیت و انحراف می دهد. فرمود: ﴿وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً﴾، این کم مقامی نیست و این عزیزان طلبه همین را بخواهند؛ آن وقت می بینید که از همین ها مراجع درمی آیند، از همین ها حکما درمی آیند، از همین ها فقها درمی آید، از همین ها اصولیین درمی آید، از همین ها متکلّمین درمی آید. این آیه برای همین است، ﴿وَ اجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَاماً﴾ که پرهیزکاران جامعه، بزرگان جامعه به من اقتدا بکنند، این کم مقام است؟! و عظمت این مقام هم در بندگی اوست؛ لذا وجود مبارک امام جواد(علیه و علی آبائه و ابنائه آلاف التّحیة و الثّناء) به ما فرمود: کتابی که می خوانید حرفی که می شنوید بدانید که دارید او را می پرستید: «مَنْ أَصْغَی إِلَی نَاطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ کانَ النَّاطِقُ عَنِ اللَّهِ فَقَدْ عَبَدَ اللَّهَ وَ إِنْ کانَ النَّاطِقُ ینْطِقُ عَنْ لِسَانِ إِبْلِیسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلِیسَ».

پی نوشت ها

[1] سوره یوسف، آیه86.

[2] الکافی (ط ـ الإسلامیة)، ج81، ص215.

[3] الکافی(ط ـ الاسلامیه)، ج6، ص54؛ «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ الْبَیْتَ الَّذِی فِیهِ الْعُرْسُ وَ یُبْغِضُ الْبَیْتَ الَّذِی فِیهِ الطَّلَاقُ وَ مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَبْغَضَ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الطَّلَاق». وسائل الشیعه، ج18، ص30؛ «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(عَلَیْهِ السَّلَام) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم) تَزَوَّجُوا وَ زَوِّجُوا أَلَا فَمِنْ حَظِّ امْرِئٍ مُسْلِمٍ إِنْفَاقُ قِیمَةِ أَیِّمَةٍ وَ مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ بَیْتٍ یُعْمَرُ بِالنِّکَاحِ وَ مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَبْغَضَ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ بَیْتٍ یُخْرَبُ فِی الْإِسْلَامِ بِالْفُرْقَةِ یَعْنِی الطَّلَاقَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(عَلَیْهِ السَّلَام) إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّمَا وَکَّدَ فِی الطَّلَاقِ وَ کَرَّرَ الْقَوْلَ فِیهِ مِنْ بُغْضِهِ الْفُرْقَةَ».

[4] سعدی «گلستان»، باب اوّل در سیرت پادشاهان حکایت شماره 13؛ «قرار بر کف آزادگان نگیرد مال ٭٭٭  نه صبر در دل عاشق نه آب در غربال».

[5] بحار الأنوار (ط ـ بیروت)، ج‏50، ص73

[6] منیة المرید، ص123.

[7] سوره مؤمنون، آیه88.

[8] الصحیفة السجادیة، دعای هفتم.

[9] سوره یوسف، آیه106.

[10] عدة الداعی و نجاح الساعی، ص99؛ تفسیر نور الثقلین، ج2، ص476.

[11] سوره فتح، آیه4.

[12] سوره مدّثر، آیه31.

[13] سوره نحل, آیه53.

[14] تحف العقول، النص، ص456.

[15] سوره اعراف, آیه204.

[16] رجال الکشی، النص، ص249؛ «عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِی یَعْفُورٍ، قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) وَ اللَّهِ لَوْ فَلَقْتَ رُمَّانَةً بِنِصْفَیْنِ، فَقُلْتَ هَذَا حَرَامٌ وَ هَذَا حَلَالٌ، لَشَهِدْتُ أَنَّ الَّذِی قُلْتَ حَلَالٌ حَلَالٌ وَ أَنَّ الَّذِی قُلْتَ حَرَامٌ حَرَامٌ، فَقَالَ رَحِمَکَ اللَّهُ رَحِمَکَ اللَّه‏».

[17] کامل الزیارات، النص، ص138؛ «مَنْ زَارَ الْحُسَیْنَ ع عَارِفاً بِحَقِّهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّر».

[18] سوره آل عمران، آیه133.

[19] سوره بقره، آیه148.

[20] سوره حدید، آیه21.

[21] سوره فرقان، آیه74.

[22] دیوان ملا هادی سبزواری, غزل150؛ «از باده مغز تر کن و آن یار نغز جو ٭٭٭ تا سر رود به سر رو و تا پا به پا بپو»

[23] مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج2، ص850.